AI đang khiến bạn GIÀU lên hay NGHÈO đi: Cảnh báo 5 bẫy tài chính người dùng trẻ dễ mắc phải!

Theo khảo sát của Intuit Credit Karma, hai phần ba số người từng hỏi AI về tài chính đã làm theo lời khuyên nhận được và 80% trong số đó cho rằng tình hình tài chính của họ cải thiện. Nhưng phía sau sự tiện lợi ấy là những rủi ro không nhỏ: khảo sát của Pearl.com tháng 2/2025 ghi nhận 19% người Mỹ từng mất hơn 100 USD vì tin chatbot, riêng Gen Z lên tới 27%.

Nhiều người trẻ đặt lòng tin tuyệt đối vào khả năng trả lời của AI, cho rằng công cụ này có thể giải đáp chính xác mọi câu hỏi tài chính. Tuy nhiên, nghiên cứu của Investing in the Web chỉ ra điều ngược lại: khi nhóm chuyên gia đặt 100 câu hỏi tài chính cho ChatGPT, 35% câu trả lời bị đánh giá là sai hoặc thiếu chính xác, trong đó một phần ba mang dấu hiệu “ảo giác” – khi AI tự bịa ra thông tin.

Điều này cho thấy AI phù hợp để học kiến thức cơ bản, nhưng hoàn toàn không đủ tin cậy cho các quyết định quan trọng như chọn tài sản đầu tư, xử lý thuế hay lên chiến lược tài chính dài hạn. Người dùng cần xem AI như công cụ tham khảo chứ không phải nguồn thông tin tuyệt đối đúng.

2. Bẫy “lời khuyên cá nhân hóa”, nhưng AI không hiểu hết bối cảnh của bạn

AI thường khiến người dùng có cảm giác được tư vấn riêng, bởi nó đặt câu hỏi, phân tích dữ liệu và đề xuất kế hoạch khá giống một chuyên gia. Chẳng hạn, khi CBS News mô phỏng trường hợp một người 30 tuổi có 25.000 USD nợ thẻ tín dụng và chi tiêu vượt thu nhập, ChatGPT vẫn đưa ra kế hoạch chi tiêu chặt chẽ và gợi ý tìm đến tổ chức tư vấn tín dụng phi lợi nhuận.

Tuy nhiên, những phân tích này chỉ dựa trên khuôn mẫu chung, không xét đến hàng loạt yếu tố quan trọng như lịch sử tín dụng, mức độ rủi ro, hay những biến động tài chính đột xuất. Chuyên gia Moira Corcoran cảnh báo rằng trong những vấn đề tinh vi, như thuế cổ phiếu thưởng, áp dụng máy móc lời khuyên AI có thể khiến người dùng gặp thiệt hại lớn.

Một trong những lý do khiến AI trở nên hấp dẫn là người dùng có thể đặt câu hỏi nhạy cảm mà không sợ bị đánh giá. Tuy nhiên, khi nhập vào các thông tin như thu nhập, khoản nợ, giá trị tài sản hay thói quen chi tiêu, bạn đang cung cấp dữ liệu tài chính có giá trị cao. Điều này mở ra nguy cơ bị rò rỉ thông tin, đánh cắp danh tính hoặc trở thành mục tiêu của những cuộc tấn công lừa đảo.

Các chuyên gia khuyến cáo người dùng không nên tiết lộ số liệu chính xác 100% và tuyệt đối tránh nhập thông tin nhạy cảm như số tài khoản, mã giao dịch, địa chỉ nhà hay mã số thuế. AI miễn phí, nhưng sự an toàn tài chính của bạn thì không.

4. Bẫy nhầm AI với cố vấn tài chính, nhưng ngay cả AI cũng từ chối vai trò này

Các chatbot có thể mô phỏng cuộc trò chuyện rất thuyết phục, khiến nhiều người lầm tưởng đây là một dạng “cố vấn tài chính” hiện đại. Thực tế, ngay cả những công cụ lớn như Google Gemini cũng thường xuyên đưa ra cảnh báo như: “Tôi không phải cố vấn tài chính hay chuyên gia thuế.” Điều đó phản ánh giới hạn tự nhiên của AI: nó không có khả năng đánh giá tình huống thực tế, không chịu trách nhiệm pháp lý và không có kinh nghiệm như con người.

Thomas Nitzsche từ Money Management International nhận định AI hữu ích trong nghiên cứu nhưng không thể thay thế kinh nghiệm của cố vấn thật. Chi phí thuê chuyên gia có thể khiến bạn đắn đo, nhưng vẫn “đáng tiền” hơn so với việc làm theo một lời khuyên sai và phải trả giá bằng tiền thật.

Sự phổ biến của robo-advisor, bot giao dịch thuật toán và ETF vận hành bằng AI khiến nhiều người tin rằng công nghệ có thể giúp họ “vượt thị trường.” Thực tế, các mô hình này hoạt động dựa trên dữ liệu lịch sử và xác suất, không đảm bảo sinh lời trong mọi điều kiện thị trường. Khi người dùng áp dụng AI mà không hiểu bản chất sản phẩm, rủi ro dễ tăng cao, đặc biệt trong giai đoạn biến động mạnh.

Các chuyên gia khuyến nghị người mới nên tập trung vào những chiến lược cơ bản như lập quỹ khẩn cấp, tiết kiệm định kỳ hoặc đầu tư quỹ chỉ số, thay vì hy vọng AI giúp mình giàu nhanh.

AI thông minh, tiện lợi và nhiều khi rất thuyết phục, nhưng nó chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ học tập và cung cấp góc nhìn tham khảo. Những quyết định liên quan đến tiền bạc luôn cần sự cẩn trọng, kiểm chứng và đánh giá từ con người thật. Như lời khuyên của chuyên gia Corcoran: “Một buổi tư vấn tài chính chuyên nghiệp vẫn đáng tiền hơn rất nhiều so với việc nghe theo lời khuyên sai lệch của chatbot.” 

Sử dụng AI một cách tỉnh táo chính là cách giúp bạn tận dụng công nghệ mà không rơi vào “bẫy” mất tiền oan.