Cha mẹ nào cũng mong con mình thông minh, lanh lợi. Trên thực tế, những đứa trẻ có tố chất đặc biệt thường học nhanh, tiếp thu tốt và xử lý vấn đề dễ dàng hơn, như thể "được buff chỉ số".
Các nghiên cứu và quan sát cho thấy, trẻ có IQ cao thường bộc lộ 5 đặc điểm nổi bật trước 6 tuổi. Hãy cùng xem con mình có bao nhiêu dấu hiệu dưới đây nhé.
Trẻ thông minh thường phát triển vận động sớm hơn bạn bè, nhanh hơn khoảng 30%. Chẳng hạn, trẻ bình thường 7 tháng mới ngồi vững, 18 tháng mới biết đi, 4 tuổi mới nhảy bằng một chân. Trong khi đó, trẻ có tố chất có thể ngồi vững từ 5 tháng rưỡi, biết đi khi vừa tròn 1 tuổi và nhảy một chân trước 3 tuổi.
Vận động tinh cũng phát triển sớm hơn. Bé thông minh khoảng 2 tháng rưỡi đã biết cầm lục lạc lắc chơi, trong khi bé khác 3 tháng vẫn chỉ biết nắm tay. Thông thường, 9 tháng bé mới biết nhón tay cầm bánh nhỏ, 5 tuổi mới vẽ được hình tam giác. Nhưng trẻ có năng khiếu 6 tháng rưỡi đã biết nhón đồ, 3 tuổi rưỡi vẽ tam giác rất thành thạo.
Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ đều có nhịp phát triển riêng. Việc trẻ chậm hơn một chút không có nghĩa là kém thông minh, chỉ cần cha mẹ dành thời gian chơi, rèn vận động cùng con là đủ.

Ảnh minh hoạ
Một số trẻ nói rất sớm, nhưng cũng có trẻ nói muộn và khi bắt đầu nói lại khiến người lớn bất ngờ.
Có những bé 18 tháng mới cất tiếng nói, nhưng ngay lập tức nói được câu hoàn chỉnh, rõ ràng và có ngữ pháp chuẩn như: "Mẹ ơi, mang theo bình nước con thích nhất nhé". Không chỉ vậy, các bé này còn diễn đạt logic, biết sắp xếp ý tứ: "Mẹ ơi, con ăn xong cơm tối, mẹ đọc truyện cho con mười phút nhé?". Trong khi nhiều trẻ nói ngọng, nói sai, thì nhóm trẻ này lại dùng từ rất chính xác.
Nếu con nói muộn, không nên quá lo lắng. Có thể bé đang âm thầm "tích lũy" và chỉ muốn nói khi đã chắc chắn. Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, đọc sách cùng con và kiên nhẫn chờ đợi. Tuy nhiên, nếu sau 2 tuổi vẫn chưa nói, cần đưa trẻ đi kiểm tra để đảm bảo không có vấn đề về thính giác hoặc phát triển ngôn ngữ.
Trẻ thông minh thường thể hiện trí nhớ xuất sắc ngay từ nhỏ. Chẳng hạn, chỉ cần nghe kể truyện vài lần, các bé đã nhớ rõ chi tiết, trang nào có hình gì, đoạn nào nhân vật làm gì. Nhiều bé còn có thể thuộc lại toàn bộ câu chuyện, thậm chí nhớ cả những từ hiếm gặp.
Khi đi học, những trẻ này thường giúp bạn học nhớ lời thoại, nhớ bài hát hay trình tự hoạt động.
Lý do là vì các bé sở hữu trí nhớ làm việc (working memory) mạnh mẽ khả năng ghi nhận, lưu trữ và truy xuất thông tin nhanh chóng. Đây là nền tảng quan trọng giúp trẻ học tập hiệu quả hơn.
Trẻ có năng khiếu thường sở hữu ánh mắt đặc biệt lúc tập trung, lúc trầm tư. Điều đó không phải là mất tập trung, mà là đang suy nghĩ.
Các bé này không chỉ hỏi "Đây là gì?" mà thường đặt ra những câu hỏi "vì sao" đầy thách thức: "Người chết rồi sẽ đi đâu?", "Tại sao trời lại có màu xanh?",...
Những câu hỏi như vậy đôi khi khiến người lớn lúng túng, nhưng đó là biểu hiện rõ ràng của trí tuệ và tư duy phản biện đang phát triển. Cha mẹ nên đồng hành cùng con trong việc tìm hiểu câu trả lời, khuyến khích tinh thần khám phá thay vì gạt đi bằng câu "Mẹ không biết".
Một số trẻ chỉ cần nghe hướng dẫn một lần là đã hiểu và thực hiện chính xác. Ví dụ: "Cất đồ chơi, rồi rửa tay ăn cơm nhé." Bé không chỉ nhớ mà còn làm theo đúng trình tự.
Đó là biểu hiện của tư duy logic, khả năng sắp xếp và phản ứng linh hoạt. Khi giao nhiệm vụ phức tạp, trẻ vẫn bình tĩnh, biết phân biệt thứ tự và ưu tiên công việc. Cha mẹ có thể phát triển kỹ năng này bằng cách cho con tự chọn quần áo, sắp xếp đồ dùng học tập hoặc tự lên kế hoạch làm bài tập.
Các nhà giáo dục cho rằng: Trẻ thông minh thường có tư duy linh hoạt, khả năng học hỏi nhanh, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc trẻ luôn thuận lợi trong mọi mặt. Một số bé nhạy cảm, dễ nổi nóng; một số khác lại trầm tính, ít hòa đồng. Trí tuệ là món quà, nhưng cách cha mẹ nuôi dưỡng và định hướng mới là yếu tố quyết định để con phát huy hết tiềm năng.