3D Touch tồn tại như một bóng ma trước khi bị Apple khai tử

Haptic Touch thay thế 3D Touch

Khi giới thiệu Haptic Touch trên iPhone XR vào năm 2018, Phil Schiller của Apple lấy ví dụ về biểu tượng camera trên màn hình khóa như sau: "Bạn chỉ cần nhấn vào nó, bạn sẽ cảm thấy một phản hồi rung, và bạn sẽ được chuyển sang ứng dụng camera"

Theo Apple thì phương thức hoạt động của Haptic Touch tương tự như của trackpad Force Touch trên MacBook Pro. Bạn nhấn xuống, và bạn sẽ cảm nhận được một phản hồi rung nhẹ. Giống như khi dùng 3D Touch hay nhấn nút Home trên iPhone vậy.

Nhưng Haptic Touch không hề giống 3D Touch. Apple chỉ thêm vào một phản hồi rung đối với hành động nhấn giữ thông thường vốn đã quá quen thuộc với người dùng iPhone. Không cần biết bạn nhấn mạnh đến thể nào. Haptic Touch đơn giản là một cú nhấn giữ với một phản hồi rung mà thôi.

Nhưng… 3D Touch là gì?

Bạn không biết đến 3D Touch? Đâu có gì đáng ngạc nhiên. Dù nhiều người biết đến sự tồn tại của 3D Touch, đại đa số người dùng iPhone vẫn không rõ nó hoạt động ra sao và khi nào sử dụng được nó.

3D Touch là một phần của iPhone 6S/6S Plus/7/7 Plus/8/8 Plus/X/XS/XS Max – không hề có iPhone XR. Tính năng này mang lại khả năng nhạy áp lực cho toàn bộ màn hình. Bên cạnh chạm và nhấn giữ, bạn có thể nhấn mạnh lên một phần màn hình bằng một lực nhất định để thực hiện các hành động khác.

Có nhiều mức độ nhạy lực khác nhau. Các ứng dụng hội họa có thể tính toán lực nhấn của ngón tay bạn để điều khiển độ đậm nhạt của nét vẽ. Game có thể thực hiện các hoạt động khác nhau tùy thuộc mức áp lực bạn đặt lên màn hình. Kể cả trong Safari, bạn cũng có thể nhấn mạnh lên một link để mở cửa sổ pop-up xem trước nội dung hoặc nhấn mạnh hơn nữa để mở nó ở chế độ toàn màn hình.

Công nghệ này sử dụng một lớp các cảm biến gắn vào màn hình. Khi bạn nhấn xuống, chúng sẽ tính toán những thay đổi nhỏ trong khoảng cách giữa kính trên màn hình và đèn nền. Nói cách khác, khi bạn nhấn mạnh, kính sẽ bị lún xuống một chút, và điện thoại của bạn có thể tính toán độ lún đó.

Hầu hết các chức năng 3D Touch có thể hoạt động tốt dưới dạng "nhấn giữ"

Các chức năng 3D Touch đều bị ẩn đi. Bạn không biết liệu thứ gì đó có hỗ trợ 3D Touch không cho đến khi bạn thử nhấn mạnh lên nó và xem có gì xảy ra. Và, nếu bạn nhấn mạnh, bạn có thể mở nhầm menu "nhấn giữ".

Apple đã triển khai 3D Touch theo những cách không thể tệ hơn trên toàn hệ điều hành của mình. Ví dụ, bạn có thể mở nút "Clear All Notifications" bằng cách nhấn mạnh nút "X" trong trung tâm thông báo. Apple có thể làm nút này xuất hiện dễ dàng hơn bằng cách nhấn giữ nút "X", nhưng họ không thích vậy.

3D Touch còn được dùng để truy cập đến các tùy chọn bổ sung trong Control Center. Ví dụ, nhấn mạnh phần điều khiển nhạc, bạn sẽ thấy các tùy chọn cho phép chọn thiết bị xuất âm thanh ra. Nhấn mạnh nút đèn pin, bạn có thể chọn các cường độ đèn khác nhau. Nhưng cũng như trên, mọi thứ vừa nêu có thể được thực hiện khi nhấn giữ bất kỳ biểu tượng tương ứng nào – và đó là cách chúng hoạt động trên iPhone XR. Vậy thì nhược điểm là gì?

Độ nhạy áp lực của 3D Touch khá phức tạp và kỳ quặc

Khi kết hợp với nhiều mức của độ nhạy áp lực, hoặc kết hợp với các hành động nhấn giữ riêng biệt, 3D Touch trở nên phức tạp và kỳ quặc.

Ví dụ, trên màn hình chính, bạn có thể nhấn mạnh một biểu tượng ứng dụng để xem các thao tác nhanh, hoặc nhấn giữ nó để di chuyển biểu tượng đi quanh màn hình. Một số ứng dụng không có thao tác nhanh, nên sẽ chẳng có gì xảy ra khi bạn nhấn mạnh vào biểu tượng của chúng. Đôi lúc bạn không nhấn đủ mạnh, và bị chuyển nhầm sang chế độ di chuyển biểu tượng. Đôi lúc bạn chỉ muốn di chuyển biểu tượng nhưng lại lỡ tay nhấn quá mạnh…

Đối với một công ty từng một thời nổi tiếng vì chỉ sử dụng một con chuột đơn giản với chỉ một nút bấm, thì họ lại đưa ra quá nhiều cách khác nhau để tương tác với màn hình cảm ứng.

Tính năng xem trước trong Safari và các ứng dụng khác cũng kỳ quặc. Bạn có thể nhấn giữ một link để làm hiện ra các tùy chọn, nhấn nó mạnh một chút để xem preview kiểu pop-up (gọi là Peek), hoặc nhấn mạnh hơn nữa để xem preview toàn màn hình (gọi là Pop). Rất dễ bị nhầm, đôi lúc bạn sẽ nhấn không đủ mạnh, và đôi lúc là nhấn hơi quá mạnh, tùy thuộc vào việc bạn đang định làm.

Các nhà phát triển ứng dụng không sử dụng 3D Touch

Đây mới là điều quan trọng nhất: Hầu hết các nhà phát triển ứng dụng không sử dụng 3D Touch. Chắc chắn là đến thời điểm này, rất nhiều ứng dụng đã có menu thao tác nhanh, bạn có thể kích hoạt bằng cách nhấn mạnh vào biểu tượng của chúng trên màn hình chính.

Nhưng đó chỉ là một phần nhỏ của 3D Touch. Hầu hết các ứng dụng không sử dụng 3D Touch trong quá trình hoạt động. Ngay cả khi có, người dùng vẫn rất khó để phát hiện ra 3D Touch có thể dùng vào việc gì, đặc biệt khi hầu hết các ứng dụng không dùng đến nó. Người dùng iPhone sẽ phải thử, và gần như kết quả họ thu về là… không gì cả. Vậy nên họ chán và chẳng buồn thử nữa.

Apple tung ra iPhone 6S với 3D Touch vào năm 2015, nên các nhà phát triển hẳn đã có 3 năm trời để tận dụng ưu thế của tính năng này. Nhưng có vẻ như họ chẳng "cắn câu" của Apple.

iPhone XR không hỗ trợ 3D Touch, và nó có lẽ sẽ trở thành chiếc iPhone bán chạy nhất từ trước đến nay nhờ mức giá khá tốt (hãy chờ xem iPhone 11 bán ra sao). Các nhà phát triển ứng dụng sẽ không quan tâm đến một tính năng mà những người dùng chiếc iPhone này không thể sử dụng. Họ sẽ phải thiết kế các ứng dụng hỗ trợ nhấn giữ thông thường thay vì dựa vào 3D Touch. 3D Touch có thể vẫn được sử dụng trong các ứng dụng hội họa đòi hỏi các nét vẽ đậm nhạt dựa trên lực nhấn bút. Nhưng nó sẽ không thể thay đổi cách mà mọi người vẫn sử dụng ứng dụng trên iPhone được.

Không phải là tổn thất lớn

Nhiều người thích ý tưởng 3D Touch khi lần đầu nó được tung ra. Có thêm một cách để tương tác với điện thoại của bạn nghe có vẻ thật tuyệt. Nhấn mạnh có thể được dùng vào rất nhiều thứ, đặc biệt là trong game di động hay các ứng dụng hội họa. Các nhà phát triển hẳn sẽ tận dụng được nó vào rất nhiều thứ.

Nhưng 3 năm trôi qua, và 3D Touch vẫn là một thứ kỳ quặc, rất khó để phát hiện ra. Hầu hết người dùng iPhone không đụng đến nó thường xuyên ngay cả khi họ biết nó tồn tại. Hầu hết các thao tác đòi hỏi 3D Touch có thể dễ dàng thực hiện chỉ bằng nhấn giữ. Các nhà phát triển ứng dụng dường như không muốn đi theo Apple khi nói về 3D Touch.

Dù việc thiếu vắng 3D Touch trên iPhone XR nghe có vẻ như là một thiệt hại, nhưng nếu một tính năng mà hầu như chẳng ai thực sự tận dụng được mất đi, đó không phải là thiệt hại.

Trên thực tế, đó lại là tin tốt: Apple sẽ phải tái thiết kế tất cả những thao tác 3D Touch kỳ quặc kia thành các thao tác nhấn giữ đơn giản, dễ dàng hơn cho người dùng thông thường tìm ra và hiểu được.