“Zombie” công sở: Đi làm trong câm lặng, không giao tiếp với đồng nghiệp, sếp mắng thì “vâng dạ” cho xong

Khoảng 2-3 năm trở lại đây, làn sóng sa thải, cắt giảm nhân sự khiến nhiều người rơi vào cảnh thất nghiệp, thu nhập bấp bênh. Đó là thực tế ai cũng thấy, nhưng vấn đề không chỉ dừng lại ở chuyện người thất nghiệp khó tìm việc, mà ngay cả những người đang có công việc, từng vượt qua nhiều đợt sa thải cũng rơi vào tình cảnh bế tắc, tiến thoái lưỡng nan.

Họ ở lại, “cân” thêm cả phần việc của những nhân sự đã nghỉ. Khối lượng công việc lớn, deadlines quá nhiều nhưng lương không tăng, thậm chí còn bị giảm. Tất cả lại “vô tình” góp phần tạo ra một làn sóng mới - đương nhiên, không mấy khả quan: “Zombie” chốn công sở!

Nếu bạn chưa biết: "Zombie” công sở (work zombie) là thuật ngữ chỉ những nhân viên văn phòng bị kiệt quệ đến mức buông xuôi. Họ hoàn toàn không còn nỗ lực, đam mê, sự gắn kết với công việc hay với đồng nghiệp. Khác với burn-out (tình trạng kiệt sức), những “zombie” chốn công sở thậm chí còn không cố gắng khắc phục hay giấu giếm sự chán chường của bản thân với công việc.

Họ không chải chuốt đầu tóc, không trang điểm, không chỉn chu trong vấn đề trang phục. Sự xuất hiện của họ ở văn phòng hệt như “một cái bóng không hồn”: Không trò chuyện với đồng nghiệp, không cởi mở lắng nghe feedback, và ngay cả khi bị cấp trên phàn nàn, họ cũng chỉ “dạ vâng” cho xong. Hoàn toàn không còn bất kỳ tín hiệu nhiệt huyết hay cố gắng nào.

Những con số đáng báo động về tình trạng “zombie” công sở

Các khảo sát gần đây ở châu Á và Đông Nam Á cho thấy tình trạng “zombie” công sở đang lan rộng với tốc độ đáng lo ngại.

Khảo sát Asia Pacific Workforce Hopes and Fears Survey được PwC thực hiện vào năm 2024, với sự tham gia của 19.500 nhân viên văn phòng ở 14 vùng lãnh thổ trên khắp Châu Á Thái Bình Dương , trong đó bao gồm 1.000 nhân sự tại Việt Nam , cho thấy: 88% nhân sự người Việt thừa nhận họ đã buộc phải trải qua quá nhiều thay đổi trong công việc, 73% trong số đó cho biết những thay đổi này khiến họ cảm thấy quá áp lực, đến mức kiệt quệ và bị ảnh hưởng tâm lý.

Cùng với đó, nghiên cứu của Naluri vào năm 2024 cũng cho thấy: 58% người lao động châu Á rơi vào nhóm nguy cơ cao sẽ gặp các vấn đề như lo âu, trầm cảm và trở thành “zombie” công sở. Số liệu từ báo cáo mới nhất của Gallup về chất lượng lao động ở Đông Nam Á cũng ghi nhận tình hình tương tự: 68% nhân viên đang ở trạng thái “quiet quitting” - Chỉ làm tối thiểu để giữ lương, 6% có thái độ thờ ơ một cách tiêu cực với tổ chức, môi trường làm việc.

Theo khảo sát People At Work 2025 của ADP: Mức độ gắn kết của người lao động với doanh nghiệp đang ở mức thấp chứ từng thấy: Chỉ 17% nhân sự Việt Nam thấy gắn bó với công ty. Con số tương tự ở Thái Lan là 15% và ở Singapore là 12%.

Tất cả những điều này đều ngầm phản ánh tình trạng “zombie” công sở ngày càng có xu hướng gia tăng, chứ không hề giảm đi kể từ năm 2023 đến nay.

Thử “ngó” sang thị trường lao động ở Châu Âu, tình hình cũng không khả quan hơn là mấy. Một khảo sát nội bộ của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), được công bố trên Tạp chí Financial Times cho thấy: Có tới 40% nhân viên văn phòng đang phải đối diện với tình trạng kiệt quệ đến mức “không còn khao khát hay muốn nỗ lực để tìm giải pháp cải thiện vấn đề”. Trong đó, có tới 9% thừa nhận bản thân từng có suy nghĩ cực đoan về việc chấm dứt cuộc sống.

Lời trần tình của những “zombie” chốn công sở

Dạo một vòng Threads, không khó để bắt gặp những lời trải lòng, tâm sự về tình trạng “zombie” chốn công sở. Có người nhận mình là “zombie”, có người đang cảm thấy đồng nghiệp xung quanh dần trở thành “zombie”. Dù là người trong cuộc hay ngoài cuộc, cảm nhận chung là bế tắc, lo lắng bất an.

Và có lẽ, chỉ những người đã vượt qua khoảng thời gian là “zombie” công sở mới hiểu nó ám ảnh, mệt mỏi đến mức nào. Cách duy nhất mà họ đưa ra, không là gì khác ngoài: Phải tin vào chính mình!

“Trước đây mình từng nghĩ cảm giác sợ hay lo lắng khi công việc không như ý, bị feedback tệ, bị cấp trên mắng đã là tệ nhất rồi nhưng giờ mới hiểu không có gì là tệ nhất, chỉ có tệ hơn. Việc thì lắm, người thì ít, lương thì không tăng nhưng lúc nào cũng yêu cầu mọi thứ phải nhanh, phải tốt. Riết thấy mình như cái máy chứ không còn giống một con người đang đi làm nữa. Tệ thật…” - Một người bình luận.

“Đồng nghiệp cũ của mình mới bị cho nghỉ cách đây hơn 2 tháng vì cấp trên thấy bạn làm việc quá hời hợt, không có thái độ cầu tiến. Trước ngày nó nghỉ, 2 đứa còn tâm sự. Nó bảo em chẳng hiểu người bình thường nào sẽ làm được mớ công việc đó, với áp lực đó và đồng lương đó. Xong đúng thật, vị trí đó tuyển 3 người rồi, ai cũng làm được 2-3 tuần xong chạy luôn” - Một người kể.

“Mình cũng đang trọng tình trạng mà 1 từ “chán” nó không đủ để miêu tả nữa. Đồng nghiệp thân thì đã nghỉ hết, cả ngày đi làm không mở mồm nói chuyện với ai, chủ yếu toàn nghe mắng xong cũng chỉ vâng dạ cho qua. Ngày xưa mệt mỏi chán việc còn đi than thở với bạn bè, chứ giờ là chán đến mức không còn muốn than nữa, kệ thôi đến đâu thì đến, cùng lắm là về quê mặt dày xin bố mẹ nuôi” - Một người chia sẻ.

Làm sao thoát cảnh “Zombie” công sở?

Hãy thử bắt đầu từ một câu hỏi rất đơn giản thế này: Mình đi làm vì điều gì? Nếu câu trả lời chỉ gói gọn trong việc “để lĩnh lương”, có lẽ chẳng sớm thì muộn, chúng ta sẽ rơi vòng trạng thái burn-out và tệ hơn là trở thành “zombie” công sở lúc nào chẳng hay.

Đương nhiên, đi làm để kiếm tiền luôn là mục đích chính đáng, không có gì cần bàn cãi. Nhưng nó không nên là lý do duy nhất. Ngoài tiền bạc, đi làm để phát triển mối quan hệ, để trau dồi kinh nghiệm lẫn kỹ năng, để thăng tiến,... thì sao? Hãy thử nghĩ đến những điều lớn hơn về sự nghiệp của chính mình trong vòng vài năm nữa, chứ đừng chỉ dừng lại ở đúng khoản tiền lương hàng tháng. Vì khi có mục tiêu, bạn sẽ hiểu đâu là môi trường mình nên gắn bó, đâu là kiểu áp lực mình nên đối mặt và vượt qua để trưởng thành, chứ không phải để trở thành một “zombie” chốn công sở.

Song song với đó, hãy học cách lắng nghe và tôn trọng cảm xúc của chính mình. Mệt thì nghỉ, stress thì tìm cách giải tỏa thay vì làm ngơ, mặc kệ. Bởi càng làm ngơ, cảm xúc càng dồn nén, giống như một quả bóng bị bơm hơi quá căng, sẽ đến một lúc “nổ tung” mà chúng ta chẳng thể kiểm soát được.

Suy cho cùng, cuộc sống không chỉ có mỗi công việc hay chuyện đi làm kiếm tiền, mà còn cần thú vui, cần những mối quan hệ lành mạnh ngoài môi trường công sở. Học cách tách biệt “không gian/thời gian làm việc” với “không gian/thời gian cho bản thân” có lẽ là cách duy nhất để giữ sự cân bằng, để áp lực chốn công sở không “ngốn” hết niềm vui và trả lại cái vẻ “zombie” chẳng ai mong muốn.