Trên đời này, ai khó chiều hơn PHỤ HUYNH? Không tin cứ xem phản ứng sau khi TP.HCM công bố 3 môn thi lớp 10!

Nếu từng theo dõi những diễn biến quanh kỳ thi tuyển sinh lớp 10 hàng năm, hẳn không ai lạ gì điệp khúc "môn thi thứ ba" đến hẹn lại lên. Cứ mỗi mùa tuyển sinh, mạng xã hội lại dậy sóng bởi những tranh luận "biết rồi, khổ lắm, nói mãi": Môn thi "bí mật" là gì? công bố lúc nào là hợp lý nhất?

Dự thảo quy chế tuyển sinh THCS và THPT mới nhất của Bộ Giáo dục & Đào tạo quy định: việc tuyển sinh THPT sẽ được tổ chức bằng một trong ba phương thức: xét tuyển, thi tuyển, hoặc kết hợp cả hai. Số môn thi là ba: Toán, Ngữ văn và một môn thứ ba (hoặc bài thi tổ hợp) do từng địa phương hoặc cơ sở giáo dục có mô hình THPT lựa chọn. Tuy nhiên, các tỉnh, thành không được chọn một môn quá ba năm liên tiếp, kể từ 2025. Thời gian công bố môn thi thứ ba sau khi kết thúc học kỳ I, không muộn hơn 31/3 hàng năm.

Thoạt nghe có vẻ đơn giản. Nhưng chỉ cần đến gần "giờ G", khi một vài tỉnh thành đã công bố môn thi thứ ba còn nơi mình ở vẫn "lặng im" không động tĩnh, là nỗi lo âu âm ỉ của nhiều phụ huynh như được "kích hoạt" bùng nổ. Trên các diễn đàn, người thì thấp thỏm "không biết thi môn gì để cho con ôn sớm", người lại sợ "công bố gấp thì con không kịp trở tay".

Nhiều cha mẹ mong Sở Giáo dục sớm công bố môn thi thứ ba sớm để con em có thời gian chuẩn bị chu đáo, giảm bớt áp lực trong giai đoạn nước rút. Bởi lẽ, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 vốn căng thẳng chẳng khác gì kỳ thi đại học thu nhỏ, khi tỷ lệ chọi ở các trường công lập, đặc biệt tại đô thị lớn như TP.HCM hay Hà Nội luôn ở mức rất cao.

Việc công bố sớm không chỉ giúp học sinh định hướng rõ trọng tâm ôn tập, mà còn giúp giáo viên có chiến lược giảng dạy phù hợp, tránh tình trạng "nước đến chân mới nhảy". Khối lượng kiến thức ở bậc THCS hiện khá lớn, nếu dồn ép ôn gấp trong thời gian ngắn sẽ tạo nên tâm lý lo âu, dẫn đến hệ quả tiêu cực như học vẹt, học đối phó.

Thay vào đó, học sinh cần được hướng dẫn phương pháp học khoa học, học để hiểu chứ không học vì sợ thi. Việc công bố môn thi sớm, ổn định qua các năm sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng tinh thần cho học sinh, đồng thời giúp phụ huynh bớt hoang mang, tập trung đồng hành cùng con một cách bình tĩnh và thực chất hơn.

Còn ai khó chiều hơn phụ huynh?

Thế nhưng, phụ huynh vốn dĩ là "nhóm công chúng khó chiều" nhất. Khi TP.HCM - địa phương đầu tiên công bố ba môn thi lớp 10 năm 2026 (Toán, Văn, Ngoại ngữ) sớm nhất cả nước, mạng xã hội lại nổ ra đủ ý kiến phản đối, đồng tình.

Có người tán thưởng: "Công bố sớm thế là tốt, đỡ cho con cái bị động". Nhưng ngay bên dưới, lại có bình luận gay gắt: "Công bố sớm làm gì, rồi học sinh chỉ học ba môn, bỏ bê các môn còn lại. Cứ thế này thì kiến thức toàn diện đi đâu?".

Thực ra, chẳng có lựa chọn nào làm hài lòng tất cả.

Chuyện cha mẹ lo công bố muộn con bị áp lực cũng hợp lý. Nhưng chuyện một vài phụ huynh lo ngại công bố sớm môn thi thứ ba khiến học sinh học lệch cũng không sai. Trong bối cảnh học sinh lớp 9 phải "gồng mình" ôn thi, nhiều em sẵn sàng cắt giảm thời gian cho các môn phụ để dồn toàn lực vào ba môn "quyết định số phận".

Vì vậy, điều cần bàn không phải là công bố sớm hay muộn, mà là chúng ta muốn con học vì điều gì. Học vì hiểu biết hay chỉ vì vượt qua một kỳ thi? Nếu chỉ học để thi thì dù Sở có công bố sớm một năm cũng vẫn thấy thiếu. Nhưng nếu học để hiểu, để trưởng thành thì dù thông báo đến muộn, con vẫn bước vào phòng thi tự tin với "vốn liếng" của mình.

Sở Giáo dục không thể "dùng dằng" chỉ để dỗ dành cảm xúc của một bộ phận phụ huynh, mà phải đưa ra quyết định dựa trên tính phù hợp với năng lực học sinh, điều kiện thực tế của địa phương và mục tiêu giáo dục lâu dài.

Hơn nữa, giữ chương trình toàn diện không thể bằng cách giấu môn thi, mà phải bằng năng lực tổ chức dạy học và định hướng của gia đình.

Điều gì cần nhất lúc này?

Tranh cãi quanh chuyện "sớm hay muộn" chỉ che lấp một sự thật: thời điểm không quyết định năng lực. Sớm hay muộn thì rốt cuộc cũng là "sớm chung, muộn chung", không ai có lợi thế hay thiệt thòi hơn ai. Nếu công bố sớm, con tôi có thêm thời gian ôn luyện thì con anh cũng vậy. Còn nếu công bố muộn, tất cả học sinh đều cùng một lúc phải thích ứng.

Thứ duy nhất tạo nên khác biệt là nền tảng kiến thức và tâm thế của từng học sinh.

Thay vì đếm từng ngày chờ thông báo, cha mẹ có thể giúp con củng cố kiến thức căn bản, rèn phương pháp học hiệu quả, duy trì nhịp học đều đặn, không bỏ bê môn nào. Bên cạnh đó, cần tìm hiểu để chọn nguyện vọng đúng năng lực.

Khi con hiểu vững, học chắc, biết lượng đúng sức mình thì dù Sở có công bố môn nào, thời điểm ra sao, con vẫn có thể chủ động thích ứng. Một đứa trẻ được cha mẹ tin tưởng, khích lệ, sẽ bình tĩnh hơn gấp nhiều lần so với đứa trẻ phải học trong nỗi lo bị so sánh hay trách mắng.

Vì thế, điều con cần nhất lúc này không phải là sự chỉ trích hay hoang mang, mà là được "bơm" một "liều" điềm tĩnh và niềm tin từ cha mẹ: niềm tin rằng học hành không chỉ để vượt qua kỳ thi, mà là hành trình vượt qua chính mình; rằng điểm số không định nghĩa tương lai, mà thái độ và sự bền bỉ mới làm được điều đó.

Hãy cho con cảm nhận rằng: dù kết quả ra sao, con vẫn được tin tưởng và yêu thương. Vì sau cùng, sự bình tĩnh và niềm tin của cha mẹ mới là "môn thi" quan trọng nhất, theo con suốt những năm tháng sau này.