TP.HCM: Thu giữ hơn 5 tấn phụ gia thực phẩm, 24 nghìn chai thực phẩm chức năng, 7 nghìn lon sữa bột giả

UBND TP.HCM vừa có báo cáo tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả, trên địa bàn TP.HCM. UBND TP nhận xét nạn sản xuất thuốc giả ở TP.HCM là vô cùng phức tạp, nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi…

Báo cáo số 53/BC-UBND do phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy ký ban hành ngày 13/8 cho thấy: Từ ngày 1/1/2024 đến ngày 30/6/2025, trên địa bàn TP.HCM, một số vụ việc liên quan đến thuốc giả đã được phát hiện, xử lý.

Thu giữ hàng nghìn chai thực phẩm chức năng, sữa giả 

Trong lĩnh vực thực phẩm giả, Công an TPHCM đã khởi tố 8 vụ án với 27 bị can, thu giữ hơn 5 tấn phụ gia thực phẩm (bột ngọt…), 75 bình nước lọc giả nhãn hiệu, 24.315 chai thực phẩm chức năng, 7.525 lon sữa bột giả thành phẩm, cùng vỏ lon, bao bì, tem nhãn, và máy móc dùng để dập nắp lon.

Ngày 8/1, Công an TPHCM phát hiện và khởi tố nhóm 5 đối tượng tổ chức sản xuất hơn 3 tấn bột ngọt giả nhãn hiệu AJINOMOTO và hạt nêm Knorr. Các đối tượng mua bột ngọt không nhãn mác, không rõ nguồn gốc, sau đó đóng gói, ghi hạn dùng và nhãn hiệu giả để bán ra thị trường. 

Ngày 21/5, Đội Quản lý thị trường số 3 kiểm tra điểm kinh doanh của Công ty TNHH Xuất nhập khẩu và Đầu tư An Nguyên.

Tại đây, lực lượng chức năng phát hiện 2.167 hộp thực phẩm chức năng hiệu KIRKLAND, FOCUS và 4.497 chai sữa nước hiệu ENSURE không rõ nguồn gốc, xuất xứ, tổng giá trị 777.030.000 đồng. Cơ sở bị xử phạt 205 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ hàng hóa vi phạm.

Trước đó, ngày 19/1/2024, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TPHCM phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an tỉnh Bình Dương cũ kiểm tra và bắt quả tang cơ sở sản xuất sữa giả mang nhãn hiệu Abbott, gồm Ensure, Ensure Gold, Glucerna, với tổng trị giá tang vật khoảng 14,5 tỷ đồng.

Để tránh bị phát hiện, cứ khoảng 10 ngày, chúng thay đổi địa điểm sản xuất giữa TPHCM và Bình Dương cũ, đồng thời chỉ bán hàng online qua các sàn thương mại điện tử. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố vụ án và 8 bị can để xử lý theo quy định.

Bên cạnh đó, Công an TPHCM cũng đã khởi tố 6 vụ án với 37 đối tượng liên quan đến sản xuất và buôn bán thuốc giả.

Một vụ việc điển hình được triệt phá vào ngày 25/12/2024, do Ngô Kim Diệu và vợ là Nguyễn Thị Ngọc Hương cầm đầu. Các đối tượng sử dụng pháp nhân Công ty TNHH Kingpharm và Công ty TNHH MTV Kiến Lâm để tổ chức sản xuất thuốc đông y giả. 

Điểm đặc biệt, các đối tượng không làm giả thương hiệu thuốc đang lưu hành mà tự tạo ra 71 mặt hàng thuốc khác nhau, tự nghĩ ra tên thuốc, tên công ty không tồn tại trên thực tế, tự đặt địa chỉ công ty tại nước ngoài (Singapore, Malaysia) để in trên bao bì, nhằm đánh lừa người tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ.

Từ năm 2018 đến 2024, các đối tượng đã sản xuất và đưa ra thị trường các loại thuốc giả này, tiêu thụ chủ yếu tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ thông qua các chành xe vận chuyển hàng hóa tuyến miền Tây - TPHCM.

Kết quả khám xét khẩn cấp tại 4 địa điểm sản xuất và chứa hàng giả, lực lượng chức năng thu giữ 1.164 thùng thuốc thành phẩm và nguyên liệu các loại; 63 bao nguyên liệu dạng bột dùng để sản xuất viên nén thuốc giả cùng toàn bộ dây chuyền, máy móc. Số tiền thu lợi bất chính ước tính lên đến 34 tỷ đồng.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TPHCM đã khởi tố vụ án và bắt tạm giam 22 đối tượng về tội “Sản xuất và buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” theo quy định tại Khoản 3 Điều 194 Bộ luật Hình sự.

Còn nhiều thách thức trong quản lý

Theo UBND TP.HCM, mặc dù ngành y tế và các lực lượng chức năng đã triển khai nhiều biện pháp kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm. Song thực tế, hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn tồn tại.

TP.HCM là nơi tập trung nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có quy mô lớn, với nhiều chuyên khoa đầu ngành, là tuyến điều trị cuối của khu vực phía Nam. Trong đó có 10 bệnh viện đa khoa, 22 bệnh viện chuyên khoa, 12 bệnh viện Bộ, ngành, 19 bệnh viện quận, huyện, 22 trung tâm y tế, 310 trạm y tế, 72 bệnh viện tư nhân, 8.044 phòng khám tư nhân và 39 trạm cấp cứu vệ tinh.

Bên cạnh đó, TP còn là đầu mối phân phối thuốc cho tất cả các khu vực trên cả nước với 42 nhà máy sản xuất thuốc; 1.531 cơ sở bán buôn thuốc, nguyên liệu làm thuốc; 8.454 cơ sở bán lẻ thuốc; 647 cơ sở chuyên bán lẻ dược liệu, thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu (số liệu ghi nhận trước 30/6/2025).

Nhận định về tình trạng thuốc giả, theo Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy, tình hình sản xuất và kinh doanh thuốc giả hiện nay diễn ra hết sức phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Việc sản xuất thường do các tổ chức, cá nhân không có chuyên môn thực hiện, không cần nhà xưởng kiên cố và sử dụng các thiết bị thô sơ...

Quá trình sản xuất thuốc giả bố trí cùng lúc tại nhiều địa điểm, sử dụng mạng xã hội để mua, bán nhằm che dấu địa điểm. Khu vực sản xuất thường đặt tại các khu vực nhà không số, ít người qua lại hoặc núp bóng dưới hoạt động sản xuất của các công ty bình phong để tránh sự chú ý của người dân và cơ quan chức năng sau đó trà trộn với hàng thật, bán tại các cửa hàng tại khu vực trung tâm kinh doanh thuốc.

Về sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, các đối tượng thường tập trung vào những mặt hàng có giá trị cao, thường không sản xuất tập trung với số lượng lớn mà xé lẻ hoặc sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó, không cho người đặt hàng đến nơi sản xuất để lấy hàng nhằm tránh bị phát hiện, xử lý.

Thuốc giả có mẫu mã bao bì giống như hàng thật, rất khó phát hiện, cơ sở sản xuất không đạt chuẩn, không cố định, lẩn tránh cơ quan chức năng kiểm tra, thực hiện quảng cáo và giao dịch thông qua mạng xã hội hoặc giao hàng tận nhà.

"Các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm che dấu hành vi vi phạm, lợi dụng website, trang thương mại điện tử, mạng xã hội như facebook, zalo để rao bán, quảng cáo, khuyến mãi nhiều mặt hàng giả mạo, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng, lợi dụng hoạt động giao hàng từ các công ty giao hàng bằng ứng dụng giao hàng nên khó kiểm soát, xác định địa điểm kinh doanh, kho hàng để kiểm tra, xử lý", báo cáo nêu rõ.

Đáng chú ý, nhận thức của một bộ phận người dân về tác hại của việc tự ý mua thuốc điều trị còn hạn chế. Người dân thường có thói quen tự mua thuốc để điều trị triệu chứng, mua thuốc qua mạng xã hội, mua theo lời giới thiệu không kiểm chứng.

Bên cạnh đó, người dân có kỳ vọng sai lệch về thuốc, làm gia tăng nhu cầu đối với các loại thuốc không đạt chuẩn, thuốc nhập lậu, đặc biệt là nhóm thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân, thuốc tăng cường sinh lý… Đối với các sản phẩm này, người tiêu dùng ngày càng có xu hướng tìm mua theo quảng cáo qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử.

Ngoài ra, cơ chế phối hợp giữa các đơn vị đôi khi thiếu chặt chẽ, thiếu đầu mối điều phối thống nhất, dẫn đến chồng chéo hoặc chậm trễ trong xử lý. Hệ thống quy định pháp luật đã đầy đủ, nhưng chế tài xử phạt hành chính còn nhẹ, chưa đủ răn đe, đặc biệt với các trường hợp tái phạm.

Trước những thách thức nên trên, UBND TPHCM kiến nghị Quốc hội xem xét sửa đổi Luật Hình sự, mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt, bổ sung mức xử phạt nặng đối với hành vi tiếp tay, bao che cho sản xuất, kinh doanh hàng giả.

Chính phủ cần tăng mức xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến sản xuất, kinh doanh hàng giả.

Bộ Y tế cần hoàn thiện hệ thống kiểm nghiệm chất lượng thuốc, thực phẩm. Đồng thời, cần hoàn thiện quy định pháp luật về an toàn thực phẩm, bổ sung quy định phân loại thực phẩm chức năng...

Bộ Tài chính nên hướng dẫn xây dựng kho lưu giữ tang vật, vật chứng để phục vụ công tác chống buôn lậu.

TPHCM cũng đề xuất tăng cường phối hợp với các nền tảng công nghệ (Facebook, TikTok, YouTube) để kiểm soát, gỡ bỏ nội dung quảng cáo vi phạm, đồng thời đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức người dân về cách phân biệt hàng thật và hàng giả.

Các lực lượng chức năng cần tăng cường kiểm tra, hậu kiểm an toàn thực phẩm, lấy mẫu kiểm nghiệm định kỳ để đánh giá chất lượng và có cảnh báo kịp thời cho người tiêu dùng.