Tiết kiệm TIỀN giỏi như người Nhật: 5 cách chi tiêu để tối ưu hóa tài chính dù thu nhập không cao

Dù không phải ai cũng có mức thu nhập cao, nhưng người Nhật vẫn sống sung túc, an toàn và có nền tài chính vững vàng. Dưới đây là 5 cách tiết kiệm tiền của người Nhật mà bạn hoàn toàn có thể áp dụng để “cân bằng ví tiền” và hướng tới tự do tài chính.

1. Kakeibo: Nghệ thuật ghi chép để hiểu dòng tiền của chính mình

Kakeibo - “sổ chi tiêu tài chính” – là phương pháp ghi chép thủ công được sáng tạo từ năm 1904 bởi nữ nhà báo Motoko Hani. Dù đã hơn 100 năm trôi qua, Kakeibo vẫn được xem như “bí kíp quản lý tiền bạc” hiệu quả nhất của người Nhật.

Điều làm nên sức mạnh của Kakeibo nằm ở sự tự đối thoại tài chính. Mỗi tháng, người áp dụng sẽ tự hỏi bản thân bốn câu: Tôi có bao nhiêu tiền? Tôi chi bao nhiêu? Tôi muốn tiết kiệm bao nhiêu? Và tôi có thể cải thiện điều đó bằng cách nào?

Khi đã xác định được mục tiêu, bạn chỉ cần một cuốn sổ tay hoặc ứng dụng ghi chú để ghi lại tất cả thu – chi hàng ngày: từ tiền lương, tiền ăn, điện nước cho đến những khoản nhỏ như ly cà phê sáng. Cuối tháng, bạn xem lại tổng chi tiêu, đánh giá phần nào vượt kế hoạch và rút kinh nghiệm cho tháng sau.

Điều quan trọng là tính kỷ luật và kiên trì. Người Nhật giữ lại hóa đơn để ghi chép chính xác, và dù thu nhập thấp, họ vẫn không bỏ qua việc lập kế hoạch chi tiêu. Sau vài tháng, bạn sẽ thấy rõ sự thay đổi: ít chi tiêu bốc đồng hơn, tiền tiết kiệm tăng lên, và bạn bắt đầu cảm nhận được niềm vui khi kiểm soát được tài chính của chính mình.

2. Konmari: Dọn gọn nhà, nhẹ túi tiền

“Chỉ giữ lại những gì khiến bạn thấy hạnh phúc”, nguyên tắc nổi tiếng của chuyên gia sắp xếp Marie Kondo không chỉ giúp căn nhà gọn gàng mà còn giúp tài chính bớt lộn xộn.

Người Nhật tin rằng, khi dọn dẹp đồ vật, họ cũng đang dọn dẹp thói quen tiêu dùng. Việc loại bỏ những món đồ không cần thiết khiến bạn nhận ra mình đã từng mua sắm cảm tính đến mức nào. Từ đó, mỗi khi định rút ví mua thứ gì đó, bạn sẽ tự hỏi: “Nó có thật sự mang lại niềm vui không?”

Hãy thử bắt đầu bằng cách phân loại từng nhóm đồ: quần áo, giày dép, sách vở… và giữ lại những gì thật sự cần thiết. Phần còn lại có thể tặng, bán hoặc tái chế. Chỉ sau một vài lần thực hành, bạn sẽ thấy không chỉ ngôi nhà trở nên thoáng đãng hơn, mà tài khoản ngân hàng của mình cũng “dễ thở” hơn hẳn.

3. Dạy trẻ tiết kiệm - đầu tư từ những đồng tiền đầu tiên

Ở Nhật, trẻ em được học cách tiết kiệm từ khi mới biết đếm tiền. Mỗi tuần hoặc mỗi tháng, cha mẹ sẽ đưa cho trẻ một khoản tiền nhỏ và để chúng tự quyết định chi tiêu. Qua đó, trẻ học được khái niệm ngân sách, cách ưu tiên nhu cầu, và quan trọng nhất là để chúng hiểu rằng tiền không đến dễ dàng.

Thay vì giữ tiền cho con, nhiều phụ huynh Nhật mở sổ tiết kiệm ngân hàng riêng hoặc khuyến khích con nuôi heo đất. Mỗi khi đạt mục tiêu, trẻ được khen thưởng, tạo động lực tích lũy lâu dài.

Ngoài ra, giáo dục tài chính ở Nhật còn được lồng ghép trong các hoạt động thú vị: trò chơi giả lập kinh doanh, đọc truyện về tiền bạc, hoặc tham quan ngân hàng. Cách học này khiến trẻ hứng thú, giúp hình thành tư duy tự chủ tài chính – điều mà nhiều người trưởng thành vẫn còn thiếu.

4. Tiết kiệm trong sinh hoạt – khi từng thói quen nhỏ đều mang lại giá trị lớn

Người Nhật tin rằng tiết kiệm không phải là “thắt lưng buộc bụng”, mà là sống có ý thức với từng đồng chi tiêu. Họ áp dụng điều đó ngay trong đời sống thường ngày, từ việc đi lại, sử dụng điện nước cho đến ăn uống và mua sắm.

Đi lại thông minh: Thay vì dùng xe cá nhân, người Nhật ưu tiên tàu điện, xe bus vừa tiết kiệm chi phí, vừa giảm khí thải. Ở Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể học theo bằng cách mua vé xe bus tháng (khoảng 55.000 đồng) thay vì chi hàng trăm nghìn mỗi ngày cho xe ôm công nghệ.

Tiết kiệm điện – nước: Họ đóng kín cửa khi bật điều hòa, tận dụng ánh sáng tự nhiên, dùng đèn LED tiết kiệm điện và luôn rút phích cắm thiết bị khi không sử dụng. Với nước, họ tái sử dụng nước rửa rau để tưới cây, trồng cây giữ nước tốt và tránh xả rác xuống bồn cầu. Những hành động nhỏ này có thể giúp một gia đình tiết kiệm hàng triệu đồng mỗi năm.

Chi tiêu ăn uống hợp lý: Tự nấu ăn là lựa chọn phổ biến của người Nhật. Vừa tiết kiệm 40.000-50.000 đồng mỗi bữa trưa, vừa đảm bảo dinh dưỡng. Họ cũng đặt ra ngân sách cố định cho việc ăn ngoài, và chỉ mua thực phẩm cần thiết theo thực đơn tuần để tránh lãng phí.

Mua sắm nhu yếu phẩm thông minh: Trước khi đi mua sắm, người Nhật thường lập danh sách rõ ràng, chọn sản phẩm có thể tái sử dụng và tránh mua đồ chỉ vì “đang giảm giá”. Mục tiêu không phải là mua được nhiều, mà là mua đúng và đủ.

Nhờ vậy, người Nhật duy trì được lối sống tối giản - tài chính vững vàng: chi ít hơn nhưng chất lượng sống lại cao hơn.

5. Gửi tiết kiệm - nền tảng cho tự do tài chính

Theo thống kê, người Nhật dành tới 17–20% thu nhập hàng tháng để gửi tiết kiệm, con số cao hàng đầu thế giới. Họ xem đây không chỉ là hình thức tích lũy an toàn mà còn là cách để “trả công cho chính mình”.

Gửi tiết kiệm đều đặn giúp bạn có quỹ dự phòng cho những tình huống khẩn cấp, đồng thời tạo nguồn vốn sinh lời lâu dài. Dù là 500 nghìn hay 5 triệu mỗi tháng, quan trọng là duy trì thói quen gửi đều đặn, thay vì chờ “có dư mới tiết kiệm”.

Chính nhờ thói quen này, người Nhật luôn có nền tảng tài chính ổn định, giúp quốc gia duy trì nguồn vốn tái đầu tư bền vững.

Sống tối giản - tài chính vững vàng

Học cách tiết kiệm kiểu Nhật không chỉ là việc cắt giảm chi tiêu, mà là thay đổi tư duy sống: tôn trọng giá trị của từng đồng tiền và hướng tới sự an yên, tự chủ.

Khi bạn biết rõ tiền đi đâu, mua gì và vì sao, bạn sẽ thấy việc quản lý tài chính không còn là gánh nặng mà là hành trình giúp mình hiểu bản thân hơn, sống có kỷ luật hơn và hạnh phúc hơn.

Và biết đâu, chỉ cần bắt đầu từ một cuốn sổ nhỏ và vài dòng ghi chép mỗi ngày, bạn sẽ tìm ra cách để biến tiền bạc thành công cụ phục vụ cho cuộc sống mơ ước của chính mình.