Thực tế lạnh lùng: Thảm kịch phơi bày mối nguy hiểm của livestream cực đoan

Câu chuyện về một người đàn ông trung niên tử vong vì ngộ độc khí carbon monoxide khi livestream tại vùng cực lạnh Genhe (khu tự trị Nội Mông, Trung Quốc) đã phơi bày những hiểm nguy tiềm ẩn của việc theo đuổi nội dung trên mạng xã hội. Sự việc này đặt ra câu hỏi về động lực và cả những rủi ro mà những người sáng tạo nội dung mạo hiểm phải đối mặt.

Cái chết giữa tuyết trắng

Những cụm lều bạt phủ đầy tuyết trắng xóa. Điểm xuyết xung quanh là hàng chục livestreamer, tất cả đều vẫy tay chào người xem qua camera khi họ cố gắng mô tả vùng đất mùa đông thần tiên này cho khán giả trên khắp Trung Quốc.

Đây là Genhe, một thành phố ở vùng nội địa của dãy Đại Hưng An, một trong những khu vực có vĩ độ cao nhất ở phía bắc khu tự trị Nội Mông. Nhiệt độ ở đây có thể xuống thấp tới âm 58 độ C, với nhiệt độ trung bình mùa đông này khoảng âm 30 độ C.

Những đỉnh núi băng giá này gần đây đã trở thành điểm nóng cho những người có ảnh hưởng về lối sống ngoài trời, những người kiếm sống bằng cách chia sẻ những chuyến phiêu lưu của họ ở những điểm đến kỳ lạ hoặc khó tiếp cận trên các nền tảng livestream như Douyin, phiên bản TikTok của Trung Quốc. Dòng người đổ về đông đảo vào mùa đông này thậm chí còn dẫn đến sự hình thành một cộng đồng nhỏ ở ngoại ô thành phố, được mệnh danh là "Làng mới Genhe".

Tuy nhiên, vào cuối tháng 11, cộng đồng này đã bị chấn động bởi tin tức một livestreamer, chỉ được xác định là anh Tăng, được tìm thấy đã chết vì nghi ngờ ngộ độc khí carbon monoxide bên trong xe của mình, phơi bày những rủi ro thực sự của việc phiêu lưu ngoài trời trong điều kiện khắc nghiệt.

Bi kịch này không chỉ thu hút sự chú ý đến cảnh quan độc đáo của Genhe mà còn khiến nhiều người đặt câu hỏi trực tuyến: Những người này là ai mà lại liều mạng đến vậy vì sự chú ý trên mạng xã hội, và tại sao?

Anh Tăng đến từ một vùng nông thôn của Nam Bình, tỉnh Phúc Kiến, đã livestream trên Douyin với tên gọi "Anh Min Du Lịch Khắp Thế Giới" trong khoảng một năm và có hơn 3.000 người đăng ký. Anh ấy 57 tuổi khi qua đời.

Con gái anh, chị Vương Lệ (tên đã được thay đổi), được anh Tăng nuôi dưỡng sau khi cha mẹ ly hôn, cho biết sau khi dần dần tự tin với tư cách là một người có ảnh hưởng về lối sống ngoài trời, cha cô đã quyết định đến Genhe vào mùa đông này, vì nơi đây đang thu hút sự chú ý lớn. Anh lên đường vào ngày 20/11, mang theo một chú mèo con và một chú chó con làm bạn đồng hành và đến nơi 5 ngày sau đó.

Chị Vương, sống ở Phúc Kiến, cho biết cô gặp khó khăn khi liên lạc với cha sau khi anh đến nơi do sự cố điện thoại di động. Tuy nhiên, anh đã nói với cô rằng anh phát hiện ra chiếc lều của mình không phù hợp với cái lạnh khắc nghiệt, vì vậy hai thú cưng của anh đang ngủ trong đó, còn anh ngủ trong xe. Cô cũng biết được từ bạn gái của cha mình rằng ban đầu anh rất thích thú với phong cảnh và tự tin về các hoạt động livestream của mình. Anh thậm chí còn nghĩ rằng bạn gái mình có thể đến đó cùng anh sau này.

Tuy nhiên, vào ngày 25/11, người hâm mộ nhận thấy anh Tăng đã không xuất hiện trực tuyến, điều này là bất thường đối với anh. Ngày hôm sau, khoảng 3 giờ sáng, chị Vương nhận được điện thoại từ cảnh sát ở Genhe thông báo rằng cha cô đã qua đời. Không thể tin được tin này, cô đã lên mạng xã hội và hỏi những livestreamer khác trong khu vực về tình hình. Cô biết được rằng cha mình đã chết trong giấc ngủ, có thể do ngộ độc khí carbon monoxide do đốt than trong xe.

Hàng trăm người liều mạng

Theo chính quyền địa phương, anh Tăng nằm trong số gần 100 livestreamer đổ xô đến Genhe mùa đông năm 2024, hầu hết đều dựng trại ở thị trấn dân tộc Evenk Aoluguya.

Anh Cang Tử là một trong những người đầu tiên đến. Người đàn ông 35 tuổi đến từ tỉnh Hồ Bắc này từng làm cộng tác viên bán mỹ phẩm, nhưng anh sẽ đi du lịch khắp đất nước bằng xe RV của mình vào thời gian rảnh rỗi. Vào tháng 5, anh bắt đầu livestream và đăng các video ngắn trên Douyin về việc sửa đổi chiếc RV của mình, việc này mang lại cho anh khoảng 10.000 người đăng ký, vì vậy anh quyết định chuyển sang làm việc trực tuyến toàn thời gian.

Trong khi người dân ở các khu vực phía nam Trung Quốc đang tận hưởng thời tiết mặc áo phông vào cuối tháng 10, anh Cang Tử đang dọn tuyết khỏi nhà để xe và giúp người bạn đồng nghiệp livestream là anh Lưu Đại Lực quay phim cảnh mọi người dựng lều và các nơi trú ẩn tạm thời khác. Anh Lưu đến chỉ với một túi ngủ và một chiếc chăn điện; nơi trú ẩn của anh là một nhà kính cải tạo, có lớp cách nhiệt bằng bông và bếp đốt củi, mặc dù anh ngủ trong xe vào ban đêm.

Anh Cang Tử cũng ngủ trong xe RV của mình, lắp đặt máy sưởi diesel và xả khí thải ra ngoài qua một đường ống. Anh nói: "Mọi người (người hâm mộ trực tuyến) đều muốn xem bạn có thể thực hiện những thay đổi gì vào ngày hôm sau" , đồng thời cho biết thêm rằng chính quyền địa phương đã cung cấp cho các livestreamer quyền truy cập miễn phí vào các điểm du lịch để đổi lấy việc đưa tin. Dần dần, số người đăng ký trên tài khoản của anh Cang Tử tăng từ 10.000 lên 80.000.

Anh ấy sẽ nghỉ ngơi vào ban ngày và livestream từ hoàng hôn đến nửa đêm, khoảng 6 hoặc 7 tiếng mỗi ngày. Quà tặng điện tử do những người theo dõi Douyin của anh gửi tặng đã trở thành nguồn thu nhập chính của anh, với một số món quà trị giá lên tới 3.000 nhân dân tệ (hơn 13 triệu đồng). Anh cũng sản xuất nội dung được tài trợ cho các thương hiệu lối sống ngoài trời để quảng bá thiết bị của họ, chẳng hạn như chiếc lều bơm hơi mà anh sử dụng ở Genhe.

Tuy nhiên, biến sở thích thành nghề không hề dễ dàng. Anh Cang Tử nói: "Tôi từng thích kiểu sống này, nhưng tôi thấy hơi mệt mỏi kể từ khi biến nó thành kế sinh nhai. Livestream mỗi ngày đồng nghĩa với việc bạn phải luôn suy nghĩ về kịch bản và quay nội dung. Thành thật mà nói, đó là một công việc toàn thời gian. Bạn phải phát trực tiếp đúng giờ, ngay cả khi bạn đang cảm thấy buồn ngủ."

Anh Lưu cũng thấy công việc này rất mệt mỏi về thể chất. Sau 5 giờ livestream ngoài trời, anh nói: "Cơ thể bạn cảm thấy hoàn toàn đóng băng. Ngay cả sau khi ngủ ngon, tôi vẫn bị đau nhức và không khỏe."

Anh luôn cảm thấy tràn đầy năng lượng khi thấy số lượng người đăng ký tăng lên, nhưng thu nhập của anh có thể dao động đáng kể. Vào sinh nhật năm ngoái, người xem buổi phát trực tiếp của anh đã gửi quà tặng điện tử với tổng số tiền hơn 6.000 nhân dân tệ (Douyin lấy 50%), nhưng đôi khi anh chỉ kiếm được 50 nhân dân tệ. Anh tin rằng đối với những livestreamer không có sự hỗ trợ của mạng lưới đa kênh — các tổ chức làm việc với các nền tảng video để hỗ trợ người sáng tạo nội dung trong các lĩnh vực như lập trình, sản phẩm, bảo vệ quyền kỹ thuật số và quản lý đối tác — "thì việc có lưu lượng truy cập hay không chỉ là vấn đề may rủi."

Người người mong đổi nghề livestream

Sau khi tốt nghiệp trường cao đẳng nghề với bằng cấp về hoạt hình phim, anh Lưu làm quản lý nhà máy ở Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông phía nam, và sau đó là quản lý dự án cho một công ty thiết bị trí tuệ nhân tạo ở Tô Châu, tỉnh Giang Tô phía đông, với mức lương hàng tháng là 10.000 nhân dân tệ (35 triệu đồng). Tuy nhiên, anh cảm thấy số tiền đó không đủ để kết hôn và mua căn hộ.

Anh nói: "Tôi cần một công việc có tương lai không giới hạn và tôi nghĩ rằng phương tiện truyền thông tự thân là một hướng đi đầy hứa hẹn" , đồng thời cho biết thêm rằng anh lần đầu tiên bắt đầu quan tâm đến lối sống ngoài trời ở trường sau khi xem video về những thử thách sinh tồn trong vùng hoang dã. "Tôi đã muốn thử nó từ 5 năm trước, nhưng tôi đã không có cơ hội phù hợp."

Anh Lưu tự hứa với bản thân: Trong 12 tháng tới, dù lưu lượng truy cập có thấp đến đâu, anh cũng sẽ gắn bó với livestream toàn thời gian. Nếu sau đó anh không đạt được bất cứ thành tựu gì, anh sẽ quay lại làm việc.

Anh A Đào (32 tuổi) và vợ bắt đầu livestream vào tháng 10 và mỗi ngày đều chia sẻ nội dung từ Genhe cho thấy họ dựng lều, mua và lắp đặt thiết bị, cũng như tương tác với những người khác. Anh A Đào từng đồng sở hữu một nhà máy sản xuất hành lý với hơn 100 nhân viên ở Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang phía đông. Khi công việc kinh doanh bị đình trệ sau đại dịch toàn cầu và với các khoản nợ chồng chất, anh quyết định thử vận may trong ngành công nghiệp trực tuyến. Mặc dù theo thống kê, có thể chỉ có 2 trong số 10 livestreamer kiếm đủ tiền để trang trải cuộc sống, anh cảm thấy chi phí gia nhập thấp của lĩnh vực này đáng để mạo hiểm.

Trước khi đến Genhe, cặp đôi đã livestream từ khu tự trị Tân Cương ở phía tây bắc Trung Quốc và khu tự trị Tây Tạng ở phía tây nam. Anh A Đào cho biết: "Về cơ bản, chúng tôi không có thu nhập trong tháng đầu tiên. Chỉ sau khi đến Genhe, số lượng người theo dõi của chúng tôi mới bắt đầu tăng lên" , đồng thời cho biết thêm rằng thu nhập của họ kể từ tháng 10 phần lớn đã bù đắp chi phí cho chuyến đi đến Nội Mông.

Cặp đôi phát trực tiếp từ 4 đến 5 tiếng mỗi ngày, đôi khi lâu hơn nếu lưu lượng truy cập cao. Anh A Đào nói: "Livestream không chỉ dựa vào số lượng người xem buổi phát sóng mà còn dựa vào những lời khen ngợi và quà tặng điện tử mà chúng tôi nhận được. Chỉ khi dữ liệu được cải thiện thì nền tảng mới quảng bá bạn đến một nhóm lưu lượng truy cập lớn hơn. Để duy trì lưu lượng truy cập, các livestreamer phải tiếp tục cải thiện dữ liệu của họ và đưa ra nội dung."

Hành trình 1 chiều

Anh Tăng, người đàn ông đã qua đời trong xe ô tô lớn tuổi hơn đáng kể so với hầu hết những người có ảnh hưởng về lối sống ngoài trời, đã chuyển đổi nghề nghiệp ở tuổi trung niên. Anh từng làm kỹ thuật viên điều hòa không khí, một công việc thường xuyên yêu cầu sửa chữa các thiết bị ở bên hông các tòa nhà cao tầng, nhưng sau khi bước sang tuổi 50, anh không còn cảm thấy an toàn khi làm việc ở độ cao như vậy.

Anh bắt đầu quan tâm đến Douyin vào khoảng năm 2022 và thấy thật thú vị khi mọi người có thể kiếm sống từ livestream. Tin rằng điều đó sẽ mang đến cơ hội gặp gỡ những người mới, anh Tăng quyết định thử sức.

Ít người xung quanh ủng hộ quyết định của anh. Chị Vương nói rằng sếp của anh Tăng rất coi trọng anh và không thể hiểu tại sao anh lại muốn nghỉ việc, thậm chí còn hứa sẽ giữ công việc của anh nếu anh muốn quay lại. Bạn bè và người thân cũng nghĩ rằng tốt hơn là anh nên duy trì thu nhập ổn định. Tuy nhiên, Vương đã khuyến khích anh làm theo trái tim mình, vì biết rằng cha cô có khả năng đặc biệt trong việc học các kỹ năng mới.

Lúc đầu, anh Tăng thậm chí còn gặp khó khăn khi sử dụng điện thoại thông minh. Chị Vương phải dạy anh từng bước, chỉ cho anh cách sử dụng ứng dụng mua sắm và các công cụ cơ bản khác, và cô đã giúp anh mua các thiết bị như micro. Anh học cách tự giới thiệu trước ống kính và chào đón khán giả, rồi sau đó sẽ hát, đôi khi hát liền 5 tiếng cho đến khi mất giọng.

Buổi livestream đầu tiên của anh là từ quê nhà ở Phúc Kiến, và sau đó anh đi du lịch đến Tân Cương, Quảng Đông và Tây Tạng, nơi anh có thêm 300 người đăng ký chỉ trong một ngày. Chị Vương nói rằng đã có lúc cha có hơn 2.000 người xem cùng lúc trong buổi phát trực tiếp của mình.

Ban đầu, thu nhập của anh Tăng tương đối thấp, nhưng anh vẫn làm việc rất nghiêm túc, chị Vương nói. Anh sẽ xem cách những streamer khác biểu diễn, ghi chú lại những gì họ làm tốt, số lượng người xem và số lượng quà tặng điện tử mà họ gửi. Trong vòng khoảng 5 tháng, anh đã có được hơn 9.000 người đăng ký trên kênh của mình, mặc dù sau đó anh đã phải đăng ký lại tài khoản của mình sau khi Douyin hạn chế lưu lượng truy cập vào các buổi phát sóng của anh như một hình phạt cho việc vi phạm chính sách.

Chị Vương nói rằng anh Tăng luôn thích thú với việc livestream và kết bạn được nhiều người mới, đồng thời cho biết thêm rằng bạn gái của anh đã bày tỏ lo ngại về chuyến đi đến Genhe, nhưng đã không thể thuyết phục anh đừng đi. Cô nói: "Đó là điều ông ấy muốn làm, vì ông ấy cảm thấy mình sẽ đạt được điều gì đó từ nó."

Sau cái chết của anh Tăng, chính quyền ở Genhe đã khuyên các livestreamer nên ở trong các khách sạn gần đó thay vì ngủ trong lều hoặc xe của họ, để giảm nguy cơ xảy ra tai nạn tiếp theo, và cung cấp hướng dẫn về sức khỏe và an toàn. Người dân địa phương cũng bắt đầu đưa ra các mẹo trực tuyến về cách đốt củi và than an toàn trong không gian kín.

Anh Cang Tử, người đã chuẩn bị cho chuyến phiêu lưu ngoài trời của mình ở Genhe bằng cách đổ đầy chất chống đông cho xe của mình, mua 5 chiếc bếp lò và mua 2 máy dò carbon monoxide, cho biết anh đã thấy một số livestreamer đốt than trong lều của họ. Anh nói: "Bạn phải giữ cho không gian thông thoáng, đảm bảo than đỏ rực và tốt hơn hết là bạn nên có máy dò carbon monoxide. Đừng đóng kín cửa hoàn toàn, chỉ cần chừa một khe hở nhỏ."

Ngoài nguy cơ ngộ độc carbon monoxide, các livestreamer còn gặp phải điều kiện lái xe nguy hiểm do tuyết rơi dày và đường trơn trượt.

Xe của anh Lưu đã trượt khỏi đường rơi vào các bờ tuyết 4 hoặc 5 lần trong mùa đông này, trong khi anh A Đào và vợ anh đã gặp phải một vụ tai nạn khiến xe của họ bị lật nghiêng. Anh A Đào nói: "May mắn thay, một cái cây đã chặn đường chúng tôi, nếu không chúng tôi đã rơi xuống một cái hố sâu khoảng 5 hoặc 6 mét." Cặp đôi đang quay livestream vào thời điểm đó và sau đó nhận thấy số lượng người đăng ký tăng lên đáng kể. "Chúng tôi thực sự rất sợ hãi. Tôi thà không có lưu lượng truy cập còn hơn là trải qua một trải nghiệm khủng khiếp như vậy."

Sau cái chết của anh Tăng, chị Vương đã đến Genhe để thu dọn đồ đạc của cha mình và lái xe của anh trở về Phúc Kiến. Trong suốt hành trình dài trở về nhà, cô nhận ra mình đang nhìn thấy tất cả những cảnh vật giống như anh Tăng đã thấy, chỉ khác là ngược lại. Vào khoảnh khắc đó, cô ước mình có thể nói với cha cảm giác của mình: "Con ngưỡng mộ và trân trọng bố, và luôn âm thầm ủng hộ bố."

Nguồn: Sixth Tone