Thị trường xe ô tô không người lái đang ngày càng mở rộng nhưng điều gì sẽ xảy ra khi nó gây tai nạn?

Cuối tháng 12/2017, Uber tại Mỹ đã có một động thái khiến cả giới công nghệ lẫn các công ty vận chuyển phải giật mình, khi đặt mua tới 24.000 chiếc ô tô có công nghệ lái tự động của Volvo.

Volvo XC90 - những chiếc xe tự lái Uber nhập về để thử nghiệm

Mục đích của thương vụ này là biến Uber từ một ứng dụng gọi xe trở thành một công ty có hẳn đội xe riêng. Và quan trọng hơn cả là họ có thể bỏ được lái xe là người ra khỏi phương trình tài chính.

Tuy nhiên vào ngày 18/3, một chiếc xe tự động của Uber đã gây ra tai nạn chết người. Nạn nhân là một phụ nữ 49 tuổi ở Tempe, Arizona (Mỹ). Hiện tại, chưa rõ Uber hoặc người lái bên trong (những chiếc xe này vẫn đang cần người lái để đề phòng trường hợp khẩn cấp), nhưng vụ việc đang làm dấy lên một cuộc tranh cãi mới xung quanh mức độ an toàn của công nghệ xe tự lái. 

Tai nạn là bi kịch và đôi khi không thể tránh khỏi, nhưng liệu chúng ta có nên phó mặc vô lăng cho một AI?

Xe tự lái gây tử vong có phải là sự thất bại đầu tiên của bước cải tiến công nghệ này?

Câu chuyện diễn ra như sau. Ngày 18/3, Elaine Herzberg, 49 tuổi, đang dắt xe đạp băng qua đường bốn làn xe tại khu ngoại ô Phoenix của Tempe thì bị chiếc Volvo XC90 của Uber đâm vào và gây tử vong. Cảnh sát cho biết chiếc xe gây tai nạn khi đang chạy ở chế độ tự lái với tốc độ 65km/h. 

Sau khi xem lại đoạn video tai nạn, ông Sylvia Moir - Cảnh sát trưởng của Tempe cho biết rằng họ vẫn chưa xác định lỗi trong vụ va chạm xe này thuộc về bên nào. 

Những điều tra cuối cùng sẽ được gửi tới Văn phòng Luật sư Quận Maricopa để xem xét lại vụ việc.

Đây là vụ tai nạn chết người đầu tiên liên quan tới xe lái tự động, mặc dù không phải lần đầu tiên xe tự lái đối diện với tai tiếng. 

Trước đó vào tháng 3 năm ngoái, một chiếc Volvos tự lái cũng liên quan tới vụ tai nạn liên hoàn của ba chiếc xe. Cảnh sát sau đó kết luận chiếc xe không có lỗi.

Liệu rằng những thử nghiệm thành công trước đó vẫn còn đủ sức thuyết phục người dùng tin tưởng vào công nghệ tự lái?

Vụ tai nạn trầm trọng nêu trên đã làm dấy lên những lo ngại của công chúng về mức độ an toàn của xe tự lái. 

Với những người ủng hộ phương tiện tự lái, cho rằng xe tự lái sẽ an toàn hơn nhiều. Tuy nhiên, họ sẽ phải chứng minh rằng những vụ tai nạn như lần này không phải là sai sót cơ bản trong công nghệ xe tự lái.

Xe tự lái có thể là tương lai, nhưng cũng có thể không bao giờ thành hiện thực

Trên thực tế, các công ty như Waymo, General Motors, và Uber đã thử nghiệm xe tự lái trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, các công ty trên mới chỉ thử nghiệm xe tự lái trên xa lộ, nơi phương tiện giao thông thưa thớt. 

Còn khi kiểm tra thử nghiệm và tiến hành ở các thành phố, những chiếc xe này lại đang phải đối mặt với thách thức mới như giao lộ, người đi bộ, hoặc các đô thị, nơi phương tiện giao thông đông đúc. 

Dĩ nhiên việc xử lý sẽ trở nên khó khăn hơn. Chỉ cần một vài tai nạn như vụ ngày 18/3 vừa qua có thể khiến cho các nhà làm luật và khách hàng suy nghĩ lại, trước khi ra quyết định lựa chọn chiếc xe thông minh nhưng có phần liều lĩnh này.

Có khi nào xe tự lái cũng phải đối mặt với lựa chọn mang tính đạo đức?

Nói đi cũng phải nói lại, xe tự lái là cả một công trình nghiên cứu và một bước đột phá của khoa học công nghệ trong giao thông. Dĩ nhiên, khi tạo ra một sản phẩm công nghệ vốn mang ý nghĩa tích cực như vậy, các nhà sáng chế luôn mong muốn xe tự lái có thể đảm bảo tính an toàn tuyệt đối cho người dùng nó cũng như cho lưu chuyển giao thông nói chung. 

Nhưng không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra theo mong muốn của chúng ta. Ví dụ, trong trường hợp xảy ra một vụ tai nạn không thể tránh khỏi, giữa chiếc xe có 4 người ngồi bên trong và 2 người đang băng qua đường. Lúc đó, chiếc xe sẽ làm gì?

Xe tự lái sẽ làm gì khi gặp phải tình huống mang tính chất chọn lựa bất khả kháng?

Liệu một chiếc xe tự lái sẽ đâm vào dải phân cách để bảo đảm an toàn cho 2 người đi bộ và đặt tính mạng của 4 người trong xe vào tình trạng nguy hiểm, hay bất chấp lao thẳng về phía trước để đảm bảo tính mạng cho khách trên xe? 

Ngay cả lái xe là con người đi chăng nữa, thì trong những trường hợp phải mang tính lựa chọn như vậy chúng ta cũng thường hành động theo bản năng và tùy cơ ứng biến. 

Do vậy, đôi khi những chiếc xe thông thái này cũng có thể rơi vào "trạng thái khó xử".

Nhiều người cũng thắc mắc nếu lỡ "ô tô thông minh" mà mắc lỗi, thì luật pháp sẽ biết "nắm đầu" ai mà xử lý trách nhiệm? 

Trong thực tế, cho đến nay chúng ta vẫn chưa có các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn nào đối với các xe tự lái, mà mỗi quốc gia đều chủ động đưa ra các quy tắc riêng của mình. 

Và với việc cảnh sát tuyên bố "trắng án" cho những tai nạn trước đây do xe tự lái gây ra, cũng như vụ tử vong gần đây mãi chưa được giải quyết dứt điểm, nhiều người ngầm hiểu sự khó xử của pháp luật trong những tình huống như vậy.

Tạm kết 

Giống như những công nghệ mới mẻ khác, công nghệ xe tự lái có tiềm năng đem lại cho con người một cuộc sống tiện nghi và hiện đại. 

Nhưng khi nào thì xe tự lái mới hoàn toàn được con người tin tưởng để sử dụng rộng rãi trong cuộc sống thì lại phụ thuộc hoàn toàn vào cách thức các công ty giải quyết bài toán trên đường. 

Hoặc sẽ chẳng có tương lai nào cho công nghệ xe tự lái, và con người sẽ lại quay trở về tin tưởng vào chính đôi bàn tay của mình.