Có một sự thật đau lòng thế này: Khi một đứa trẻ bị lừa, phản ứng đầu tiên của nhiều người là: "Sao ngây thơ thế?", "Thiếu kỹ năng sống à?", hay thậm chí quay sang chỉ trích bố mẹ "Dạy con kiểu gì vậy?".
Theo PGS.TS tâm lý, Phạm Mạnh Hà, Khoa Khoa học và công nghệ giáo dục, Đại học Bách Khoa Hà Nội: Lối suy nghĩ đó cần phải dừng lại ngay lập tức.
Thực tế là, với những kịch bản được thiết kế tinh vi, với những đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ, thì bất kỳ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân. Kể cả con bạn có là học sinh giỏi, được trang bị kỹ năng sống đầy đủ. Bởi chúng ta đang đối đầu với những kẻ tội phạm CHUYÊN NGHIỆP, không phải những trò lừa vặt.
Chỉ trong vài tháng qua tại Việt Nam, chúng đã dùng lời nói làm vũ khí để ép trẻ tự lột đồ, tự quay clip nhạy cảm, thậm chí tự bỏ nhà đi đến một nơi xa lạ, thường là từ các đường dây lừa đảo hoạt động tại Campuchia.
Trẻ thông minh có thể nhận biết nguy hiểm, nhưng chưa chắc đã đủ trải nghiệm và sức đề kháng tâm lý để đối mặt với kẻ thao túng chuyên nghiệp. Nhất là khi kịch bản được dàn dựng tinh vi, liên tục bẻ hướng cảm xúc.
PGS.TS Phạm Mạnh Hà
PGS.TS Phạm Mạnh Hà chỉ ra: ĐÂY LÀ CÁCH CHÚNG "BẺ KHÓA" TÂM LÝ CON BẠN:
Đòn tâm lý "Tội phạm hóa": Giả danh & vu khống
Lời lẽ dẫn dụ: "Chào cháu, chú là cán bộ điều tra. Tên của cháu đang nằm trong một đường dây buôn ma túy/rửa tiền xuyên quốc gia. Chúng tôi cần cháu hợp tác bí mật để chứng minh mình vô tội".
Cách chúng thao túng: Ngay lập tức tạo ra một kịch bản đáng sợ, khoác lên mình "uy quyền" giả mạo. Đứa trẻ bị đẩy vào thế bị động, hoảng loạn và tin rằng mình đã dính líu đến một việc kinh khủng.
Đòn tâm lý "Tách biệt & cô lập": Cấm nói với bố mẹ
Lời lẽ dẫn dụ: "Việc này phải tuyệt đối bí mật! Bố mẹ cháu cũng có thể đang bị theo dõi. Nếu cháu nói ra, cả gia đình sẽ gặp nguy hiểm. Chỉ có chú mới giúp được cháu thôi."
Cách chúng thao túng: Đây là bước đi hiểm độc nhất. Bằng cách cắt đứt sợi dây liên kết an toàn nhất của trẻ là gia đình, chúng biến mình thành "vị cứu tinh" duy nhất. Trẻ sẽ cảm thấy cô độc và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ lừa đảo.
Đòn tâm lý "Tình thế khẩn cấp": Không cho thời gian suy nghĩ
Lời lẽ dẫn dụ: "Bọn tội phạm sắp hành động rồi, cháu phải làm ngay! Cởi đồ ra và quay một clip gửi cho chú để xác minh cháu không có hình xăm của băng đảng. Nhanh lên, không còn thời gian đâu!"
Cách chúng thao túng: Tạo ra một áp lực thời gian cực lớn, khiến não bộ của trẻ không kịp phân tích đúng sai. Trong cơn hoảng loạn, trẻ sẽ chỉ biết làm theo một cách máy móc.
Đòn tâm lý "Bằng chứng vô tội": Bình thường hóa yêu sách bệnh hoạn
Lời lẽ dẫn dụ: "Chỉ cần một tấm ảnh/clip này thôi là đủ bằng chứng cháu trong sạch. Sẽ không ai thấy đâu, chú xem xong sẽ xóa ngay. Đây là thủ tục nghiệp vụ bắt buộc."
Cách chúng thao túng: Biến một yêu cầu vô lý và bệnh hoạn thành một "thủ tục" bình thường để "chứng minh vô tội", khiến trẻ nghĩ rằng đây là hành động cần thiết để tự cứu mình.
Đã đến lúc chúng ta ngừng đổ lỗi cho nạn nhân. Tội phạm tâm lý luôn nâng cấp chiêu trò, và việc của chúng ta là phải đi trước một bước. Thay vì dạy con một cách sáo rỗng, hãy dạy chúng cách nhận diện những lời lẽ cụ thể này.
Hãy trang bị cho con "VẮC-XIN TINH THẦN" ngay hôm nay:
Dạy con: "Nếu bất kỳ ai, dù tự xưng là công an, yêu cầu con giữ bí mật với bố mẹ, đó 100% LÀ LỪA ĐẢO. Con phải TẮT MÁY và nói với bố mẹ NGAY LẬP TỨC".
Dạy con: "Nếu ai đó yêu cầu con gửi ảnh/video riêng tư của cơ thể, dù với bất kỳ lý do gì, đó là KẺ XẤU. Tuyệt đối KHÔNG LÀM THEO".
Dạy con: "Vũ khí lớn nhất của con chính là bố mẹ. Không có bí mật nào đáng để đánh đổi sự an toàn của con và sự tin tưởng dành cho gia đình".
Thế giới mạng không chỉ có trò chơi và kiến thức. Nó cũng đầy rẫy những "kịch bản" được lập trình để thao túng, dụ dỗ và hủy hoại. Cha mẹ đừng tự an ủi rằng "con mình đủ thông minh" rồi buông lỏng. Bởi trong cuộc chiến tâm lý tinh vi này, điều con cần nhất không phải chỉ là IQ cao mà là một người lớn đủ tỉnh táo và thấu hiểu để luôn đồng hành, sát cánh cùng con.