Thay "áo mới" cho thánh đường cổ kính hơn trăm tuổi ở Ninh Bình
Nhà thờ đá Phát Diệm - công trình Công giáo độc đáo bậc nhất Việt Nam đang được thay toàn bộ ngói mới để bảo tồn di tích và an toàn cho mọi người.
Nhà thờ chính tòa Phát Diệm, hay còn gọi là nhà thờ đá Phát Diệm (người dân địa phương xưa quen gọi do trong khu quần thể có ngôi nhà thờ nhỏ được làm bằng đá). Có thể nói là quần thể nhà thờ Công giáo được đánh giá đẹp nhất Việt Nam.
Nhà thờ Phát Diệm thuộc địa phận thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội 130 km về phía Nam, được xây dựng suốt 24 năm liên tục vào những năm 1875-1899 dưới sự chủ trì của Linh mục Phêrô Trần Lục (cụ Sáu). "Phát Diệm có nghĩa là phát sinh ra cái đẹp." – theo tư liệu Ban Tôn giáo Chính phủ.
Công trình này kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc phương Tây và truyền thống đình chùa Việt Nam, tạo nên vẻ đẹp đặc trưng, vừa cổ kính vừa trang nghiêm.
Vào năm 1999 – 2000, ngôi thánh đường được đại trùng tu để mừng kỷ niệm 100 năm thành lập giáo phận Phát Diệm (1901 – 2001).
Đến nay, sau 26 năm loại ngói cũ được làm theo công nghệ tuynel nên bề mặt quá nhẵn, sau thời gian sử dụng chúng không ngả màu rêu phong mà vẫn đỏ au, khiến giới chuyên gia đánh giá "không phù hợp với kiến trúc công trình cổ kính như nhà thờ Phát Diệm, cần được thay thế.
Đặc biệt rải rác trên toàn bộ mái nhà thờ đã có nhiều viên nhiều viên ngói bị nứt vỡ, khiến mua dột làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và công trình xuống cấp.
Việc "thay áo mới" cho nhà thờ Phát Diệm không chỉ là hoạt động sửa chữa mà còn thể hiện sự trân trọng và gìn giữ một di sản văn hóa, tôn giáo quan trọng bậc nhất của Việt Nam.
Đây cũng là bước đi cần thiết để bảo vệ công trình trước sự tác động của thời gian, thiên tai và biến đổi khí hậu, nhằm duy trì vẻ đẹp và giá trị của một kiệt tác kiến trúc Công giáo độc đáo.
Đội thợ gồm 7 người, nhưng chỉ có một người lợp ngói để mái ngoái được "đều tay"
Ngói cổ hơn 100 năm và ngói mới có chất liệu đất tương tự
"Nếu chỉ thay những viên ngói hỏng, hoặc thay thế một phần thì mái ngói sẽ giống chiếc áo "bị vá" nên cần phải thay đồng bộ, một thời gian ngôi thánh đường sẽ có mái ngói ngả màu rêu phong cổ kính", một kỹ sư chia sẻ.
Đợt trùng tu lần này cũng là chuẩn bị cho Phát Diệm kỷ niệm 125 năm thành lập vào năm tới
Kiến trúc của hội nhập văn hóa
Trải qua gần 130 năm tồn tại, nhà thờ Phát Diệm đã chứng kiến nhiều biến động của lịch sử nhưng vẫn đứng vững, giữ nguyên được vẻ đẹp và sự đồ sộ. Với kiến trúc độc đáo, đây không chỉ là công trình tôn giáo mà còn là một di sản văn hóa quan trọng của Việt Nam.
Đặc biệt, phương đình - công trình quy mô nhất trong quần thể này - kiến cấu trúc ba tầng, trong đó tầng dưới được xây hoàn toàn bằng đá xanh với những bức phù điêu tinh xảo khắc họa hình ảnh Chúa Giê-su và các vị thánh.
Điểm nhấn trong kiến trúc nhà thờ Phát Diệm chính là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc phương Đông và phương Tây. Các hạng mục trong khuôn viên được bố trí theo bố cục chữ "Vương" với hồ nước phía trước và núi phía sau theo quan niệm phong thủy Á Đông. Mái nhà thờ được thiết kế cong vút như đình chùa Việt Nam, khác biệt so với những thánh đường Công giáo phương Tây.
Năm 1988, quần thể nhà thờ Phát Diệm được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Tỉnh Ninh Bình đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận nhà thờ Phát Diệm là di sản văn hóa thế giới. Công trình không chỉ có giá trị kiến trúc mà còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của cộng đồng Công giáo Việt Nam.
Mỗi năm, nhà thờ Phát Diệm thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, đặc biệt vào dịp lễ Giáng sinh khi nơi đây được trang hoàng rực rỡ, tạo nên không gian linh thiêng và ấn tượng. Việc trùng tu lần này không chỉ nhằm bảo tồn giá trị lịch sử mà còn góp phần nâng cao trải nghiệm tham quan, đồng thời gìn giữ di sản quý giá cho các thế hệ mai sau.
