Tại sao sau hàng ngàn năm, loài người vẫn không dứt điểm được bệnh cảm cúm?

Ai trong đời chẳng có ít nhất một lần bị cảm phải không? Chỉ cần dính một cơn mưa, hay ngủ đêm nằm điều hòa quên đắp chăn thì nguy cơ cao là sáng hôm sau bạn lãnh đủ.

Và dành cho những ai chưa biết, thì đến nay con người vẫn không thể chữa được bệnh cảm cúm, chỉ có thể tẩm bổ đợi cho cơ thể tự khỏi thôi.

Cảm xúc mỗi lần bị cảm

Nhưng có một điều gì đó sai sai ở đây. Không tính các virus cúm nguy hiểm, chứng bệnh cảm cúm thông thường chắc chắn không mới, mà phải tồn tại từ thuở khai sinh lập địa. 

Trong khi đó qua thời gian, y học đã phát triển vượt bậc. Chúng ta đã có một bước tiến dài trong việc chống lại những căn bệnh nguy hiểm nhất, thậm chí gần đây còn xóa sổ hoàn toàn chứng đậu mùa (smallpox) trên phạm vi toàn thế giới.

Vậy tại sao đến nay, chúng ta không thể "chữa" được cảm cúm, dù bản thân nó không phải là bệnh nguy hiểm?

Câu chuyện không đơn giản...

Đầu tiên, cần biết rằng chúng ta bị cảm cúm là do virus, đúng hơn là rất nhiều chủng loại virus. Ngay cả loại phổ biến nhất trong số này - rhinovirus - cũng có đến hơn 100 chủng loại.

Vậy câu chuyện "chữa" ở đây là tìm cách loại bỏ toàn bộ các virus gây ra triệu chứng cảm cúm: nhức đầu, ho, sổ mũi... Nhưng thật trớ trêu, những triệu chứng này thực ra lại là phản ứng của hệ miễn dịch khi bị các bộ phận như họng, mũi... bị nhiễm khuẩn.

Nhức đầu, sổ mũi! Chỉ muốn giết thằng nào tên cúm...

Thứ hai, dù rằng các triệu chứng này rất khó chịu, nhưng thực ra bệnh cảm thông thường không được ưu tiên để chữa trị. Bệnh có thể nguy hiểm với người già và trẻ sơ sinh, nhưng với đa số thì "chủ yếu là gây khó chịu chứ không nguy hiểm" - Ian Mackay - chuyên gia nghiên cứu virus của ĐH Queensland (Úc) cho biết.

Dẫu vậy, theo số liệu thống kê thì hàng năm, năng suất lao động sụt giảm do cảm cúm lên tới 25 tỉ USD. Số liệu từ Viện sức khỏe quốc gia Mỹ cũng cho thấy mỗi năm riêng tại Mỹ đã có 1 tỉ ca mắc cảm cúm. Câu hỏi đặt ra là, liệu có cách nào để cải thiện tình trạng này?

Tại sao chưa có vắc xin trị cảm cúm?

Mỗi năm, các chủng cúm nguy hiểm liên tục xoay vòng và cải tiến. Nếu chúng ta có thể chế tạo vắc xin cho các loại cúm này, thì chứng cảm cúm thông thường có vẻ cũng không khó để làm được điều đó.

Nhưng rất tiếc, mọi chuyện không đơn giản như vậy. Theo như Yury A. Bochkov - bác sĩ nhi khoa thuộc ĐH Y Wisconsin (Mỹ): "Chỉ có 3 chủng cúm xảy ra trong một mùa, trong khi riêng với rhinovirus gây cảm cúm đã có tới 20 - 30 loại chỉ trong một khu vực". Hơn thế nữa, chỉ 10% số này tiếp tục xuất hiện. Điều này cũng có nghĩa rằng "chúng ta sẽ không thể dự đoán được các virus nào sẽ xuất hiện tiếp theo" - trích lời các chuyên gia y tế.

Có quá nhiều chủng loại rhinovirus, nên khó lòng đưa ra vắc xin hiệu quả

Chưa kể, ngay cả khi chúng ta dự đoán được thì "Một liều vắc xin sẽ phải bao gồm hơn 100 chủng loại rhinovirus" chỉ để phòng ngừa những virus gây cảm cúm phổ biến nhất - theo Thomas Smith, tiến sĩ y khoa thuộc ĐH Y Texas (Mỹ).

Ước tính, có tới hơn 200 virus có thể gây các triệu chứng y như cảm cúm. Việc chế tạo ra một loại vắc xin chỉ dành riêng cho rhinovirus cũng không có tác dụng gì cả.

Hơn nữa, vì chứng cảm cúm chỉ gây nguy hiểm với một số đối tượng, đặc biệt là những người có vấn đề về hô hấp nên việc thử nghiệm vắc xin dành cho họ sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Phương pháp chữa trị hiệu quả thì sao?

Như đã nêu phần đầu bài, cảm cúm không có phương thuốc chữa trị. Theo như Mackay, nguyên do là vì căn bệnh này vốn "có tuổi đời ngắn và triệu chứng không quá nặng".

Nhưng ngay cả việc nghĩ ra những phương thuốc để trị riêng rhinovirus cũng là một vấn đề không dễ dàng. Theo Smith, các cách tiếp cận và thử nghiệm hiện nay đều "không thực sự hiệu quả" và "dù một số hợp chất có khả năng tấn công nhiều chủng virus khác nhau, nhưng vẫn không thể tiêu diệt tất cả". Kẻ thù không chỉ có một loại virus, mà là rất nhiều.

Hơn nữa, do cảm cúm thường không nguy hiểm đến tính mạng, nên việc nghiên cứu nhằm đưa ra một loại thuốc với ít tác dụng phụ thường được xem là "không đáng để đánh đổi". 

Ngoài ra, Smith cho biết: "Chỉ có con người là thể hiện các triệu chứng cảm cúm với rhinovirus", nên rất khó để thực hiện xét nghiệm.

Đồng thời, các chuyên gia sẽ phải tìm ra một loại rhinovirus mà đối tượng thử nghiệm "chưa từng nhiễm phải" - công việc quá khó với công nghệ hiện nay.

Xét nghiệm hiện nay là tương đối khó

Tuy vậy, Mackay cho rằng: "Nếu có ai đó tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả thì lợi nhuận thực sự rất xứng đáng. Sẽ có một thị trường khổng lồ tại các quốc gia giàu có - những nơi rủi ro mắc các căn bệnh nguy hiểm thấp và đang hướng đến việc điều trị các triệu chứng khó chịu của bệnh cảm cúm".

Vậy chúng ta - những con người bình thường - cần phải làm gì?

Nhìn chung, chúng ta có thể nhiễm virus vì những hành động rất cơ bản thường ngày. Các chuyên gia cho rằng để phòng ngừa, đơn giản chỉ cần rửa tay sạch sẽ, ngủ đủ giấc, tập thể dục thể thao thường xuyên và hạn chế tiếp xúc với những người đang ốm.

Ngoài ra, có một số mẹo vặt dân gian đã được chứng minh là tốt cho người cảm cúm, như ăn tỏi, mật ong, hay súc miệng bằng nước muối. Hãy thử xem sao nhé.