Tác động bất ngờ của vaccine COVID-19 đến chức năng thận

Theo nghiên cứu mới của UCLA Health (Mỹ), tiêm vaccine COVID-19 không chỉ giúp ngăn ngừa triệu chứng tiến triển nặng mà còn làm giảm đáng kể nguy cơ tổn thương thận nghiêm trọng - biến chứng từng rất phổ biến ở những bệnh nhân nhập viện vì COVID-19 trong những năm đầu đại dịch.

Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, giới khoa học đã ghi nhận virus SARS-CoV-2 không chỉ tấn công đường hô hấp mà còn có thể gây tổn thương hàng loạt cơ quan khác, bao gồm tim, não và đặc biệt là thận. Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y Yale năm 2021, khoảng 30% bệnh nhân nhập viện vì COVID-19 đã phát triển tình trạng tổn thương thận cấp tính (AKI) - một dạng suy thận xảy ra đột ngột và có thể phục hồi nếu được điều trị kịp thời.

Tổn thương thận cấp có thể trở nên nghiêm trọng đến mức bệnh nhân phải sử dụng liệu pháp lọc máu liên tục (CRRT). Đây là phương pháp điều trị được sử dụng phổ biến trong các khoa hồi sức tích cực (ICU), khi thận không còn khả năng lọc chất thải và duy trì cân bằng dịch thể.

Trong nghiên cứu mới công bố của UCLA Health, các nhà khoa học đã phân tích hồ sơ bệnh án điện tử của khoảng 3.500 bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, nhập viện vì COVID-19 tại một bệnh viện học thuật lớn từ tháng 3/2020 đến tháng 3/2022. Nhóm nghiên cứu so sánh hai nhóm: những người đã tiêm ít nhất hai mũi vaccine mRNA (Pfizer hoặc Moderna) hoặc một mũi Johnson & Johnson, với những người chưa tiêm bất kỳ loại vaccine nào.

Kết quả cho thấy chỉ 11% bệnh nhân đã tiêm vaccine phải sử dụng CRRT, trong khi tỷ lệ này ở nhóm chưa tiêm là 16%. Đáng chú ý hơn, nhóm chưa tiêm vaccine có nguy cơ phải lọc máu sau khi xuất viện cao gấp 2,5 lần và tỷ lệ tử vong sau xuất viện cũng cao hơn đáng kể.

Tiến sĩ Niloofar Nobakht, tác giả chính của nghiên cứu và hiện là giáo sư tại khoa Thận, Trường Y UCLA, cho biết: "Khi phân tích sâu hơn, chúng tôi nhận thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa việc tiêm vaccine và giảm nhu cầu lọc máu, điều này phản ánh mức độ bảo vệ toàn diện của vaccine".

(Ảnh minh họa: PACE)

Vì sao vaccine COVID-19 có thể bảo vệ thận?

Theo các chuyên gia, vaccine COVID-19 không trực tiếp bảo vệ tế bào thận, nhưng giảm thiểu mức độ nặng của bệnh, từ đó giảm nguy cơ tổn thương các cơ quan nội tạng, bao gồm thận.

Giáo sư Yong Chen, Giám đốc Trung tâm AI và Tổng hợp bằng chứng Y tế tại Đại học Pennsylvania (Mỹ), nhận định: "Mức độ tổn thương thận tỷ lệ thuận với mức độ nghiêm trọng của bệnh. Những người chỉ có triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng hầu như không bị tổn thương thận đáng kể".

Tổn thương thận sau COVID-19 thường gặp hơn ở người lớn tuổi, người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc người có bệnh nền. Tuy nhiên, chính mức độ viêm toàn thân do virus gây ra trong giai đoạn cấp tính mới là yếu tố chủ yếu khiến thận bị ảnh hưởng, chứ không phải do bản thân virus.

Tiến sĩ F. Perry Wilson, chuyên gia y tế công cộng tại Yale, bổ sung: "Những bệnh nhân COVID-19 đã tiêm vaccine thường có bệnh nhẹ hơn, từ đó giảm nguy cơ suy thận cấp trong và sau quá trình điều trị".

Dù đưa ra kết luận đáng khích lệ, nhóm nghiên cứu cũng thừa nhận một hạn chế lớn: họ không có đủ dữ liệu về chức năng thận của bệnh nhân trước khi nhiễm COVID-19. Điều này có thể khiến kết quả bị đánh giá thấp hoặc quá cao mức độ bảo vệ thực sự của vaccine.

Tiến sĩ Scott Roberts, chuyên gia phòng chống dịch tại Đại học Yale, nhận định: "Dù chưa hoàn hảo, nghiên cứu này vẫn cung cấp một bằng chứng quan trọng cho thấy lợi ích của tiêm chủng không chỉ nằm ở đường hô hấp mà còn trong việc bảo vệ nhiều cơ quan khác của cơ thể".

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng cả vaccine lẫn bản thân virus COVID-19 có thể kích hoạt các vấn đề ở người có bệnh thận sẵn có, đặc biệt là những người mắc viêm cầu thận (glomerulonephritis) - một dạng bệnh thận do tổn thương đơn vị lọc cầu thận.

Tiến sĩ Jeffrey Berns, bác sĩ thận tại Bệnh viện Đại học Pennsylvania, cho biết: "Chúng tôi ghi nhận một số ca tái phát hoặc khởi phát viêm cầu thận sau khi tiêm vaccine hoặc sau khi nhiễm virus. Đây là nhóm cần được theo dõi kỹ".