Shark Linh đúc rút từ thất bại của startup đầu đời: Khi khởi nghiệp, sáng tạo là cần thiết, nhưng phải dựa trên nền kiến thức sâu rộng và trải nghiệm dồi dào

Theo quan sát của Shark Thái Vân Linh, các doanh nghiệp phải luôn luôn sáng tạo, phải luôn giữ tư duy sáng tạo trong doanh nghiệp, trong từng nhân viên. Những công ty lớn và công ty khởi nghiệp thành công luôn có tư duy sáng tạo, như là điều có sẵn trong máu. Thế nên, bất kỳ ở quy mô và ngành nghề nào, các lãnh đạo cũng nên tìm cách để rèn luyện cho nhân viên mình mong muốn sáng tạo trong mọi hoàn cảnh.

"Có câu nói, nếu bạn đang đứng một chỗ thì nghĩa là bạn đang đi lùi, vì những người xung quanh đang tiến lên phía trước. Với sáng tạo cũng vậy, các công ty khác đều sáng tạo mà mình không làm thì rất có thể họ đã phát triển và đi trước mình rất nhiều. Ví dụ như trước khi Apple ra mắt thị trường, đa số ai cũng dùng BlackBerry. Khi thấy Steve Jobs ra mắt iPhone, CEO của BlackBerry đã nhận định rằng: sẽ không ai dùng tới iPhone vì không ai thích bấm bấm lướt lướt trên màn hình.

Và như chúng ta đều biết, ngày hôm nay gần như không có ai dùng BlackBerry nữa, vì lãnh đạo của họ đã không chịu đổi mới sáng tạo. Vì họ nghĩ sản phẩm của họ đã quá tốt rồi. Cũng như thế, các công ty công nghệ hàng đầu thế giới như Apple và Google luôn có tư duy đổi mới sáng tạo", Shark Thái Văn Linh nêu vấn đề.

Tuy nhiên, trước khi quyết định sáng tạo & đổi mới sẽ là một phần văn hóa doanh nghiệp mình, chúng ta cần phải hiểu rõ ràng sáng tạo là gì và nên sáng tạo những gì?

"Lúc nhỏ, tôi hay nghĩ rằng sáng tạo là cái mọi người sinh ra đã có. Nếu bản chất bộ não tôi không sáng tạo thì không bao giờ sáng tạo được. Từ nhỏ đến lớn, tôi học giỏi toán nên sau này đi học về tài chính và phân tích.

Sau này đi làm, sếp của tôi bảo rằng: Linh phải làm việc sáng tạo. Tôi nói: Không, tôi chỉ phân tích, không thể sáng tạo. Nhưng khi mày mò, tôi mới hiểu ra mình có thể sáng tạo và tôi mới nghiên cứu thêm về sáng tạo.

Tôi có đọc được một cuốn sách nói: Sáng tạo là gom lại những trải nghiệm của mình, cố gắng đi tìm trải nghiệm và kinh nghiệm càng nhiều càng tốt, rồi sau đó chọn từ những trải nghiệm đó để ra một ý tưởng mới. Lúc đầu, tôi tưởng cách đó là copy cách làm của người khác nhưng thật ra không phải. Mình thấy người này làm A, người kia làm B thì mình sẽ chuyển sang làm C", Shark Thái Vân Linh chia sẻ trải nghiệm của mình khi nói đến sáng tạo.

Ví dụ: như anh Paul Nguyễn Hưng (founder và CEO Goody Group) sáng tạo ra sản phẩm Star Kombucha, dù món trà lên men không mới nhưng anh ấy phải làm sao để gia giảm độ ngọt sản phẩm phù hợp hơn với thị trường Việt Nam cũng là sáng tạo.

Theo đó, tư duy học hỏi sẽ là công cụ giúp chúng ta đổi mới và sáng tạo. Các bạn trẻ không nhất thiết phải trau dồi hoặc theo đuổi công nghệ nào cụ thể, mà phải có tinh thần luôn muốn học hỏi, tìm hiểu rất nhiều và rất sâu.

"Theo quan điểm của tôi, các bạn trẻ Việt Nam cần đi tìm nhiều hơn các trải nghiệm trong cùng một lĩnh vực, chứ không phải thỉnh thoảng tạt qua một chút. Mình có thể có kiến thức rộng nhưng phải xem sâu, đừng chỉ đọc tin tức bất kỳ rồi cho rằng, mình đã ‘biết tuốt’ về lĩnh vực đó và hăm hở khởi nghiệp", Shark Linh khuyến nghị.

Để minh họa cho việc vội vàng hấp tấp khởi nghiệp mà chưa tìm hiểu kỹ lĩnh vực mình muốn "tham chiến", Shark Linh đã đưa ra một ví dụ của bản thân, về thất bại của dự án khởi nghiệp đầu đời. Shark Linh kể: Hồi xưa lúc đi làm đám cưới, thấy mình tìm người may đồ cưới vừa vặn quá cực khổ nên nghĩ mình có thể startup trong lĩnh vực này, lập ra doanh nghiệp chuyên "đo ni đóng giày" may áo cưới cho phụ nữ.

Lúc đó, Shark Linh cho rằng, mình là người trong cuộc, mình đã trải nghiệm nỗi đau của người dùng, tức là thị trường rất có nhu cầu, khởi sự sẽ ổn. Nhưng kết quả thì: mô hình kinh doanh này thất bại do mỗi người chỉ cưới 1 lần trong đời, mở rộng quy mô rất khó, chưa nói không phải ai cũng có nhu cầu như Shark và trên thị trường cũng đã có người làm rồi. "Hành động luôn đi kèm với lời nói" là tốt nhưng phải trên nền tảng kiến thức vững chắc và trải nghiệm dồi dào.

Shark Linh cũng cho biết thêm, mình khởi nghiệp với công ty công nghệ và cũng thường đầu tư vào các công ty công nghệ, đã có mười mấy năm hoạt động trong lĩnh vực này. Trong công ty công nghệ, nói đến đổi mới hay sáng tạo - đổi mới thì mọi người hay cho rằng, chúng ta phải làm điều đó với công nghệ. Nhưng sau một thời gian suy nghĩ và nghiên cứu, Shark Linh thấy đổi mới không nhất thiết phải dính đến công nghệ.

"Sáng tạo đổi mới liên quan đến tư duy và cách phát triển công ty, luôn thay đổi và làm mới mọi thứ liên quan đến công việc kinh doanh để cho công ty luôn luôn đứng đầu thị trường. Nghĩa là mình phải xem nhu cầu của khách hàng thay đổi như thế nào, lĩnh vực của mình và các công ty cạnh tranh họ đang thay đổi như thế nào. Tất cả quy trình vận hành và hoạt động của mình đều có thể đổi mới sáng tạo", Shark Linh nêu cụ thể.

Ngoài ra, sáng tạo không phải là làm cái gì đó quá mới mẻ mà có thể làm khác đi cách bình thường trên những nền tảng - nguồn lực có sẵn. Như thay đổi sản phẩm theo nhu cầu thị trường - cụ thể là khách hàng của mình, chứ không nhất thiết phải sáng tạo ra một cái gì đó quá mới.

Shark Linh lấy ví dụ về một người bạn. Công ty của người này chuyên về tổ chức sự kiện. Khi đại dịch ập đến, ngành tổ chức sự kiện bị ảnh hưởng đầu tiên và nặng nề nhất. Hằng ngày, người chủ doanh nghiệp chỉ có mỗi việc ngồi nghe khách hàng gọi tới hủy hợp đồng, hẳn tới tận năm 2021.

Để không đóng cửa công ty và giúp nhân viên mình có việc làm chèo chống qua mùa Covid, người bạn này cân nhắc và soát lại xem mình đang có gì và mình có thể làm gì? Vì làm theo dự án nên công ty không có nhiều nguồn lực cứng, tài sản còn lại chỉ là nhân viên - khách hàng - các mối quan hệ. Với từng đó nguồn lực thì rất khó để công ty có thể làm cái gì đó mới khác. Cuối cùng, người bạn này đã quyết định chọn trở thành nhà phân phối hàng hóa cho khách hàng.

"Thật ra, thế hệ trẻ hay bị các thế hệ lớn hơn nói là mình không đủ kinh nghiệm, mình lười biếng hay là mình không có cố gắng. Tất cả chúng ta nên tạo tư duy tích cực, mình phải cố gắng làm việc chăm chỉ và cố gắng đi từng bước. Hơn nữa, có khi phải thất bại vài lần thì mới đến thành công. Và để có thất bại đó là mình phải bắt đầu, tiếp tục hành động rồi mình gặp vấn đề gì thì mình phải giải quyết ngay sau đó", Shark Linh kết luận.