Phụ huynh lên tiếng: "Theo tôi, các cháu THCS nên học 2 buổi/ngày, các cháu bậc THPT thì đừng ép, nguyên do như sau"!

*Bài viết thể hiện quan điểm của một phụ huynh tại Hà Nội:

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục toàn diện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, vấn đề tổ chức dạy học hai buổi mỗi ngày đang trở thành một trong những trọng tâm được quan tâm. Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay khuyến khích mô hình này như một cách để thực hiện hiệu quả việc phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện cho học sinh.

Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng việc dạy học hai buổi mỗi ngày cần được phân hóa rõ ràng giữa hai cấp học: THCS nên học hai buổi, trong khi THPT không nên bắt buộc áp dụng mô hình này.

Việc phân biệt này dựa trên những đặc điểm phát triển tâm sinh lý, nhu cầu học tập, và định hướng cá nhân của học sinh ở từng giai đoạn.

Học sinh THCS: Nên tổ chức học hai buổi – hỗ trợ hình thành kỹ năng và kiến thức nền tảng

Học sinh trung học cơ sở (THCS) ở độ tuổi từ 11 đến 15, đang trong giai đoạn chuyển tiếp từ nhi đồng sang vị thành niên, là lứa tuổi cần nhiều sự hướng dẫn, định hình và rèn luyện nền nếp học tập. Đa số các em chưa có kỹ năng tự học tốt, khả năng tự tổ chức thời gian và định hướng bản thân còn hạn chế.

Do đó, việc được học tập và sinh hoạt tại trường nhiều hơn – thông qua mô hình học hai buổi – sẽ giúp các em có điều kiện tiếp cận kiến thức sâu hơn, được giáo viên hỗ trợ nhiều hơn trong việc củng cố bài vở, rèn luyện kỹ năng học tập, và phát triển các năng lực như tư duy phản biện, hợp tác, sáng tạo...

Mặt khác, việc học hai buổi ở cấp THCS cũng tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa, giáo dục thể chất, nghệ thuật, kỹ năng sống – những yếu tố đang được xem là phần không thể thiếu trong giáo dục toàn diện hiện nay. Đặc biệt trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới chú trọng việc “giảm lý thuyết, tăng thực hành”, thời lượng buổi học thứ hai là cơ hội để các nhà trường hiện thực hóa mục tiêu ấy.

Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng ở một số khu vực – đặc biệt là vùng sâu, vùng xa – điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và năng lực tổ chức của nhà trường còn nhiều hạn chế. Việc tổ chức học hai buổi tại những nơi này cần có sự linh hoạt và đầu tư phù hợp, tránh “áp đặt” theo kiểu hành chính, làm hình thức mà không mang lại hiệu quả thực chất.

Học sinh THPT: Không nên bắt buộc học hai buổi – cần dành không gian cho định hướng cá nhân và tự học

Trái với lứa tuổi THCS, học sinh trung học phổ thông (THPT) – từ 16 đến 18 tuổi – là giai đoạn các em đang dần trưởng thành, biết xác định rõ hơn mục tiêu học tập, nghề nghiệp, và sở thích cá nhân.

Khác với học sinh tiểu học hay THCS, các em đã có khả năng tự học tương đối tốt, có thể chủ động tìm kiếm kiến thức và lên kế hoạch ôn tập, học thêm những môn học phù hợp với khối thi đại học, hoặc theo đuổi các lĩnh vực năng khiếu như ngoại ngữ, nghệ thuật, công nghệ thông tin...

Việc bắt buộc học sinh THPT phải học hai buổi mỗi ngày, trong nhiều trường hợp, có thể khiến các em bị bó buộc thời gian, mất cơ hội học tập theo định hướng cá nhân, và tạo thêm áp lực không cần thiết. Nhiều học sinh lớp 11, 12 cần thời gian để học chuyên sâu các môn khối A, B, C, D theo lựa chọn, hoặc cần học thêm tiếng Anh, luyện thi IELTS, học kỹ năng mềm, học nghề, v.v.

Nếu thời gian học chính quy đã chiếm trọn cả ngày, các em sẽ không còn cơ hội để phát triển năng lực riêng – điều vốn rất quan trọng với một xã hội đang hướng tới cá nhân hóa giáo dục và phân luồng sau THPT.

Ngoài ra, ở nhiều nơi, buổi học thứ hai của học sinh THPT hiện nay chủ yếu là dạy thêm kiến thức văn hóa theo hình thức truyền thống, chưa thực sự chú trọng đến phát triển kỹ năng mềm, chưa giúp các em làm quen với phương pháp học đại học – vốn thiên về nghiên cứu và tự học.

Như vậy, hiệu quả của việc học hai buổi lại trở thành một dấu hỏi lớn, thậm chí gây ra tình trạng học lệch, học vẹt và áp lực thi cử kéo dài.

Học sinh là trung tâm – Chính sách cần phân hóa và tôn trọng sự khác biệt

Một nguyên tắc quan trọng trong giáo dục hiện đại là tôn trọng sự phát triển cá nhân, không đồng hóa học sinh bằng những mô hình cứng nhắc. Nếu buổi học thứ hai thực sự bổ ích, học sinh và phụ huynh sẽ sẵn sàng lựa chọn.

Ngược lại, nếu đó chỉ là sự kéo dài thời gian ở trường mà không đem lại giá trị gia tăng, thì việc học hai buổi không những không hiệu quả, mà còn khiến học sinh bị mất động lực và mệt mỏi.

Do đó, việc phân hóa giữa THCS và THPT trong vấn đề học hai buổi là cần thiết. Cấp THCS cần được hỗ trợ để học hai buổi nhiều hơn, giúp học sinh hình thành kiến thức nền và kỹ năng cơ bản. Còn với cấp THPT, học sinh cần được tạo điều kiện để tự định hướng, tự chọn con đường của mình, và được tôn trọng trong việc lựa chọn phương thức học phù hợp.

Đổi mới cần thực tế và linh hoạt

Việc đổi mới giáo dục không thể nóng vội hay mang tính phong trào. Để việc học hai buổi thực sự có ý nghĩa, cần được thiết kế dựa trên nhu cầu thật, điều kiện thật và mục tiêu thật, không nên biến nó thành khẩu hiệu hay chỉ tiêu hành chính.

Vì vậy, tôi kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo nên có chính sách phân hóa rõ ràng giữa cấp THCS và THPT trong việc triển khai học hai buổi mỗi ngày. Đồng thời, cần lắng nghe tiếng nói từ cơ sở, học sinh và phụ huynh, từ đó xây dựng lộ trình phù hợp với thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục một cách bền vững và nhân văn.