Những ngành nghề bị dự đoán có thể biến mất trước năm 2030: Liệu bạn có nằm trong số đó?

Trong thời đại công nghệ tăng tốc như vũ bão, nhiều ngành nghề từng là "mỏ vàng" lại đang đứng trước nguy cơ bị thay thế chỉ trong chưa đầy một thập kỷ nữa. Trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa, robot, công nghệ số và cả những thay đổi trong hành vi tiêu dùng đang khiến thế giới việc làm đảo lộn từng ngày. Câu hỏi đặt ra là: Liệu công việc của bạn có an toàn không? Và quan trọng hơn, bạn có đang chuẩn bị cho một tương lai đầy biến động?

1. Nhân viên thu ngân

Từng là hình ảnh quen thuộc ở mọi siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi… nhân viên thu ngân nay đang bị đẩy dần ra ngoài guồng quay công nghệ. Ở nhiều quốc gia như Mỹ, Anh, Nhật Bản, hệ thống tự thanh toán, máy quét mã vạch tự động và ứng dụng thanh toán thông minh đã xuất hiện ở hầu hết các chuỗi cửa hàng lớn.

Người tiêu dùng giờ đây có thể chọn hàng, thanh toán, và ra về mà không cần nói chuyện với bất kỳ ai nhanh hơn, tiện lợi hơn và hoàn toàn không phải xếp hàng. Điều đáng nói là xu hướng này không chỉ dừng lại ở nước ngoài. Tại Việt Nam, một số siêu thị và cửa hàng tiện lợi ở Hà Nội, TP.HCM đã bắt đầu thử nghiệm hình thức thanh toán không tiếp xúc (contactless), quét mã QR, ví điện tử và hệ thống tự phục vụ.

Dự kiến chỉ trong vài năm tới, việc đi mua sắm mà không cần gặp thu ngân sẽ trở thành chuyện bình thường như cơm bữa. Nghề thu ngân vốn từng là một lựa chọn phổ biến cho sinh viên, người lao động phổ thông có thể sẽ chỉ còn được nhắc đến như một "nghề của ngày xưa".

2. Nhân viên tổng đài và hỗ trợ khách hàng

Nếu bạn từng gọi điện tới ngân hàng hoặc sàn thương mại điện tử và trò chuyện với một "trợ lý ảo", bạn sẽ hiểu vì sao ngành này đang chịu áp lực cắt giảm nhân sự. Trí tuệ nhân tạo như ChatGPT, Google Bard hay các chatbot AI tùy chỉnh đã tiến bộ đến mức có thể hỗ trợ khách hàng 24/7, trả lời nhanh, chính xác, thậm chí có thể ghi nhớ lịch sử trò chuyện để đưa ra phản hồi tốt hơn.

Rất nhiều tập đoàn lớn trên thế giới đang tích cực chuyển đổi hệ thống chăm sóc khách hàng sang nền tảng tự động, nhằm tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu suất. Nhiều báo cáo dự đoán đến năm 2030, phần lớn các cuộc gọi hỗ trợ sẽ không cần con người đảm nhiệm.

Với tốc độ này, nhân viên tổng đài - một nghề từng rất phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng, viễn thông đang dần rơi vào "vùng nguy hiểm". Sớm muộn, vai trò của họ có thể bị thay thế hoàn toàn bởi những dòng mã lệnh.

3. Nhân viên nhập liệu

Ngày xưa, nếu bạn có một chiếc máy tính và kỹ năng đánh máy cơ bản, bạn hoàn toàn có thể kiếm được việc làm nhập liệu, được xem là một công việc không đòi hỏi quá nhiều chuyên môn. Nhưng thời thế đã thay đổi. Với sự phát triển của phần mềm nhận diện ký tự quang học (OCR), hệ thống quét tài liệu tự động và các phần mềm quản lý dữ liệu thông minh, việc "gõ từng con số, từng dòng chữ" trở nên lỗi thời.

Thay vì thuê một đội ngũ nhân viên nhập liệu, các doanh nghiệp hiện nay ưu tiên đầu tư vào công nghệ, dù tốn chi phí ban đầu nhưng tiết kiệm về lâu dài và giảm tối đa sai sót.

Không có gì ngạc nhiên khi nghề nhập liệu đang dần biến mất khỏi thị trường tuyển dụng. Với xu hướng số hóa toàn diện, công việc này đang bị xếp vào danh sách "đỏ" có nguy cơ biến mất rất cao trước năm 2030.

4. Nhân viên giao hàng

Nghe có vẻ xa vời, nhưng ở nhiều nước, việc dùng robot và máy bay không người lái (drone) để giao hàng đang dần phổ biến. Amazon, Walmart và một số hãng tại Hàn Quốc, Nhật Bản đã triển khai các hệ thống giao hàng không cần người. Trong tương lai gần, khi công nghệ này được tối ưu hóa, các công việc như shipper, giao hàng nhanh có thể sẽ bị thay thế, nhất là ở các thành phố lớn - nơi có hạ tầng phù hợp cho tự động hóa.

Tại Việt Nam, nghề giao hàng đang là một "mảnh đất màu mỡ" nhờ sự bùng nổ của thương mại điện tử. Nhưng nếu nhìn xa hơn vài năm nữa, khi logistics cũng bước vào cuộc cách mạng tự động hóa, những người làm trong ngành này sẽ phải chuẩn bị tinh thần để chuyển mình như học thêm kỹ năng mới, chuyển sang vai trò quản lý hoặc điều hành hệ thống thay vì chỉ đơn thuần "giao hàng".

Sự thay đổi là không thể tránh khỏi. Nhưng thay vì hoảng sợ hay bị động, hãy chủ động nhìn lại công việc của mình, tìm cách nâng cao kỹ năng và bắt kịp xu hướng mới. Biết đâu, chính bạn sẽ là người dẫn đầu làn sóng chuyển đổi nghề nghiệp trong thời đại số.

Và nếu bạn vẫn còn băn khoăn không biết mình có nằm trong nhóm "nguy cơ cao" không? Hãy tự hỏi: "Nếu một con robot có thể làm được 80% công việc của tôi, tôi sẽ làm gì với 20% còn lại?"

Câu trả lời nằm trong tay bạn.