Những “cụ bàng” trăm tuổi trụ vững giữa gió biển Côn Đảo: Vì sao có thể sống lâu đến vậy?

Trên những con đường rợp bóng cây của Đặc khu Côn Đảo (TP.HCM), những hàng bàng cổ thụ vươn mình giữa nắng gió, sần sùi thân cỗi mà vẫn xanh mát lạ kỳ. Có cây đã hơn trăm năm tuổi.

Theo Ban Quản lý di tích Côn Đảo, hiện toàn đặc khu có 53 cây bàng cổ thụ được công nhận là “Cây di sản Việt Nam” từ năm 2012, phần lớn hơn 100 năm tuổi. Hai tuyến đường trung tâm Tôn Đức Thắng và Lê Duẩn là nơi tập trung nhiều cây nhất. Những bóng cây ấy không chỉ che mát cho người đi đường mà còn phủ lên không gian linh thiêng một cảm giác bình yên.

Trước cổng Trại tù Phú Sơn có bốn gốc bàng khổng lồ vẫn đứng vững chãi qua bao mùa bão tố.

Cây bàng Côn Đảo thuộc giống bàng rừng, thân không mọc thẳng mà nghiêng ngả theo hướng gió biển. Lá bàng ở đây to dày, xanh sẫm; quả bàng cũng lớn hơn hẳn so với các vùng đất liền. Chính đặc điểm ấy giúp bàng thích nghi tốt với điều kiện khắc nghiệt của đảo – gió mặn, nắng gắt, đất cát nghèo dinh dưỡng.

Vì sao bàng sống lâu

Bàng sống lâu vì hệ rễ cọc bám sâu, khả năng giữ nước tốt và lớp lá dày giúp giảm thoát hơi nước. Trong tự nhiên, bàng còn tiết ra chất kháng khuẩn giúp chống nấm mốc và sâu bệnh – một cơ chế “phòng thủ sinh học” hiếm có ở loài cây thân gỗ.

Bàng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ đất, chống xói mòn bờ biển và điều hòa vi khí hậu nơi đảo xa. Trải qua hàng trăm năm, những hàng bàng cổ thụ vẫn tỏa bóng mát, góp phần cân bằng hệ sinh thái và bảo vệ các loài sinh vật đặc hữu trước tác động khắc nghiệt của gió, muối và nắng biển.

Không chỉ bền bỉ với thời gian, bàng còn là “lá phổi xanh” của đảo. Hàng chục cây cổ thụ tạo nên tán rộng, giúp điều hòa khí hậu, chắn gió và chống xói mòn ven biển. Ở Côn Đảo – nơi nắng, gió và hơi muối khắc nghiệt – vai trò của cây bàng càng đặc biệt: chúng giữ đất, giữ nước ngọt và lọc không khí, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái mong manh của quần đảo.

Ngày nay, khi Côn Đảo trở thành điểm đến du lịch nổi tiếng, những hàng bàng cổ thụ tiếp tục làm nên bản sắc riêng của đảo. Mỗi gốc bàng, mỗi nhánh lá như chứng nhân lặng lẽ, kết nối quá khứ với hiện tại.

Từ cây bàng, người dân Côn Đảo còn sáng tạo nên đặc sản hạt bàng – món quà dân dã mà đậm hương vị biển đảo. Hạt bàng rang vàng, béo ngậy, được xem như “hồn cây” kết tinh trong từng thớ đất mặn mòi. Hạt bàng, vì thế, không chỉ là sản vật du lịch mà còn là câu chuyện nhỏ về mối gắn bó giữa con người và thiên nhiên nơi đầu sóng ngọn gió.

Có thể nói, những cây bàng cổ thụ của Côn Đảo là biểu tượng của sức sống, của sự hồi sinh. Giữa thời đại phát triển đô thị hóa nhanh chóng, hình ảnh những gốc bàng trăm năm tuổi nhắc nhở con người về giá trị của việc gìn giữ cây xanh.