Nhìn hai mẹ con bên quầy đồ ăn vặt, tôi chợt hiểu: Vì sao có những đứa trẻ cả đời cũng không khá lên nổi

"Nhà mình khó khăn, tiền không đủ tiêu";

"Bố mẹ không có tiền đâu, con đừng có gây chuyện, bố mẹ không chịu trách nhiệm được";

"Con phải học thật giỏi nhé, cả nhà trông cậy vào con đấy, đừng để bố mẹ khổ mãi thế này";

...

Không biết từ khi nào, nhiều bậc làm cha mẹ đã coi con cái là niềm hy vọng duy nhất để đổi đời. Những phụ huynh như vậy thường xuyên kể với con về những khó khăn trong nhà, mong con sớm hiểu chuyện, biết gánh vác, học giỏi, thành công, để giúp gia đình bớt khổ. Nhưng trớ trêu thay, kết quả lại thường đi ngược với mong muốn ấy.

Có bà mẹ dẫn con gái đi dạo phố. Khi thấy quầy kem, cô con gái nói muốn ăn. Tuy cảm thấy giá hơi đắt, nhưng người mẹ vẫn cắn răng mua cho con một cây. Vừa trả tiền, chị vừa nói: "Mẹ kiếm tiền vất vả lắm, mẹ còn chẳng dám ăn, vậy mà vẫn mua cho con. Con phải học giỏi vào để sau này báo hiếu bố mẹ nhé".

Thế nhưng, cô bé chỉ ăn hai miếng rồi bỏ dở. Người mẹ thấy vậy thì tức giận vô cùng, cảm giác như tiền của mình bị lãng phí. Trước đám đông qua lại, chị không kiềm chế được mà lớn tiếng trách mắng con: "Con có biết nhà mình khó khăn thế nào không? Con có biết bố mẹ kiếm tiền cực khổ ra sao không? Cây kem này bằng nửa ngày công của mẹ, ngay cả mẹ cũng chẳng nỡ ăn, sao con lại phí phạm như vậy?".

Cô bé đứng im, nước mắt lưng tròng, giọng run run: "Vì con nên nhà mình mới nghèo như thế". Nói xong, nước mắt em rơi lã chã, ánh mắt đầy sự bất lực và tủi thân.

Áp lực từ tình yêu thương sai cách

Những lời nói đầy áp lực và kỳ vọng của cha mẹ, dù xuất phát từ tình yêu, lại vô tình đặt lên vai trẻ gánh nặng rất lớn. Lời than thở về khó khăn tài chính hay sự hy sinh của cha mẹ khiến trẻ cảm thấy mình là nguyên nhân của mọi vấn đề trong gia đình. Điều này không chỉ làm trẻ trở nên rụt rè, tự ti mà còn khiến chúng sợ hãi không đáp ứng được mong mỏi của cha mẹ.

Cách cha mẹ giao tiếp và thể hiện cảm xúc có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển tâm lý của con cái. Việc thường xuyên than nghèo kể khổ trước mặt trẻ, dù với ý định khích lệ chúng cố gắng, lại có thể gây ra tác dụng ngược. Trẻ sẽ cảm thấy áp lực, tự trách bản thân và dần mất đi sự tự tin trong giao tiếp xã hội. Thậm chí, một số trẻ có thể nghi ngờ giá trị bản thân, cảm thấy bất an về cuộc sống và tương lai.

Bởi vậy, việc nuôi dưỡng cho con sự tự tin và tinh thần tích cực là vô cùng quan trọng. Cha mẹ nên hạn chế bộc lộ quá nhiều cảm xúc tiêu cực trước mặt con, đặc biệt là nỗi lo liên quan đến tiền bạc. Có thể chia sẻ tình hình thực tế của gia đình, nhưng điều cần truyền đạt là thái độ bình tĩnh, lạc quan chứ không phải những lời than trách.

Cha mẹ có thể cùng con đặt ra những mục tiêu ngắn và dài hạn, nói rõ những gì hiện tại gia đình có thể làm và chưa thể làm. Bằng cách đó, trẻ vừa hiểu được thực tế, vừa tìm thấy vai trò và giá trị của mình trong hành trình cùng gia đình vượt khó. Khi cảm nhận được rằng nỗ lực của bản thân mang lại ý nghĩa, trẻ sẽ trở nên tự tin và kiên định hơn.

Quan trọng hơn, cha mẹ cần trở thành tấm gương sống tích cực. Hãy để con thấy rằng mọi thành công đều đến từ nỗ lực và kiên trì, chứ không phải than thở hay trông chờ vào sự thay đổi bên ngoài. Khi nhấn mạnh giá trị của lao động và ý chí, trẻ sẽ học được cách giữ tinh thần lạc quan, biết quản lý cảm xúc và tìm cách giải quyết vấn đề.

Gia đình là bến đỗ cảm xúc của con, là nguồn sức mạnh tinh thần vững chắc nhất. Khi con cảm thấy sợ hãi, rối bời hay buồn bã, cha mẹ cần kiên nhẫn lắng nghe, an ủi và định hướng. Có như vậy, trẻ mới học được cách điều tiết cảm xúc, vững vàng đối mặt với thử thách trong đời.

Theo Aboluowang