Mùng 2 Tết gặp chuyên gia tài chính: Cầm tiền triệu lì xì mà cất vào két thì… phí lắm

Đầu năm có tiền lì xì - bạn sẽ làm gì? Hay với những người đã có gia đình, cầm tiền lì xì của con - bạn sẽ làm gì?

Có người chọn tiêu hết vào những nhu cầu cá nhân. Có người lại cất vào két hoặc gom thành một khoản gửi tiết kiệm vì an toàn là trên hết, lúc nào cần thì có thể rút ra dùng ngay cũng tiện. Song cũng có người lại chọn cách khác, không phải vì đó là khoản tiền ít hay nhiều, mà vì khoản tiền nào cũng có thể “sinh ra tiền” theo thời gian.

Trong khi đó, với chuyên gia tài chính, dịp con nhận được lì xì là cơ hội để bố mẹ dạy các bạn tiêu tiền - đầu tư đúng cách, cũng như hình thành tư duy cơ bản về tài chính.

Dưới đây là những lời khuyên từ chị Nguyễn Kim Liên - chuyên gia tư vấn tài chính cá nhân, để bạn có thể dạy con về cách dòng tiền vận hành từ những phong bao lì xì nhỏ, cũng như có một góc nhìn thú vị hơn về tiền lì xì.

Đầu năm dùng lì xì để dạy con về lãi suất, lợi nhuận

Chuyên gia Nguyễn Kim Liên cho rằng, đầu năm mới là dịp rất tốt để cả gia đình cùng nhau nói về “tiền bạc”. Tùy vào tình trạng tài chính khác nhau, mỗi gia đình lại có cách sử dụng tiền lì xì phù hợp với gia đình mình. Quan trọng nhất là khi sử dụng khoản tiền này, phụ huynh cần chia sẻ với các bạn mục đích rõ ràng để đạt được sự đồng thuận từ cả hai phía.

- Nguyên tắc 1: Tôn trọng ý kiến của con

Khi dùng lì xì, nên nhớ là lựa chọn của bố mẹ chưa chắc đã là lựa chọn của con. Bởi kiến thức, trải nghiệm và khẩu vị đầu tư của mỗi người, mỗi thế hệ lại rất khác nhau.

Nhiều khi phụ huynh tự cho mình quyền định đoạt khoản này dẫn tới hình thành ấn tượng không tốt về tiền lì xì đối với con. Nhưng ngược lại, nếu bạn để con tự ý sử dụng khoản tiền lớn mà không có sự hướng dẫn cũng dễ dẫn đến thói quen hoang phí, không coi trọng tiền bạc của con.

- Nguyên tắc 2: Hãy để con cùng tính toán các khoản đầu tư

Một sai lầm mà phụ huynh mắc phải đó là suy nghĩ “trẻ con thì biết gì”. Họ không cho con quyền quyết định đến tiền bạc vì sợ dẫn đến tiêu xài phung phí hoặc làm mất tiền.

Tuy nhiên, phụ huynh không nên đặt nặng khi con dùng tiền lì xì thì phải sinh lời. Mà bạn hãy xem chúng là các khoản “học phí”. Mỗi lần bạn và con đưa quyết định đều là một lần con được học hỏi về tiền theo cách trực quan nhất.

Hãy để cho con “tận hưởng” hậu quả của một lần phung phí tiền bạc, cảm giác sung sướng trong ngắn hạn khi mua được món đồ đắt tiền mình thích, rồi sau đó là cảm giác tiếc nuối, hối hận như thế nào khi lại có nhu cầu mua sắm mà trong ví không còn một xu. Thực tế, bạn phải để con được trải qua lúc hết tiền thì trẻ mới thấy quý những khi có tiền.

Tiếp theo, bạn nên cho con trực tiếp tham gia vào quá trình sử dụng những phong bao đỏ này. Bố mẹ có thể cùng con đi mua vàng, mở sổ tiết kiệm tại ngân hàng và để con tự cất giữ sổ. Hãy cho con theo dõi tài khoản đầu tư để thấy số tiền tăng hay giảm theo biến động của thị trường.

Ngoài ra, đây cũng là cơ hội tốt để bạn giải thích cho con những thuật ngữ về tiền bạc tưởng như khô khan như “lãi suất”, “giá mua”, “giá bán”, “vốn”, “lợi nhuận”,… Ban đầu, con có thể không hiểu hết về thuật ngữ nhưng nếu bạn kiên nhẫn nhắc đi nhắc lại và áp dụng vào tình huống thực tế thì sau cùng con sẽ hiểu ra. Đây là nền tảng giúp con biết cách quản lý tài chính cá nhân tốt sau này.

Cầm tiền lì xì của con rồi đem cất vào két thì phí lắm

Tiền lì xì không phải là một khoản nhỏ với nhiều gia đình. Cũng vì thế, phụ huynh cần cân nhắc sử dụng khoản này đúng cách để “tiền đẻ ra tiền”, có lợi cho cả mình và con. Thậm chí, nếu đầu tư sai cách, bố mẹ có thể làm mất trắng khoản lì xì mà còn “muối mặt” không biết phải giải thích với con như thế nào về những lần đầu tư thua lỗ .

Chị Nguyễn Kim Liên chia sẻ về trường hợp của một khách hàng mà chị từng tư vấn tài chính: Đầu năm 2022, khi thị trường khoán Việt Nam lên cao, ba mẹ con đã thống nhất bỏ toàn bộ lì xì vào chứng chỉ quỹ. Thời điểm này, chị đưa ra quyết định đầu tư với suy nghĩ đơn giản: Có bao nhiêu thì đầu tư hết bấy nhiêu.

Đáng tiếc là ngay sau đó, thị trường tạo đỉnh và giảm điểm mạnh, khiến khoản lì xì đó cũng “bay hơi” mất khoảng hơn 30%. Thời điểm này, chị khách hàng không biết nên nói nói với con như thế nào về khoản lỗ, vì đây là lần đầu tiên chị mua chứng chỉ quỹ. Từ trải nghiệm cá nhân, chị rút kinh nghiệm trước khi đầu tư, phụ huynh phải tìm hiểu kỹ lưỡng về sản phẩm tài chính mình tham gia.

Sau khi được giải thích cơ chế hoạt động của chứng chỉ quỹ, mức độ biến động của thị trường và đặc tính danh của mục đầu tư, chị và hai con tiếp tục bỏ tiền vào chứng chỉ quỹ. Nhưng lúc này, họ đã gán khoản đầu tư với một mục tiêu rõ ràng là tích luỹ bổ sung vào quỹ du học của hai con. Với khoản đầu tư chứng chỉ quỹ, họ không chỉ dùng tiền lì xì mà còn là kết hợp dòng tiền tiêu vặt hay tiết kiệm hàng tháng của hai con và góp riêng 2-3 triệu/tháng của mẹ. Đây là “dự án chung” của ba mẹ con. Hàng tháng, chị sẽ để hai con cùng thảo luận để thực hiện lệnh mua quỹ vào thời điểm phù hợp nhằm có được mức sinh lợi tốt nhất.

Hiện nay, phụ huynh có rất nhiều cách sử dụng tiền lì xì khác nhau. Những bố mẹ có xu hướng tiết kiệm thì thường dùng để mở sổ tiết kiệm cho con, mua vàng hoặc tích luỹ qua bảo hiểm nhân thọ. Mặt khác, có những phụ huynh thì dùng cho việc chi tiêu hàng ngày như cho con sắm sửa, đóng học phí,... Bên cạnh đó, các sản phẩm tài chính đầu tư đã phổ biến hơn và dễ tiếp cận. Những gia đình có kiến thức tài chính tốt cũng hay hướng dẫn con dùng tiền lì xì đầu tư vào chứng chỉ quỹ, thậm chí cổ phiếu.

Mỗi cách thức nói lên những đặc điểm về tính cách tài chính khác nhau, dù lựa chọn của gia đình mình thế nào thì các bố mẹ đều phải nhớ rằng chúng đều có ưu và nhược điểm riêng: gửi tiết kiệm thì an toàn nhưng lãi ít, mua vàng thì chắc chắn nhưng cũng có thể hụt tiền khi bán lại lẫn khó cất giữ, còn đầu tư thì có lãi có lỗ,... Nhìn chung trước khi đầu tư, phụ huynh cần biết lý do tại sao mình lựa chọn chúng và khoản tiền sau khi “sinh đẻ” sẽ được dùng để làm gì.

Không phải làm giàu, đây mới là mục tiêu lớn nhất mà cha mẹ cần dùng lì xì để dạy con

Theo chị Nguyễn Kim Liên, không bao giờ là quá sớm để dạy con về tiền. Và không chỉ trong dịp đầu năm mới, khi con nhận được tiền lì xì thì bố mẹ mới cần dạy con về tài chính. Hãy coi giáo dục về tiền là hoạt động thường xuyên, bắt đầu từ những khoản rất nhỏ như tiền ăn sáng, mua đồ dùng học tập,... của con, sau đó bạn tăng dần số tiền tùy theo độ tuổi và nhận thức của trẻ.

Bố mẹ không cần phải đợi đến khi con có tiền rồi mới dạy con về cách thế giới tài chính vận hành. Thay vào đó, bạn có thể “nhờ” con đi mua sắm tạp hoá, siêu thị để dạy những khái niệm của tài chính như sức mua, tính trao đổi hàng hoá,... Ngoài ra, bố mẹ có thể để con trở thành “trợ lý tài chính” của mình, cho trẻ nhìn thấy bạn đối diện với những khoản chi hàng ngày như thế nào.

Bên cạnh đó, bạn cũng cần tránh để con có suy nghĩ rằng tiền lì xì là do con “kiếm” được, có thể bằng việc giải thích nguồn gốc của tiền lì xì từ đâu mà có. Và nhớ rằng điều quan trọng nhất khi bạn dạy con về tiền thực ra không hẳn là con nên tiết kiệm vào đâu hay chi tiêu ra sao, mà bố mẹ phải truyền tải được thông điệp rằng tiền bạc chỉ là một trong các phương tiện để phục vụ cuộc sống của chúng ta. Và khó nhất là giúp trẻ xây dựng được các mục tiêu tài chính để hình thành động lực sống và học tập của chúng sau này.