Mầm xanh trỗi dậy trong tiềm thức, 3 thế hệ 8X, 9X, 10X cùng cất tiếng nói vì môi trường

Với môi trường bây giờ, chúng ta không chỉ đối diện với cuộc khủng hoảng theo chu kỳ 10 năm, 100 năm mà giờ đây vòng tròn thời gian thu bé lại chỉ còn tính theo tuần, theo tháng. Cần gì nói chuyện xa xôi khi chưa bao giờ người trẻ thấy Hà Nội - “trái tim của Việt Nam" đáng sợ và không còn an toàn như vậy. Thành phố liên tiếp dẫn đầu thế giới về tình trạng ô nhiễm không khí, chỉ số đạt mức báo động đỏ khiến việc tiếp xúc ngoài trời quá nhiều có thể gây ảnh hưởng sức khỏe. Mấy ngày trước là vụ cháy nhà máy Rạng Đông, vài hôm sau lại nước nhiễm dầu…Đó chỉ là một vài sự cố trong số hàng trăm, hàng ngàn sự cố môi trường khác trong một năm qua nhưng đủ mạnh để bất kỳ ai cũng có thể thấy được môi trường đang bị tàn phá thế nào.

Thời đại của những người trẻ bắt đầu tạo nên “thế giới phẳng” nhờ Internet thì chỉ cần vài cú lướt tay là biết môi trường chẳng còn là vấn đề vĩ mô. Đó là những cái hashtag mạnh mẽ #zerowaste, #challengeforchange, #19020challenge…được người trẻ rần rần hưởng ứng. Đó là ngày hôm trước bạn từ chối nhận chiếc cốc nhựa uống trà sữa, là ngày hôm kia rủ bố mẹ tham gia “Thử thách trộm nhựa” hay hôm nay bạn chọn cách trồng bừa cho mình một cái cây. Đó là khi bạn dần để ý đến những thứ có liên quan đến nhựa dù nhỏ xíu như mẩu băng keo để cố gắng hạn chế bất kỳ sự tiêu dùng tạo ra rác thải dù là vô tình hay cố tình.

8X, 9X và 10X, ba thế hệ với ba lối suy nghĩ khác nhau, đã trải qua những bước ngoặt cuộc đời đôi khi thật khó để cùng san sẻ tiếng nói. Nhưng trong cuộc chiến chống khí hậu lại dường như có sự đồng điệu đến kỳ lạ. Giữa một chủ nghĩa vật chất và hành tinh “không thuộc về ai”, nhiều người chẳng nỡ dửng dưng nhìn môi trường của những người xa lạ cách họ hàng ngàn km bị phá hoại. Có người đã rớt nước mắt vì nhìn “trái tim xanh” Amazon oằn mình trong lửa. Có người thương cho công cuộc di dân khi những sông băng khổng lồ trên núi Mont Blanc có nguy cơ sụp đổ. Hay thế giới chia làm hai ngả trước bài phát biểu gây bão của cô bé 16 tuổi Greta Thunberg. Đó là khi người trẻ tự hiểu rằng không phải trời cứ xanh, nước cứ chảy… thì cuộc sống ngoài kia vẫn tốt đẹp như thế giới họ từng biết.

Mùa khai giảng năm nay, xuất hiện bức thư gây bão của một em nhỏ mới học lớp 5 trường Marie Curie với thông điệp: “Thả bóng bay lên trời, bay cao ước mơ của các học sinh – giết chết ước mơ của bao chú chim và rùa biển”. Cô bé đã tự mày mò tìm địa chỉ email của 40 trường học và chỉ hy vọng nhận một lời hồi đáp. Đâu chỉ tự nhận ra những cái chết đau đớn nhiều màu sắc, cô bé trước đó còn là “vệ binh nhỏ” của chương trình Green Leader hay sẵn sàng theo chân hành trình cảm hứng của “người săn rác” Lekima Hùng. Sau đó nhiều trường đã cùng chung tay hưởng ứng và hiệu trưởng trường cô bé đang học đã đặt tên ngày hôm đó là “Khai giảng không bóng bay”. Vậy nên đừng vội buông cái chẹp miệng khi coi tuổi nhỏ không thể làm được vì những cô cậu bé đã dần cùng nhau nghiêm túc gom góp ước mơ phủ xanh. Và chính chúng ta cũng đâu ngờ cô bé 16 tuổi Greta dám bãi khóa vì biến đổi khí hậu, cầm tấm biển ngồi trước tòa nhà Quốc hội lại có sức ảnh hưởng toàn cầu như thế nào.

Giờ đây, khi cuộc sống càng phát triển, chúng ta nhận ra xung quanh mình thiếu đi những bóng cây. Thiếu hụt mảng xanh, chốn vui đùa bỗng lọt thỏm buồn bã giữa phố thị chật kín xe và người. Chỉ vài chục năm mà cây xanh đã dần biến mất, chừa lại nỗi buồn xám xịt của bê-tông, sắt thép và bụi bẩn. Con trẻ không còn những sân chơi. Thay vì được đùa giỡn cùng thiên nhiên, chúng bị giữ lại trong nhà vì nỗi lo sợ của người lớn: Lũ nhỏ đang bị đe dọa bởi những "kẻ thù" ô nhiễm.

Đến với lớp học “Tập sự trồng cây” trong hành trình WeDo 2019, lần đầu tiên chúng tôi thấy được những câu hỏi hết sức ngây ngô của những cô cậu bé lần đầu được học cách nuôi cây. “Cô ơi, phải để hạt đậu này trong bóng tối thì mới nhanh lớn ạ. Con để trong vali được không cô”, “Cây của con suýt bị thạch trùng ăn hết, may mà con kịp phát hiện đó cô ạ”… Những đứa trẻ rủ rỉ tâm sự, ở nhà con toàn mượn điện thoại bố mẹ, cắm mặt xem ti vi đến bao giờ học bài rồi lại đi ngủ cô ạ. Nhìn cậu nhóc ôm chặt chậu cây vào lòng rồi cứ mải miết chạy theo chúng tôi hỏi cách trồng, hỏi cách nuôi cây, chúng tôi như thấy lại được ước mơ xanh của chính mình những năm trước, được tự do vui đùa dưới tán cây rộng trước nhà chứ không phải suốt ngày cắm mặt vào thế giới di động.

Đến cả trẻ nhỏ cũng ước mơ được phủ xanh cuộc sống thì các bạn trẻ càng không thể dửng dưng đứng ngoài cuộc chiến. 9X là thế hệ chăm chỉ kết nối trên mạng, tự chủ về cả kinh tế và thời gian cũng như cập nhật nhanh sự xoay chuyển của bàn tròn thế giới. Vậy nên họ chính là những người chấp nhận các thử thách môi trường đầu tiên cũng như có thể tạo nên ảnh hưởng xanh với các thế hệ khác. 

Vì sống xanh, thế hệ 9X sẵn sàng cho mình quyền “tối cổ” bỏ qua sự tiện ích của đồ nhựa, chịu combo nặng lòng – nặng não – nặng ví để nhất quyết không nhận túi nilon. Vì sống xanh, nhiều người quyết tâm chuyển sang đi xe đạp, gần chỗ làm thì đi bộ. Mất thời gian hơn, lỉnh kỉnh hơn, nhưng ít khí thải hơn và khỏe mạnh hơn.Vì sống xanh, có bạn trẻ còn sẵn sàng chấp nhận bỏ luôn quyền sinh con vì sợ con cái sẽ phải sống trong chất lượng không khí không lành mạnh. Cuộc sống vốn không vận hành theo tôn chỉ nhóm người nào nên sẽ còn cần nhiều động lực khác cho cái “vì sống xanh”. Thế hệ xanh không biết ai đúng nhưng họ chỉ cần biết nếu mất bầu không khí và sông suối trong lành, tất cả chúng ta đều là những người thua cuộc. 

Ngày 10/11, sự kiện “Green Talk - Trồng tương lai" trong chuỗi sự kiện WeDo Trồng cây đã được tổ chức tại Up Co-working Space Bách Khoa - Hà Nội như một lời tạm biệt "xanh mát" khép lại hành trình. Điều bất ngờ là sự xuất hiện của những gia đình tranh thủ ngày cuối tuần, bố ẹm cùng các con đến để sự kiện, cùng lắng nghe những chia sẻ từ những cố vấn về sống xanh, cách trồng cây và bảo vệ môi trường. 

Tìm lại màu xanh cho đô thị đang ngày một "nhuộm xám", hay chính là tìm lại những trải nghiệm, kỷ niệm dưới hàng cây xanh. Đã đến lúc chúng ta nên trồng cây, trồng trải nghiệm, để đô thị không chỉ là nơi "để sống" mà còn là nơi mang đến một cuộc sống tốt hơn nhờ không khí trong lành với cây xanh thắm.