Loại gỗ được ví như "vàng lộ thiên", là báu vật quý hiếm của Việt Nam: Sở hữu "đệ nhất vân gỗ" tuyệt đẹp

Loại gỗ đó chính là gỗ sưa.

Sưa là một loài cây rừng cực kỳ quý hiếm phân bố chủ yếu tại châu Á - trong đó Việt Nam, Trung Quốc có trữ lượng nhiều nhất; ngoài ra còn có ở Ấn Độ, Myanmar... 

Riêng cây sưa đỏ (danh pháp khoa học: Dalbergia tonkinensis Prain) nằm trong Sách Đỏ Việt Nam, thuộc nhóm nguy cấp (Endangered - EN). Do đó, loài cây sưa đỏ được xem là tài nguyên thiên nhiên đặc biệt của Việt Nam, được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt.

Điều làm nên giá trị tựa "vàng lộ thiên" của gỗ sưa đỏ chính là độ bền vượt trội và tính thẩm mỹ hiếm có. 

Chuyên gia tại Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cho biết, gỗ sưa nói chung không chỉ cứng, chịu lực tốt, có vân gỗ đẹp mắt mà còn kháng mối mọt tự nhiên, không bị cong vênh theo thời gian – những đặc điểm khiến nó được ưa chuộng trong chế tác đồ nội thất cao cấp. 

Trong số các màu vân gỗ, vân gỗ sưa đỏ được xem là đẹp nhất, thuộc hàng "đệ nhất vân" nhờ màu đỏ bã trầu đặc trưng, khiến các sản phẩm từ gỗ sưa đỏ luôn được đánh giá là cực phẩm.

Đặc biệt, khi đốt, gỗ sưa tỏa ra mùi thơm dễ chịu, khác biệt hoàn toàn với mùi khó ngửi của lá cây, điều này lý giải tên gọi "trắc thối" của nó. Hơn nữa, gỗ sưa có giá trị phong thủy lớn, được tin rằng mang lại may mắn, tài lộc và thịnh vượng cho gia chủ, khiến nhu cầu sở hữu ngày càng tăng cao.

Với những đặc tính này, gỗ sưa được xem là loại gỗ "quý tộc" tại Trung Quốc. Trong lịch sử Trung Hoa, chỉ có hoàng gia và các gia đình quyền quý mới được sử dụng các vật dụng chế tác từ loại gỗ sưa này.

Tờ Tân Hoa Xã (của Trung Quốc) từng đưa tin, một chiếc ghế gập từ thời nhà Thanh được định giá tới 4,8 triệu Nhân dân tệ, tương đương khoảng 14 tỷ đồng.

Cây sưa - Báu vật tự nhiên cần được bảo vệ

Gỗ sưa, hay còn gọi là trắc thối, huê mộc vàng hay trắc hoa trắng, thuộc họ Đậu (Fabaceae), là loại cây gỗ lớn phân bố chủ yếu ở châu Á.

Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển cho biết, cây sưa có 5 loài khác nhau: (1) Dalbergia tonkinensis Prain, (2) Dalbergia boniana Gagn, (3) Dalbergia balansae Prain, (4) Dalbergia assamica Benth và (5) Pterocarpus echinatus Pers.

Tại Việt Nam, sưa được tìm thấy ở nhiều khu vực như Quảng Nam, Hà Tĩnh, Bắc Giang, và một số tỉnh miền núi phía Bắc. 

Cây sưa có thể cao tới 20-30 mét, đường kính thân lên đến 1 mét, với gỗ lõi màu đỏ hoặc vàng, vân gỗ đẹp tự nhiên, thớ gỗ mịn và hương thơm nhẹ đặc trưng.

Sự quý hiếm của gỗ sưa bắt đầu được công nhận rộng rãi khi thị trường quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc, đánh giá cao loại gỗ này trong việc chế tác đồ nội thất cao cấp, đồ thờ cúng và trang sức phong thủy. 

Sự quý hiếm của gỗ sưa không chỉ đến từ đặc tính tự nhiên tuyệt vời mà còn từ tình trạng khan hiếm ngày càng nghiêm trọng của loại cây này. Theo thống kê, trữ lượng gỗ sưa tự nhiên tại Việt Nam đã giảm mạnh trong vài thập kỷ qua do nạn khai thác trái phép và thiếu kiểm soát.

Những cây sưa cổ thụ hàng trăm năm tuổi, vốn là nguồn gỗ quý nhất, gần như đã bị khai thác cạn kiệt. Hiện nay, phần lớn gỗ sưa trên thị trường đến từ các cây trồng mới, nhưng phải mất ít nhất 30-50 năm để cây đạt kích thước và chất lượng gỗ đáng kể, trong khi nhu cầu tiêu thụ không ngừng tăng cao.

Điều này không chỉ làm suy giảm nguồn tài nguyên quý giá mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái rừng, vốn là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật khác.

Chuyên gia thực vật rừng cho biết, cây gỗ sưa có một số tác dụng gián tiếp trong việc hỗ trợ chống biến đổi khí hậu, chủ yếu nhờ đặc điểm sinh thái và vai trò môi trường của nó:

1. Hấp thụ khí CO2: Như các loài cây thân gỗ khác, cây sưa hấp thụ khí carbon dioxide (CO2) trong quá trình quang hợp, góp phần giảm lượng khí nhà kính trong khí quyển – một trong những nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu.

2. Tạo bóng mát và điều hòa khí hậu: Với tán lá rộng, cây sưa cung cấp bóng mát, giúp giảm nhiệt độ môi trường xung quanh, đặc biệt ở vùng khô hạn. Điều này góp phần làm dịu các tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu.

3. Bảo vệ đất và chống xói mòn: Hệ rễ của cây sưa giúp giữ đất, ngăn chặn xói mòn và suy thoái đất, đặc biệt ở các khu vực đồi núi. Đất khỏe mạnh có khả năng lưu giữ carbon tốt hơn, từ đó hỗ trợ giảm biến đổi khí hậu.

4. Tăng cường đa dạng sinh học: Cây sưa, khi được trồng trong các hệ sinh thái rừng hoặc công viên, tạo môi trường sống cho nhiều loài động thực vật, góp phần duy trì cân bằng sinh thái. Một hệ sinh thái đa dạng thường bền vững hơn trước các tác động của biến đổi khí hậu.

Để tối ưu hóa lợi ích chống biến đổi khí hậu, việc trồng và bảo vệ cây sưa cần đi đôi với các chương trình quản lý rừng bền vững.