Chimera, một quái thú đến từ thần thoại Hy Lạp, có đầu và thân của sư tử, một chiếc đầu dê trên lưng và đuôi của một con rắn! Trong thần thoại Hy Lạp, Chimera được cho là một con quái vật xấu xa và đáng sợ. Loài vật này thở ra lửa, có đầu và thân của sư tử, một chiếc đầu dê nhô ra trên lưng và đuôi là một con rắn.
Ngày nay, từ “Chimera” lại nhắc tới những con vật có 2 hoặc nhiều bộ phận là tập hợp của các tế bào di truyền riêng biệt hoạt động cùng nhau.
Các bạn đã thấy một con chuột với cái tai ở sau lưng chưa?
Bộ phim “Splice” kể về một Chimera – một thí nghiệm sai lầm của các nhà khoa học: họ đã tạo ra một vật lai giữa con người và động vật. Nó dường như trở thành một con quỷ và hoàn toàn mất kiểm soát.
Trong khi đây rõ ràng là bộ phim khoa học viễn tưởng, thí nghiệm Chimera với tế bào con người vẫn chưa đạt tới mức đó, nhưng các nhà khoa học đã nghiên cứu về thuyết lai trong hàng thập kỷ. Chúng ta hãy cùng xem lại những thành công của họ và cách mà họ cải tiến nền y học.
Tế bào trứng của thỏ và tế bào của người
Chimera đầu tiên thành công lai giữa động vật – người được báo cáo vào năm 2003. Các nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Shanghai Second Medical đã kết hợp thành công tế bào trứng của thỏ và tế bào của người. Chúng được phát triển vài ngày trong các đĩa nuôi cấy (đĩa Petri) trước khi phôi được thu hoạch để lấy tế bào gốc.
Thí nghiệm này đem lại hy vọng y học trong tương lai có thể sử dụng những tế bào nuôi cấy hay các mô cho việc cấy ghép.
Lợn và máu người
Một năm sau khi sự thành công của thí nghiệm với loài thỏ tại Trung Quốc, các nhà nghiên cứu tại Mayo Clinic tại Minnestota thông báo rằng họ đã tạo một chú lợn với máu của người chảy trong tĩnh mạch.
Điều đáng ngạc nhiên về con vật này đó là các tế bào máu của lợn không chỉ “chảy” cùng với tế bào máu người, mà một phần trong số đó kết hợp với nhau, tạo nên tế bào lai giữa lợn và người. Các nhà khoa học nói rằng thí nghiệm này có thể cung cấp sự hiểu biết sâu hơn về cách thức lây nhiễm giữa động vật và người như
HIV hoặc các căn bệnh khác.
Cừu với gan người
Một trong những nỗ lực đằng sau việc tạo ra các Chimera là tạo ra những mẫu động vật có thể phát triển những cơ quan của người để sử dụng cho việc cấy ghép.
Năm 2007, các nhà khoa học tại Đại học Nevada-Reno thông báo rằng họ có thể phát triển tế bào con người lên tới 20% trong gan của cừu. Tiến sĩ Esmail Zaniani đã tiêm tế bào gốc lấy từ tủy xương của người trưởng thành vào bào thai cừu đang phát triển. Zanjani nói rằng ông sử dụng cừu vì hệ thống tuần hoàn máu của cừu và người là giống nhau.
Chuột với gan người
Làm thế nào để phát triển những phương pháp chữa bệnh nhiễm trùng gan và những căn bệnh mà chỉ con người mới mắc? Các nhà nghiên cứu tại Salk Institue đã đưa ra một giải pháp vào tháng 2 năm 2010.
Sử dụng một con chuột có sẵn một số vấn đề về gan, các nhà nghiên cứu đã thay bằng một lá gan khác với 95% tế bào của người để nghiên cứu cách điều trị bệnh viêm gan. Trong ảnh những phần màu xanh tương ứng với những tế bào gan chuột đã được thay thế bằng tế bào của người.
Thông thường, động vật nhỏ không bị ảnh hưởng bởi bệnh viêm gan, chỉ có con người và tinh tinh bị mắc phải. Nhưng chú chuột Chimera này lại bị nhiễm bệnh và trở thành câu trả lời thành công cho phương pháp điều trị. Các nhà khoa học tin rằng thí nghiệm này có thể mở ra cánh cửa để điều trị các căn bệnh ảnh hưởng đến gan như sốt rét.
Tế bào trứng của bò và tế bào của người
Các nhà nghiên cứu của Anh đã được chấp thuận cho việc nghiên cứu lai tạo một Chimera vào năm 2008, quyết định này mang lại khả năng tìm ra phương pháp điều trị cho căn bệnh Parkinson.
Trước đây, chỉ tế bào của người mới được phép tiêm vào tế bào trứng của người. Đây cũng là một vấn đề liên quan đến đạo đức nữa!
Nên các nhà khoa học đã phải rất thận trọng khi làm thí nghiệm này. Và sau khi được sự cho phép, họ đã chọn tế bào trứng của bò làm đối tượng thí nghiệm.
Nhân tế bào trứng của bò – nguồn cung cấp DNA và được thể hiện bằng màu xanh ở đây – đã được loại bỏ và thay thế bằng nhân tế bào của người như tế bào da. Một khi trứng phát triển và nhân rộng, nó sẽ đạt đến giai đoạn đầu của phôi. Các nhà khoa học có thể lấy những tế bào gốc trong giai đoạn này trong điều trị bệnh.
Protein lai giữa mèo – người
Bạn bị dị ứng với mèo ? Có lẽ bạn sẽ thích thí nghiệm này.
Protein Fel D 1 được tìm thấy trong nước bọt của mèo bao gồm chất dị ứng ảnh hưởng đến con người. Khi chúng liếm quanh thân mình, nước bọt trên lông của chúng sẽ khô đi và tỏa vào không khí giống như bụi. Đây là một trong những tác nhân đi cùng với lông mèo bay trong không khí làm nhiều bạn phải hắt xì hơi liên tục khi tiếp xúc với mèo đấy!
Vào tháng 8 năm 2005, các nhà khoa học tại Đại học California đã tạo ra một Chimera khi kết hợp protein Fel D 1 với protein của người để giảm các triệu chứng dị ứng. Các protein của mèo sẽ kết hợp với những tế bào miễn dịch để gây ra dị ứng và protein của người sẽ ngăn chặn việc đó.
Khi thử nghiệm trên chuột, loại protein Chimera này cho thấy đã hạn chế được sự dị ứng, và các nhà nghiên cứu hy vọng trong tương lai gần nó sẽ được sử dụng để điều trị căn bệnh khó chịu này.
Não chuột – người
Weissman, giáo sư từ Đại học Stanford và người đồng sang lập của công ty công nghệ sinh học StemCells Inc, đã được Stanford cấp phép để tạo ra một con chuột lai với người năm 2005.
Weissman và đội nghiên cứu của ông đã cấy ghép tế bào gốc não người vào não của chuột với ý định nghiên cứu các căn bệnh gây thoái hóa thần kinh như Parkinson và Alzheimer. Trong thí nghiệm đầu tiên, các tế bào của người chỉ chiếm ít hơn 1% trong não chuột. Ảnh dưới đây là một con chuột với tế bào não đã bị cô lập.
Năm 2010, các nhà nghiên cứu của
Stanford tuyên bố họ có thể biến đổi tế bào da của chuột thành tế bào thần kinh đầy đủ trong một chiếc đĩa tại phòng thí nghiệm. Họ cũng thông báo hồi tháng 5 rằng đã thành công trong việc sử dụng tế bào gốc của chuột để phát triển tế bào các giác quan, giúp chống lại sự giảm thính lực của con người.
Tinh tinh – Người
Kinh ngạc ở chỗ chúng ta chia sẻ đến 98%
DNA với loài tinh tinh, vậy liệu có khả thi nếu tạo ra một
Chimera lai giữa tinh tinh và người. Và nên gọi đó là “
Humanzee”, “
Chuman” hay “
Chumanzee” (
Chimpanzee trong tiếng
Anh là Tinh tinh)?
Vào năm 1920, một nhà sinh vật học của
Liên Xô ILia Ivanov đã thụ tinh nhân tạo cho một con tinh tinh cái với tinh trùng của người, nhưng nó đã không mang thai. Một con tinh tinh tên là
Oliver đã trở nên nổi tiếng vào những năm 1970 sau khi được cho rằng là một sản phẩm lai giữa tinh tinh và người, vì nó có thể đứng và đi thẳng người. Tuy nhiên, xét nghiệm di truyền trong những năm 90 chứng tỏ 90% nó là tinh tinh.
Nói tóm lại là phần tinh tinh của con vật này vẫn trội hơn rõ rằng phần "người".
Một số nhà nghiên cứu và công dân cho rằng những thí nghiệm như thế là quá vô đạo đức. Chính vì vậy, việc phát triển lai tạo luôn bị đem ra tranh cãi khiến nó chưa thể tiến xa hơn. Còn bạn, bạn nghĩ như thế nào về thuyết lai thú vị này? Những Chimera nếu có trong tương lai có khiến chúng ta phải lo ngại hay không?