Mai Xuân Dương sinh ra trong gia đình đặc biệt khó khăn. Bố là Mai Xuân Thắng, bị câm điếc từ lúc chào đời. Mẹ là Hồ Thị Công, bị bệnh tim hiểm nghèo, ngoài ra còn bị sỏi thận, teo thận trái, bướu cổ và bị ảnh hưởng dây thần kinh. Mỗi khi nói, miệng chị Công giật liên tục rồi mới nói được một từ.
Lúc nói chuyện với chị, chúng tôi phải nhờ Xuân Dương “phiên dịch” hoặc trả lời thay mẹ. Gia đình anh Thắng và chị Công sinh được 3 người con. Con gái đầu là Mai Thị Minh đang học lớp 12 ở trường THPT, người con thứ hai là Mai Hồng Sơn đang học lớp 8 Trường THCS Quỳnh Diễn và cậu con út là Mai Xuân Dương.
Chị Hồ Thị Công và hai con trai Mai Xuân Sơn (bên phải) và Mai Xuân Dương (bên trái).
Gia đình Xuân Dương làm nghề nông, cả gia đình gồm 5 người sống dựa vào gần 2 sào ruộng. Gia đình rất mực khó khăn nhưng bố mẹ Dương vất vả sớm hôm để cho 3 con đi học và có tiền khám, chữa bệnh. Để có tiền khám bệnh, thuốc thang cho vợ và cho con đi học, bố Dương mặc dù bị câm nhưng phải vào trong Nam làm phụ hồ kiếm tiền gửi tiền về cho vợ con. Chồng đi làm xa, mặc dù bị bệnh hiểm nghèo, chị Công vẫn dậy sớm, thức khuya làm lụng rất vất vả để nuôi các con.
Là gia đình thuộc hộ nghèo, bố mẹ Dương được vay 30 triệu đồng mua con trâu. Đó cũng là tài sản lớn nhất của gia đình chị. Hàng ngày, Minh và Sơn phụ giúp mẹ những công việc nặng, còn Dương thường xuyên cắt cỏ cho trâu. Vóc dáng nhỏ bé so với tuổi, mỗi lần đi cắt cỏ, Dương phải nhờ mẹ hoặc chị gánh cỏ về nhà. Hôm đến nhà đã 11 giờ trưa, chúng tôi gặp Dương đang rửa cỏ cho trâu. Hôm đó, mẹ Dương đi cắt cỏ về trưa, bị mệt nên phải nằm. Dương vừa đi học về dù rất đói bụng nhưng vội vàng chưa kịp tháo khăn quàng, ra rửa một gánh cỏ rất to giúp mẹ.
Xuân Dương đang rửa cỏ cho trâu.
Chị Công cho biết: “Chị không chỉ bị bệnh hiểm nghèo mà còn mắc nhiều bệnh khác nên thường xuyên đau ốm. Nhiều lúc chị rất buồn lo, tuyệt vọng vì gia đình quá nghèo nên chị đi khám bệnh, khi nào đau nặng mua ít thuốc uống tạm, còn chữa bệnh thì chị không có tiền. Nhưng nghĩ đến chồng, các con nên cố gắng để các con được đến trường dù rất thiếu thốn đủ bề”.
Sinh ra và lớn lên trong gia đình đặc biệt khó khăn, nhưng Xuân Dương không vì cuộc sống khó khăn mà nản lòng. Dương đã vươn lên trong học tập, đạt nhiều thành tích đáng ghi nhận. Dương liên tục đạt học sinh giỏi từ lớp 1 đến lớp 5. Trong hai năm học lớp 4 và 5, Xuân Dương đều đạt học sinh giỏi huyện. Năm lớp 5, Dương đạt giải Khuyến cấp huyện thi Toán giải Toán qua mạng và giải Khuyến cấp huyện về giao lưu Olympic Toán học tuổi thơ.
Cô Trần Thị Sen - giáo viên chủ nhiệm lớp 6A của Dương cho biết: “Em Dương là một học trò rất chăm ngoan, học giỏi. Mặc dù gia đình em gặp rất nhiều khó khăn nhưng em luôn cố gắng vươn lên hoàn cảnh để học giỏi. Trong lớp, em không chỉ gương mẫu trong học tập mà còn tích cực tham gia các hoạt động của lớp và của nhà trường phát động”.
Chia sẻ về hoàn cảnh của gia đình cậu học trò nhỏ hiếu học, ông Nguyễn Ngọc Lạn - Chủ tịch UBND xã Quỳnh Diễn cho biết: “Gia đình cháu Mai Xuân Dương là một trong 46 hộ nghèo của xã, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Bố cháu bị câm, mẹ nói ngọng, lại mặc bệnh tim và bệnh héo thận. Bù lại, ba chị em cháu Dương đều rất chăm ngoan, học giỏi, nhất là cháu Dương. Xã Quỳnh Diễn đã có quan tâm về vật chất và tinh thần để giúp đỡ cho gia đình cháu, nhưng với một xã nghèo thuần nông, việc giúp đỡ cho các gia đình thuộc hộ nghèo cũng chỉ ở mức nhất định. Chúng tôi rất mong các tổ chức và các cá nhân quan tâm, giúp đỡ cho gia đình cháu Dương bớt đi phần khó khăn, tiếp sức cho các cháu tiếp tục đến trường”.
Nói về ước mơ sau này, Xuân Dương tâm sự: “Mình sẽ cố gắng học tập thật giỏi, sau này trở thành một thầy giáo để giúp đỡ các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn được đến trường”.