Hé lộ “báu vật” quý hiếm chỉ có ở Việt Nam, được cả châu Á và thế giới bảo vệ

Mi Langbiang (Crocias langbianis Gyldentolpe, 1939), hay còn gọi là Mi núi Bà, là một trong những loài chim đặc hữu hiếm nhất của Việt Nam và thế giới. Loài chim nhỏ bé này gắn liền với vùng núi Lang Biang (Lâm Đồng).

Mi Langbiang thuộc họ Khướu (Timaliidae), bộ Sẻ (Passeriformes). Chim có kích thước trung bình, dài khoảng 22cm. Loài chim này được nhà quý tộc Thụy Điển Count Gyldenstolpe mô tả lần đầu năm 1939, đặt theo tên dãy núi nơi phát hiện – Lang Biang (còn gọi là núi Bà). Từ đó đến nay, các ghi nhận về loài này vô cùng hiếm hoi. Sau khi được mô tả lần đầu, phải đến năm 1994, các nhà khoa học mới một lần nữa phát hiện Mi Langbiang tại vùng rừng Chư Yang Sin – sau hơn 56 năm “vắng bóng”.

Mi Langbiang là loài đặc hữu của Việt Nam, trước đây chỉ được biết đến tại cao nguyên Đà Lạt (Lâm Đồng) và vùng rừng lân cận Đắk Lắk. Sinh cảnh của chúng là rừng thường xanh lá rộng, ở độ cao từ 900 – 1.450m so với mực nước biển.

Những năm gần đây, các nghiên cứu thực địa của Tổ chức BirdLife International – tổ chức quốc tế về bảo tồn chim và thiên nhiên  đã mang đến tín hiệu đáng chú ý. BirdLife ghi nhận thêm ba địa điểm mới có sự xuất hiện của Mi Langbiang, trong đó có vùng Măng Đen cách khu vực phân bố cũ hơn 250km về phía Bắc.

Sự kiện này nhanh chóng thu hút giới khoa học quốc tế, bởi trong suốt gần một thế kỷ, các ghi nhận về loài chim này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Phát hiện này không chỉ mở rộng phạm vi phân bố mà còn mở ra cơ hội nghiên cứu, bảo tồn loài chim quý hiếm này trong tương lai.

Nguy cơ tuyệt chủng và nỗ lực bảo tồn

Mi Langbiang hiện được xếp hạng “Đang nguy cấp” (EN – Endangered) trong Sách đỏ Việt Nam (1992) và Sách đỏ Chim châu Á (2001). Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) cũng xếp loài này vào nhóm có nguy cơ tuyệt chủng cao trong tự nhiên, do vùng phân bố hẹp và số lượng quần thể cực kỳ hạn chế.

Mối đe dọa lớn nhất đối với Mi Langbiang là mất sinh cảnh sống. Nhiều diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn Đa Nhim nơi chúng sinh sống đang bị chặt phá. Việc suy giảm diện tích rừng lá rộng nguyên sinh khiến môi trường sống của loài ngày càng bị chia cắt, đe dọa trực tiếp đến khả năng sinh tồn.

Trước thực trạng đó, BirdLife cùng các đối tác trong nước đang xác định các khu rừng có giá trị bảo tồn cao và thúc đẩy công tác quản lý bền vững, trong khuôn khổ dự án được tài trợ bởi Quỹ Rừng Nhiệt đới – một sáng kiến hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và các tổ chức quốc tế.

Không chỉ có giá trị khoa học, Mi Langbiang còn được xem là biểu tượng sinh thái của vùng cao nguyên Đà Lạt – vùng đất có hệ sinh thái rừng phong phú bậc nhất Việt Nam. Một số vườn chim, khu bảo tồn thiên nhiên đang triển khai chương trình nhân nuôi, trưng bày loài chim này như cách giúp học sinh, sinh viên hiểu hơn về giá trị đa dạng sinh học và tinh thần bảo tồn thiên nhiên.