Hàng loạt nhà khoa học hàng đầu thế giới đổ bộ Việt Nam: Chuyện gì đây?

Giải thưởng VinFuture được sáng lập năm 2020 bởi Vingroup, vinh danh các phát minh khoa học công nghệ đột phá có tiềm năng tạo ra những thay đổi ý nghĩa trong cuộc sống. Tổng giá trị giải thưởng lên đến 4,5 triệu USD (hơn 118 tỷ đồng), gồm giải thưởng chính (Grand Prize) trị giá 3 triệu USD (khoảng gần 79 tỷ đồng) và ba giải đặc biệt, mỗi giải trị giá 500.000 USD (hơn 13 tỷ đồng), dành cho các nhà khoa học nữ, nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển và nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong các lĩnh vực mới. Mỗi lần VinFuture trở lại, giới khoa học lại được chứng kiến sự hội tụ của những bộ óc xuất sắc hàng đầu thế giới.

Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2025 diễn ra từ ngày 02 đến 06/12/2025, sự kiện năm nay không chỉ là nơi tôn vinh các công trình nghiên cứu đột phá mà còn mở ra một không gian để những bộ óc xuất sắc từ nhiều lĩnh vực gặp gỡ, trao đổi và truyền cảm hứng cho cộng đồng khoa học và công chúng Việt Nam. Năm 2025, với thông điệp “Cùng vươn mình, cùng thịnh vượng”, các tọa đàm của VinFuture tiếp tục mở rộng chiều sâu tri thức với những chủ đề mang tính quyết định tương lai nhân loại, như y sinh, nông nghiệp, công nghệ robot và tự động hóa thông minh, môi trường và trí tuệ nhân tạo (AI).

VinFuture 2025 có những hoạt động gì?

Tuần lễ sẽ khởi động vào ngày 2/12 với chuỗi hoạt động học thuật chuyên sâu. Buổi sáng là Diễn thuyết truyền cảm hứng xoay quanh chủ đề "Công nghệ đột phá tương lai". Đặc biệt, buổi chiều sẽ là phiên thảo luận quan trọng về "AI vì nhân loại - Đạo đức và an toàn AI trong kỷ nguyên mới", một chủ đề nóng và cấp thiết bậc nhất hiện nay. Cùng ngày, Triển lãm Khoa học - Nghệ thuật VinFuture sẽ chính thức khai mạc, mở ra không gian giao thoa độc đáo giữa tri thức và sáng tạo.

Các ngày 3/12 và 4/12 sẽ diễn ra chuỗi Tọa đàm "Khoa học vì Cuộc sống" và Đối thoại "Khám phá Tương lai VinFuture", nơi các nhà khoa học sẽ chia sẻ những công trình nghiên cứu tiên phong trong nhiều lĩnh vực quan trọng, từ y sinh, năng lượng, môi trường đến công nghệ vật liệu.

Sự kiện được mong chờ nhất là Lễ Trao giải VinFuture 2025 sẽ diễn ra vào tối 5/12, nhằm vinh danh những công trình khoa học xuất sắc có khả năng tạo ra sự thay đổi tích cực trên quy mô toàn cầu.

Kết thúc Tuần lễ vào ngày 6/12 là chương trình Giao lưu cùng Chủ nhân Giải thưởng 2025, tạo cơ hội cho cộng đồng khoa học và công chúng trao đổi trực tiếp với các nhà khoa học đạt giải. Đồng thời, Diễn đàn Lãnh đạo: Hội nghị Đổi mới Giáo dục Đại học sẽ là nơi thảo luận về chiến lược nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai khoa học và công nghệ.

Những nhà khoa học kiệt xuất nào sẽ xuất hiện tại VinFuture 2025?

VinFuture 2025 có sự góp mặt của nhiều bộ óc vĩ đại nhất hành tinh. Đây chính là những "người hùng thầm lặng" đang dùng tri thức để định hình tương lai, từ việc đánh bại ung thư đến cách mạng hóa cây trồng để nuôi sống thế giới.

Tiến sĩ - Bác sĩ Douglas R. Lowy - Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI)

Tiến sĩ - Bác sĩ Douglas R. Lowy là một nhà khoa học hàng đầu của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), hiện giữ vai trò Trưởng phòng Thí nghiệm Ung thư Tế bào và Phó Giám đốc NCI, đồng thời từng năm lần đảm nhiệm vị trí Quyền Giám đốc. Với nền tảng đào tạo y khoa tại NYU, Stanford và Yale, ông đã dẫn dắt hoạt động nghiên cứu tại NCI từ năm 1975 và là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia.

Những thành tựu nổi bật của ông gồm đồng phát triển công nghệ vắc-xin HPV, đặt nền tảng cho các vắc-xin phòng ngừa ung thư cổ tử cung hiện nay; nhận nhiều giải thưởng khoa học danh giá, trong đó có Huy chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới và Giải thưởng Lasker–DeBakey; cùng với đó là những đóng góp quan trọng cho nghiên cứu ung thư cơ bản, được ghi nhận bởi Huy chương Danh dự Quốc gia của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ và vị trí trong Học viện AACR.

Tiến sĩ John T. Schiller - Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ)

Tiến sĩ Schiller nhận bằng Cử nhân Sinh học Phân tử từ Đại học Wisconsin và Thạc sĩ, Tiến sĩ Vi sinh học từ Đại học Washington, Seattle. Ông hiện là Nhà nghiên cứu xuất sắc và Phó trưởng phòng Thí nghiệm Ung thư Tế bào tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư, Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI).

Ông đã được trao nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm Giải thưởng Công dân Liên bang 2007, Huy chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới 2014, Giải thưởng Lasker-DeBakey 2017 và Giải Prince Mahidol 2022, đồng thời được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia 2020.

Tiến sĩ Aimée R. Kreimer - Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ)

Tiến sĩ Kreimer là nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm và Nhà nghiên cứu cấp cao tại Chương trình Nghiên cứu Nội bộ của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), đồng thời là giảng viên tại Trường Y, Đại học Johns Hopkins.

Với hơn 135 công trình khoa học và nhiều giải thưởng danh giá, bà từng nhận Giải thưởng Cá nhân của Giám đốc NCI cho Nhà lãnh đạo trẻ xuất sắc 2022 và giữ vai trò lãnh đạo trong Hiệp hội Quốc tế về Virus Papilloma (IPVS).

Với hơn 135 công trình khoa học và nhiều giải thưởng danh giá, bà từng nhận Giải thưởng Cá nhân của Giám đốc NCI cho Nhà lãnh đạo trẻ xuất sắc 2022 và giữ vai trò lãnh đạo trong Hiệp hội Quốc tế về Virus Papilloma (IPVS).

Maura L. Gillison - Trung tâm Ung thư MD Anderson, Đại học Texas (Hoa Kỳ)

Tiến sĩ, Bác sĩ Maura Gillison là một nhà khoa học nổi tiếng, người đã chứng minh mối liên hệ giữa virus HPV và ung thư biểu mô tế bào vảy vùng hầu họng. Công trình nghiên cứu của bà đã góp phần định hình sự hiểu biết một cách toàn diện về dịch tễ học, tiến trình tự nhiên và cơ chế bệnh sinh ở mức phân tử của nhóm ung thư đầu cổ dương tính với HPV.

Không chỉ dừng lại ở nghiên cứu cơ bản, bà còn tiên phong trong việc phát triển các chiến lược lâm sàng nhằm phòng ngừa và điều trị, trong đó có việc chứng minh hiệu quả của vắc-xin HPV trong việc giảm tỷ lệ nhiễm HPV ở khoang miệng và nguy cơ mắc ung thư liên quan. Những phát hiện của GS. Gillison đã làm thay đổi cách phân loại ung thư và hướng dẫn điều trị trên toàn cầu, đồng thời dẫn đến việc công nhận ung thư hầu họng do HPV gây ra như một thể bệnh riêng biệt.

María Esperanza Martínez-Romero - Đại học Tự trị Quốc Gia Mexico (UNAM)

Martínez-Romero là Giám đốc Trung tâm Khoa học Gen tại UNAM, Cuernavaca, giảng dạy từ năm 1986. Bà từng là Chủ tịch Hiệp hội Vi sinh học Mexico, thành viên Viện Hàn lâm Vi sinh học Hoa Kỳ, và tham gia nhiều ủy ban khoa học quốc tế.

Bà nổi bật với các nghiên cứu về vi sinh vật hệ gen, đã công bố hơn 200 bài báo quốc tế, 20 chương sách, và là biên tập viên/tác giả của 3 cuốn sách. Nghiên cứu của bà được trích dẫn rộng rãi toàn cầu.

Martínez-Romero đã nhận nhiều giải thưởng uy tín, bao gồm Giải Khoa học Quốc gia Mexico 2019, Giải UNESCO cho Nhà khoa học Nữ 2020, Giải Agrobio, cùng các giải thưởng từ Viện Hàn lâm Khoa học Mexico.

Venkatesan Sundaresan - Đại học California, Davis (Hoa Kỳ)

Sundaresan là nhà sinh học phân tử thực vật, chuyên nghiên cứu cơ chế di truyền điều khiển sự hình thành phôi và hạt, ứng dụng trong cải thiện giống cây trồng. Ông từng là Giám đốc sáng lập Viện Nông sinh học Phân tử tại Đại học Quốc gia Singapore và hiện công tác tại Đại học California - Davis.

Ông giữ nhiều vị trí lãnh đạo học thuật, bao gồm Chủ nhiệm Khoa Sinh học Thực vật và Giám đốc Chương trình BREAD của NSF phối hợp với Quỹ Bill & Melinda Gates, đồng thời là thành viên ban biên tập nhiều tạp chí khoa học uy tín.

Sundaresan được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (2023) và nhận Giải thưởng Wolf về Nông nghiệp (2024), một trong những giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực nông nghiệp.

Raphaël Mercier - Viện Nghiên cứu Di truyền Cây trồng Max Planck (Đức)

Mercier là nhà di truyền học phân tử, Giám đốc Khoa Sinh học Nhiễm sắc thể tại Viện Max Planck, chuyên nghiên cứu cơ chế phân tử của quá trình giảm phân và trao đổi chéo ở thực vật, từ đó hiểu và điều chỉnh đa dạng di truyền.

Ông xác định các gen chính như FANCM, RECQ4 và FIGL1, đóng vai trò chống quá trình trao đổi chéo, đồng thời tiên phong phát triển hệ thống MiMe - biến giảm phân thành phân bào nguyên phân, cho phép sản xuất hạt giống vô tính, giữ nguyên tính mạnh mẽ của giống lai.

Những đóng góp của GS. Mercier kết nối sinh học nhiễm sắc thể cơ bản với ứng dụng nông nghiệp, thúc đẩy các công cụ phân tử nhằm cải thiện năng suất và khả năng chịu đựng của cây trồng toàn cầu.

Emmanuel Guiderdoni - Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế vì sự Phát triển Nông nghiệp (CIRAD, Pháp)

Guiderdoni là nhà sinh học thực vật và nhà khoa học cao cấp tại CIRAD, chuyên nghiên cứu hệ gen chức năng và công nghệ chỉnh sửa gen ở lúa, với mục tiêu phát triển giống lúa chống chịu điều kiện bất lợi và bệnh tật. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng bộ sưu tập dòng lúa có chèn trình tự gen được đánh dấu, thúc đẩy lai tạo và ứng dụng thực tiễn trong sản xuất lúa bền vững.

Gần đây, ông tập trung vào điều chỉnh tái tổ hợp trong giảm phân và sinh sản, nâng cao hiệu quả lai tạo để các giống lúa mới tiếp cận được với nông dân quy mô nhỏ. Những đóng góp của ông được ghi nhận bằng Giải thưởng Sinh học Tích hợp Viện Hàn lâm Khoa học Pháp (2012) và Huân chương Hiệp sĩ Công trạng Nông nghiệp (2021).

Imtiyaz Khanday - Viện Khoa học Nông nghiệp và Môi trường, Đại học California tại Davis (Hoa Kỳ)

Khanday là nhà di truyền học thực vật, đồng thời là Giám đốc Nghiên cứu tại Trung tâm Công nghệ Sinh học Hạt giống, UC Davis. Ông chuyên nghiên cứu cơ chế phân tử điều khiển sinh sản và phát triển hạt giống, với mục tiêu tạo ra các đổi mới đột phá trong nông nghiệp.

Ông được quốc tế công nhận là người tiên phong trong sinh sản vô tính tổng hợp, cho phép nhân bản vô tính các giống cây lai qua hạt giống, duy trì ưu thế lai, giảm chi phí sản xuất và giúp nông dân toàn cầu tiếp cận các giống cây năng suất cao. Nghiên cứu của TS. Khanday đang tái định hình nhân giống cây trồng, hướng tới một hệ thống lương thực toàn cầu bền vững và công bằng.

Delphine Mieulet - Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế vì sự Phát triển Nông nghiệp (CIRAD, Pháp)

Mieulet là nhà di truyền học thực vật tại CIRAD, chuyên nghiên cứu di truyền và chọn lọc giống lúa để phát triển các giống có khả năng chống chịu nhiệt độ cao, hạn hán và các điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Bà tiên phong trong nghiên cứu cơ chế sinh sản và tái tổ hợp gen, mở đường cho hạt giống vô tính và các thế hệ cây trồng năng suất cao, bền vững và thân thiện với môi trường.

Thông qua hợp tác quốc tế tại châu Á và châu Phi, TS. Mieulet đảm bảo rằng những phát hiện khoa học được ứng dụng thực tiễn, góp phần tăng năng suất, củng cố an ninh lương thực và thúc đẩy nông nghiệp bền vững, công bằng.

Tổng hợp