Giáo sư Đại học Harvard: Người trẻ dễ đánh mất “vũ trụ ngôn từ” trong thời đại AI

Sự kiện thu hút gần 200 học sinh, sinh viên tại TP.HCM, mang đến nhiều góc nhìn giá trị về văn chương, ngôn ngữ và bản sắc cá nhân trong thời đại AI.

AI dễ khiến người trẻ dần mất đi bản sắc

Tại sự kiện, GS John Stauffer cho rằng AI đang tạo ra sự thay đổi mạnh mẽ trong cách con người viết, học và tiếp nhận thông tin. Ông nhìn nhận AI rất hữu ích cho các tác vụ bề mặt như tóm tắt nội dung, gợi ý ý tưởng hoặc hỗ trợ phân loại thông tin. Tuy nhiên, nếu lạm dụng quá mức, ngôn ngữ của người trẻ sẽ ngày càng đồng dạng và mất đi bản sắc.

"Khi nhiều người dựa vào cùng một mô hình AI để diễn đạt, câu chữ trở nên ‘phẳng’, thiếu cảm xúc, nhạc tính và dấu ấn cá nhân" – Giáo sư nhấn mạnh.

Dựa trên thực tế giảng dạy, nghiên cứu, ông cũng chỉ ra hạn chế của AI khi chỉ truy cập được nguồn dữ liệu mở. Trong khi đó, 90% thông tin cốt lõi cần sử dụng trong nghiên cứu, học thuật từ giáo trình, sách, hoặc các trang web chính thống lại nằm sau tường lửa và ngoài "tầm với" của AI. Điều này dẫn đến việc AI không thể cung cấp đúng, đủ thông tin, khiến người học dễ rơi vào lối mòn.

Để xây dựng phong cách cá nhân, ông khuyến khích sinh viên phải xây dựng "vũ trụ ngôn từ" của chính mình - gồm cách nói, ngôn từ, hình ảnh đặc trưng của tuổi thơ, không gian sống, môi trường ngôn ngữ, các biểu tượng văn hóa.

Toàn cảnh buổi nói chuyện cùng GS Đại học Harvard và Nhà thơ - dịch giả Nguyễn Đỗ tại HSU.

Chính những lo ngại về việc ngôn ngữ đang bị phẳng hóa bởi công nghệ càng khiến những tác phẩm kinh điển như Truyện Kiều chứng minh vai trò không thể thay thế của con người trong văn chương. Cả GS John Stauffer và dịch giả Nguyễn Đỗ đều cho rằng vẻ đẹp lớn nhất của Truyện Kiều nằm ở ngôn ngữ - một thứ ngôn ngữ đầy nhạc tính, chiều sâu cảm xúc và nhiều lớp ẩn dụ, có sức mạnh biến đổi người đọc, khiến ta suy nghĩ về bản thân theo cách mới và mở rộng khả năng thấu cảm với người khác.

Tuy nhiên, những bản dịch Truyện Kiều trước đây chỉ "kể lại Truyện Kiều bằng tiếng Anh" chưa thể hiện được phần hồn, các giá trị mỹ học. Đó cũng là những trăn trở đã thôi thúc Nhà thơ - dịch giả Nguyễn Đỗ thực hiện dự án dịch Truyện Kiều phiên bản mới.

Dịch để Truyện Kiều "sống lại" ở ngôn ngữ mới

Đội ngũ dự án gồm ông Nguyễn Đỗ (chủ biên, dịch thuật), Giáo sư Paul Hoover (Đại học San Francisco, dịch thuật) và Giáo sư John Stauffer (Đại học Harvard, phụ trách hậu kỳ và xuất bản ra thị trường).

Việc thực hiện bản dịch này không hề dễ dàng, dự kiến sẽ hoàn thành trong 2 năm. Muốn "dịch để Truyện Kiều sống lại", ông Đỗ cho rằng cần hội đủ ba điều kiện là thấu hiểu tiếng Việt cổ, chữ Nôm và văn hóa Việt; có tâm hồn thi ca; nắm vững nhạc tính và ngôn ngữ Anh - Mỹ ở mức tinh tế, điều mà lối dịch thuần bằng từ điển hay dịch bằng công cụ AI không làm được.

Sinh viên chương trình liên kết quốc tế DMU-HSU đặt câu hỏi bằng tiếng Anh cho diễn giả về phát triển bản sắc trong sáng tác thơ.

HSU được vinh danh "Dẫn đầu sứ mệnh về Khoa học và Giáo dục"

Đại diện Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam trao 4 chứng nhận cho Đại học Hoa Sen.

Cũng trong chiều 20/11, Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam - thành viên Liên hiệp các hội UNESCO thế giới đã trao 4 chứng nhận cho HSU, bao gồm: Chứng nhận "Dẫn đầu sứ mệnh về Khoa học và Giáo dục"; Chứng nhận "Doanh nghiệp Văn hóa UNESCO"; Chứng nhận "Đạo đức Toàn cầu"; Chứng nhận "Tham gia Hội nghị quốc tế về Bảo tồn di sản và Phát triển các ngành Công nghiệp Văn hóa và Sáng tạo".

Trước đó, ngày 22/8/2025 tại Trụ sở UNESCO ở Paris, trong khuôn khổ Hội nghị quốc tế "Bảo tồn di sản và Phát triển công nghiệp văn hóa", Liên hiệp các hội UNESCO thế giới đã ghi nhận những đóng góp của HSU trong giáo dục, nghiên cứu, văn hóa và phát triển bền vững.