Giải ngố tài chính: Mua đồ trả góp – tiện lợi hay cái bẫy khiến bạn trả mãi không xong?
Trả góp nghe thì “nhẹ ví”, nhưng nếu không hiểu rõ bản chất, bạn rất dễ rơi vào bẫy tài chính – đặc biệt là khi liên tục gánh thêm nợ tiêu dùng mà không có kế hoạch. Bài viết này sẽ giúp bạn "giải ngố" một lần cho xong.
“Quẹt trước – trả sau” có thực sự thông minh?
Khi mua một chiếc máy giặt 12 triệu, bạn được tư vấn trả góp 12 tháng, mỗi tháng chỉ 1 triệu đồng. Nghe có vẻ quá dễ chịu – thậm chí là miễn phí lãi suất 0%.
Nhưng rồi tháng sau bạn lại trả góp thêm cái máy hút bụi. Rồi cái iPad. Rồi một chuyến du lịch. Chẳng mấy chốc, bạn có tới 5 khoản trả góp/tháng, mỗi khoản vài trăm nghìn – tưởng là nhỏ, nhưng cộng lại... hóa “to”.
Trả góp là gì – và bạn thực sự đang “trả” cái gì?
Trả góp là hình thức mua hàng trước – thanh toán dần theo kỳ hạn (tháng hoặc quý). Có hai dạng phổ biến:
- Trả góp có lãi suất (qua ngân hàng, công ty tài chính): bạn sẽ phải trả thêm tiền lãi
- Trả góp 0% lãi suất (qua thẻ tín dụng): nghe là "miễn phí", nhưng thực chất chưa chắc rẻ hơn trả thẳng
Thuật ngữ cần biết: Trả góp 0% chỉ miễn lãi ngân hàng, còn bạn vẫn có thể phải trả phí chuyển đổi, phí dịch vụ, hoặc mất các ưu đãi nếu trả thẳng.
Cái bẫy của sự “dễ chịu”: Trả góp khiến bạn đánh giá sai khả năng tài chính
Chị Hồng Anh (34 tuổi, sống tại TP.HCM) từng nghĩ mình “quản lý tài chính tốt” vì trả góp đúng hạn, không nợ xấu. Nhưng thực tế, mỗi tháng chị phải trả:
- 2 triệu cho điện thoại
- 1,2 triệu cho máy lọc không khí
- 800 nghìn cho đồng hồ smartwatch → Tổng: 4 triệu – tương đương gần 1/3 thu nhập của chị
"Tôi không cảm thấy áp lực từng món, nhưng đến lúc có biến – như xe hỏng hay con bệnh – tôi không còn khoản nào xoay xở".
So sánh nhanh: Trả góp vs Trả thẳng
| Tiêu chí | Trả góp (0% hoặc có lãi) | Trả thẳng |
|---|---|---|
| Tâm lý khi mua | Dễ quyết định hơn | Cân nhắc kỹ |
| Tổng chi phải trả | Có thể cao hơn nếu có phí | Chỉ đúng giá niêm yết |
| Gánh nặng hàng tháng | Tăng dần nếu nhiều món | Không phát sinh thêm |
| Tính linh hoạt | Thấp – phải trả đúng hạn | Cao hơn, không ràng buộc |
| Rủi ro | Dễ “quá tay” | An toàn nếu có sẵn tiền |
Vậy có nên trả góp không? – Câu trả lời là: “Tùy”
Trả góp không xấu – nó chỉ xấu khi bạn không hiểu rõ mình đang làm gì.
Bạn có thể cân nhắc trả góp nếu:
- Món đồ thật sự cần thiết
- Bạn đã có quỹ dự phòng ổn định
- Số tiền trả góp < 15% thu nhập hàng tháng
- Bạn chỉ trả góp 1–2 món, không gối đầu quá nhiều
Còn lại, nếu bạn đang trả góp vì “sợ hụt tiền” nhưng không có kế hoạch tích lũy, thì nên xem lại cách tiêu dùng.
Checklist trước khi bấm “trả góp”:
- Đã có tối thiểu 1 tháng sinh hoạt phí dự phòng
- Không có hơn 2 khoản trả góp đang diễn ra
- Tổng tiền trả góp < 15% thu nhập
- Món định mua thực sự cần thiết và không có phương án thay thế rẻ hơn
- Đã tính cả phí ẩn (chuyển đổi, duy trì thẻ, phí phạt trả chậm…)
Lời kết từ “Giải ngố tài chính”:
Trả góp không phải “cái bẫy” – nhưng nếu không kiểm soát, bạn đang tự chui đầu vào rọ. Chiếc điện thoại 12 triệu có thể khiến bạn mất 18 triệu tự do trong 18 tháng tới.
Tốt hơn hết: hãy trả tiền bằng thứ bạn có, không phải bằng... tương lai bạn.
