"Get Out", "Us" và kiểu phim kinh dị của Jordan Peele: Khi ác ma sinh ra từ chính xã hội loài người

Cho những ai chưa biết thì Jordan Peele cũng chính là đạo diễn - biên kịch của Get Out với 4 đề cử và giành giải Kịch bản gốc xuất sắc tại Oscar 2018. Phim kinh dị thường bị giới phê bình ngó lơ, nhưng tác phẩm của Jordan Peele lại mang một màu sắc khác biệt rõ rệt. Không chỉ khiến khán giả rợn tóc gáy trong rạp, bộ phim còn mang đến sự kinh ngạc trước hiện thực xã hội, khi "ác quỷ" xuất phát từ chính con người. Năm nay, anh lại tiếp tục đưa cái chất riêng của mình vào Us (Chúng Ta) để người xem phải suy ngẫm.

Kiểu phim kinh dị của Jordan Peele: "Chúng ta không cần tìm đâu xa hơn cái gương để tìm thấy con ác quỷ đen tối nhất"

Us kể về một gia đình 4 người đến ngôi nhà bên bãi biển để nghỉ ngơi. Nhưng khi màn đêm buông xuống, 4 vị khách, cũng là "bản sao" của 4 thành viên trong gia đình kia, bỗng nhiên xuất hiện.

Một phần ý tưởng của phim được xuất phát từ trải nghiệm của chính Jordan Peele - người tự nhận là có trí tưởng tượng vô cùng sinh động. Trong những năm là sinh viên của đại học Sarah Lawrence ở khu Upstate New York, mỗi khi bước ra khỏi chuyến tàu đêm về Bronxville, anh thường tưởng tượng sẽ nhìn thấy... hình ảnh của chính mình đi lại từ phía đối diện.

"Chúng là kẻ thù đáng sợ nhất của chính chúng ta", Peele nói về Us: "Chúng ta hay lo sợ về bóng tối, về những người khác đầy bí ẩn sẽ chuẩn bị đến và giết chúng ta, hay lấy đi công việc của chúng ta hay làm thứ gì đó." Nhưng theo anh, điều mà con người thực sự sợ hãi và tránh né nằm ở bên trong chính bản thân, như tội lỗi của chúng ta chẳng hạn.

Tờ Vulture nhận xét: "Cảm giác như Us là bộ phim để xem đi xem lại nhiều lần. Mỗi người trong chúng ta sẽ thêm ý nghĩa và những cơn ác mộng của chính mình vào bộ phim này. Us khiến chúng ta đánh mất sự can đảm vào bản thân, nó truyền tải hoàn hảo sự lo âu đương đại về những đe doạ từ bên ngoài, sự mất kết nối giữa con người trên mạng và con người thực tế."

Còn tờ Vanity Fair thì nhận định: "Suy cho cùng, những gì Peele thực sự khám phá trong Us là mỗi mặt tốt, mỗi sự phát triển tích cực trong đất nước chúng ta và trong mỗi người riêng biệt đều đến từ cái giá của sự chịu đựng của ai đó, dù chúng ta có nhận ra hay không."

Thực chất, kể từ sau thành công của Get Out, Jordan Peele đã hơn một lần nói về kiểu phim kinh dị muốn theo đuổi. Anh vẽ ra kế hoạch cho 4 bộ phim nữa trong vòng 10 năm tới (mà Us là một phần kế hoạch đã thành hiện thực) sẽ đề cập tới "social demons" - những ác quỷ xuất phát từ chính xã hội. Anh gọi kiểu phim này social thriller - mà theo định nghĩa của anh ta trên Chicago Tribume - là "một phim kinh dị mà nhân vật phản diện cuối cùng thuộc chính xã hội loài người".

"Rất nhiều phim kinh dị xoay quanh việc kể tên ác quỷ như là thứ gì khác", Jordan Peele cho biết. Nhưng những gì anh thích và sẽ khám phá là ý tưởng rằng "chúng ta không cần tìm đâu xa hơn cái gương để tìm thấy con ác quỷ đen tối nhất", anh gọi là "những quái vật con người bẩm sinh, đã ăn sâu của cách con người suy nghĩ và giao tiếp".

Suy cho cùng, đó là kiểu phim kinh dị có sức ảnh hưởng nhất và sự lay động nhất. Như cách Get Out của Peele châm biếm sâu sắc sự phân biệt chủng tộc ở nước Mỹ, cho người xem trải nghiệm cảm giác của một người Mỹ gốc Phi trong 90 phút - khi nhân vật chính Chris (Daniel Kaluuya) về thăm nhà người bạn gái da trắng và phát hiện ra sự kinh khủng ẩn sau lớp mặt nạ thân thiện. Đó là kiểu phim kinh dị không chỉ "hù" khán giả sợ, mà còn cho họ thấy một người da màu phải chịu đựng những gì, mà theo nhận xét của tờ New York Times thì "nó hài hước, đáng sợ, sốc và buồn bã."

"Tôi còn có quá nhiều chuyện muốn kể"

Thực chất, phim social thriller đã xuất hiện từ thế kỷ trước chứ không phải là một phát minh kinh dị mới mẻ của Jordan Peele. Nhưng từ những 2000, dòng phim kinh dị dần trở nên nhàm chán và bị giới phê bình ghẻ lạnh. Nguyên nhân là các nhà làm phim nhận ra rằng lợi nhuận khổng lồ có thể đạt được bằng việc chuyển thể hay làm lại những tác phẩm kinh điển từ thế kỷ 20.

Đó là những phim kinh dị thiếu chất xám, thiếu năng lượng sáng tạo, thiếu tính nguyên bản, thiếu tiếng nói xã hội đương đại. Các nhà làm phim có phần dễ dãi vì dù sao kinh dị vẫn là dòng phim có khả năng thu hút một lượng lớn khán giả tới rạp, chỉ cần "hù" họ hết mức là được.

Đây là lý do mà kiểu phim kinh dị của Jordan Peele, mà điển hình là Get Out, với tính sáng tạo và ý nghĩa xã hội, có thể gây tiếng vang và bất ngờ đến thế. Cây bút Richard Brody trên tạp chí The New Yorker nhận xét: "Anh ấy sử dụng những công cụ và tình huống quen thuộc để làm nó trở nên lạ lẫm. Anh ấy dựa vào những kiểu nhân vật khuôn mẫu của thể loại kinh dị và biến công thức cũ kỹ trở nên mới mẻ, truyền tải một ý tưởng sâu sắc và thuyết phục về chính trị, liên quan đến tình trạng sắc tộc ở nước Mỹ".

Jordan Peele, xuất phát từ một diễn viên hài, "đùng một cái" thành đạo diễn phim kinh dị. Người từng ao ước vào trường phim để học đạo diễn nhưng không thể, đã chứng minh rằng ở anh có một phẩm chất quý giá hơn nhiều so với việc được đào tạo hay học hành bài bản là sự tìm tòi và khát khao kể câu chuyện nguyên bản.

"Hollywood đã và đang thiếu vắng trí tưởng tượng - điều mang đến những cách kể chuyện mới mẻ và sáng tạo", Peele từng chia sẻ: "Trong rất nhiều năm, có niềm tin sai lầm rằng sự đa dạng mang đến khó khăn cho các dự án. Chà, sự thật là, chúng ta chưa từng đầu tư vào sự đa dạng. Chúng ta chưa đầu tư vào những nghệ sĩ. Vì vậy chúng ta thiếu vắng sự can đảm. Và tôi nghĩ, khi bạn thực hiện một cú nhảy và bạn mang theo sự dũng cảm và tự tin vào dự án, nó sẽ hiệu quả".

"Tôi nghĩ khi bạn có tính 'giải trí' trước, bạn có thể tiến đến thứ gì đó có thông điệp xã hội sâu sắc dễ dàng hơn nhiều", anh nói. Và cá nhân Peele còn cho rằng dù có những thông điệp khán giả không muốn mang theo về nhà, nhưng đó là lý do tại sao chúng cần được nói lên bởi các nhà làm phim, dưới một sự thể hiện hấp dẫn.

Thực chất, sau thành công của một phim đầu tay có chi phí thấp mà lại thu lại doanh thu khủng như Get Out cho Peele nhiều lựa chọn. Anh ấy được đề nghị cầm trịch BlacKkKlansman nhưng cuối cùng chỉ nắm vai trò sản xuất. Anh còn được đề nghị một phim siêu anh hùng khủng (không tiết lộ là phim gì). Và nếu có muốn làm phần tiếp theo cho Get Out, Peele cũng thoải mái hơn trong chi phí sản xuất.

Sự ra đời Us và những phim kinh dị tiếp theo còn nằm trong kế hoạch cho thấy Peele thực sự muốn gắn bó với công việc đạo diễn và và kẻ những câu chuyện của chính mình. Như anh từng tâm sự: "Tôi còn có quá nhiều câu chuyện muốn kể".

Us công chiếu trên toàn quốc ngày 22/03.