Độc đáo nghề bẫy mực lá của ngư dân bãi ngang

Mỗi độ Hè sang, khi những đàn mực lá tìm về vùng biển ven bờ để sinh sản, cũng là lúc nghề đặt lồng (hay còn gọi là đặt lừ) bắt mực ở vùng biển Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị bước vào vụ mùa sôi động. Đây không chỉ là hoạt động mưu sinh mà còn là nét văn hóa biển đặc trưng, được lưu giữ qua nhiều thế hệ ngư dân vùng bãi ngang.

Những ngày này, cứ tầm 2-3h chiều, có mặt tại bãi biển Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị, chúng ta sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh hàng chục chiếc thuyền máy loại 10 - 24 CV từ biển hướng vào bờ mang theo những niềm hy vọng mang theo nhiều lộc biển - mực lá tươi.

Những con mực lá tươi ngon, óng ánh đem lại thu nhập ổn định cho ngư dân vùng biển bãi ngang

Anh Nguyễn Thanh Hùng, một ngư dân gắn bó lâu năm với nghề đặt lồng bẫy mực lá ở vùng biển Mỹ Thủy chia sẻ: "Cứ vào mùa mực sinh sản, chúng tôi bắt đầu vào vụ. Tàu thuyền rời bến từ sáng sớm, đi cách bờ khoảng 1 - 5 hải lý, thả lồng ở độ sâu từ 5 - 20 mét. Mỗi thuyền có từ 20 đến 60 lồng tùy kích cỡ. Trung bình sau khoảng một vài giờ thả lồng là có thể quay lại thu hoạch".

Mùa vụ đánh bắt thường từ tháng 2 - 7 hằng năm. Để đánh bắt mực lá, ngư dân thường ra khơi từ sáng sớm, sau khoảng 30 phút di chuyển, thuyền đến vị trí đã định trước, cách bờ khoảng 2 - 3 hải lý. Sau đó, vừa cho thuyền di chuyển, anh vừa thả từng chiếc lồng bẫy xuống biển. Nơi nào nhận định có nhiều mực thì mật độ lồng bẫy được thả dày hơn.

Để cố định, phần đáy lồng bẫy được buộc với hòn đá hoặc bao cát nặng khoảng 5-7 kg để giữ cho lồng chìm dưới biển. Đỉnh lồng được nối với sợi dây thừng dài từ 20-30 m, bên trên buộc vào phao nổi trên mặt nước có đánh dấu ký hiệu của chủ nhân. Thả xong lồng, ngư dân vào bờ và chờ đến đầu giờ chiều để thu bẫy.

Ngư dân Phan Thanh Hiệp cho biết, nghề bẫy mực cũng tùy vào con nước, thời tiết và dòng chảy là có thể biết vị trí nào mực tập trung đông. Những ngày nước biển đục, biển động rất ít mực. Nghề này vô chừng lắm, có ngày đi  kiếm được vài triệu, có hôm thì không đủ tiền dầu. Nhưng trung bình mỗi thuyền cũng thu được 10 - 15kg mực/ngày. Với giá bán khoảng 350.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, mỗi chuyến đi biển cũng thu về hơn 3 triệu đồng".

Mỗi chuyến ra khơi, ngư dân vùng biển bãi ngang Mỹ Thủy, cũng bắt được chừng 10 đến 15kg mực lá

Dụng cụ bẫy mực là những chiếc lồng thủ công được làm bằng khung tre chắc chắn, bọc lưới nilon mắt nhỏ. Mồi nhử là trứng mực tươi, được đặt bên trong để thu hút mực. Đây là phương pháp đánh bắt truyền thống, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về tập tính loài mực và kinh nghiệm quan sát dòng chảy, thời tiết. Ngư dân phải biết chọn đúng vị trí để mực tụ đàn, đồng thời cố định lồng thật chắc để không bị trôi dạt.

Dù năm nay đã ngoài 70 tuổi, nhưng ông Phan Thanh Tô vẫn cùng con cháu tham gia đi bẫy mực vì yêu biển, yêu nghề. Ngồi giữa bãi cát để sửa sang chiếc lồng bẫy để kịp cho chuyến ra khơi vào rạng sáng mai, ông Tô sửa vừa nói: "Chiếc lồng bẩy mực lá tuy kết cấu đơn giản nhưng khi thả xuống biển phải tuân thủ nghiêm ngặt từng công đoạn: Từ dựng lồng, buộc dây, buộc đá, gắn mồi…Các nghề biển khác dùng thức ăn hay đặt bẫy trên đường đi. Nhưng với nghề  bẫy mực lá, ngư dân phải dụ chúng vào đẻ trứng trong lồng bẫy; mồi nhử phải là chùm trứng mực lá còn tươi".

Ông Tô lý giải thêm, loài mực thường đẻ trứng trong các hốc đá san hô nên khi thấy chiếc lồng dưới đáy biển, chúng tưởng đó là hốc đá san hô nên vào đẻ trứng. Do vậy, trứng mực để bẫy phải tươi, mực cái ngửi thấy mùi vào đẻ trứng và mực đực cũng theo vào.

Cứ đều đặn mỗi ngày, ngư dân ra biển 2 lần, khoảng 5h sáng để thả lồng bẫy và đến tầm 2h chiều thu lồng. Có mực thì mang về bán cho thương lái, còn lồng bẫy thì thu gọn lại xếp lên thuyền, chiếc nào bám bẩn hay hư hỏng thì cọ rửa, sửa chữa rồi hôm sau lại mang ra biển bẫy mực tiếp.

Nghề bẫy mực lá mang lại thu nhập chính cho ngư dân bãi ngang từ tháng 2 đến tháng 7 hàng năm

Ông Lê Đức Thắng, Phó Trưởng phòng Quản lý khai thác và dịch vụ hậu cần nghề cá, Chi cục Thủy sản Quảng Trị cho biết, hiện nay, nghề này phát triển khá mạnh ở các xã bãi ngang như Hải An. Nhờ dễ làm, lại cho thu nhập ổn định nên ngư dân tranh thủ ra khơi mọi ngày, trừ khi thời tiết xấu. Trung bình mỗi thuyền với khoảng 50 lồng bẫy có thể thu được 3 - 7kg mực/ngày. Nếu trúng luồng, sản lượng có thể đạt tới 15 - 20kg. Ngoài ra, một số tàu công suất lớn cũng áp dụng cách đánh bắt này tại các ngư trường xa như đảo Bạch Long Vỹ, thu về hàng trăm triệu đồng mỗi chuyến đi.

Với ngư dân xã bãi ngang biển Mỹ Thủy, nghề đặt lồng bắt mực lá thực sự là "vụ mùa bội thu" mà họ chờ đợi nhất trong năm. Nó không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định, mà còn là niềm hy vọng, là động lực để họ tiếp tục gắn bó với biển cả, với nghề truyền thống của cha ông.