Điều đáng lo ngại đằng sau “cơn thịnh nộ” của bão Milton

Siêu bão Milton đổ bộ vào Bờ biển vùng Vịnh Florida, trở thành hiện thân cho một mùa bão đầy khắc nghiệt. Sự xuất hiện của Milton cùng với những diễn biến bất thường trong mùa bão năm nay khiến các chuyên gia phải đặt lại câu hỏi về những quy luật khí hậu mà con người từng biết đến.

Siêu bão Milton - "đáng sợ" ngay cả với chuyên gia

Khi siêu bão Milton mạnh lên từ bão cấp 1 thành siêu bão cấp 5 chỉ trong vòng 12 giờ, các nhà khoa học khí hậu và nhà khí tượng học đã vô cùng kinh ngạc. John Morales - nhà khí tượng học kỳ cựu của đài NBC6 tại Nam Florida (Mỹ) - đã nghẹn ngào trên sóng truyền hình khi mô tả về tốc độ và mức độ mạnh lên nhanh chóng của cơn bão. Đối với hầu hết mọi người, việc áp suất giảm 50 milibar chẳng có ý nghĩa gì; nhưng một nhà dự báo thời tiết như Morales hiểu rõ, như ông đã nói giữa chương trình phát sóng rằng "điều này thật kinh khủng". 

Theo một cách nào đó, Milton chính xác là kiểu bão mà các nhà khoa học đã cảnh báo có thể xảy ra. Michael Wehner - nhà khoa học khí hậu tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley (California, Mỹ) - gọi đó là điều gây sốc nhưng không bất ngờ. "Một trong những điều chúng ta biết là, trong một thế giới ấm lên, những cơn bão dữ dội nhất sẽ càng trở nên dữ dội hơn", ông nói.  

Một cơn bão hình thành từ nhiều biến số, và ở Milton, các biến số đã kết hợp với nhau để tạo thành một cơn ác mộng. Cơn bão thu được năng lượng đáng kể nhờ nhiệt độ bề mặt biển cao ở Vịnh Mexico, nơi nóng hơn nhiều so với bình thường. Và năng lượng đó chuyển thành tốc độ gió cao hơn. Milton cũng đang hút ẩm từ bầu khí quyển rất ẩm ướt, theo quy luật, có thể chứa nhiều hơn 7% hơi nước cho mỗi độ C tăng nhiệt độ. 

Thêm vào đó, không khí cực kỳ không ổn định và do đó có thể bốc lên dễ dàng hơn, cho phép cơn bão hình thành và duy trì hình dạng của nó. Và nhờ hiện tượng La Niña, không có nhiều gió cắt - tốc độ và hướng gió khá đồng đều ở các độ cao khác nhau - "vì vậy cơn bão có thể giữ nguyên hình dạng xếp chồng lên nhau một cách đẹp đẽ", Kim Wood - nhà khoa học khí quyển tại Đại học Arizona (Mỹ) - nói. "Tất cả những điều đó kết hợp lại đang khiến cơn bão sử dụng năng lượng sẵn có hiệu quả hơn." Nói cách khác, cơn bão được “thúc đẩy” trở thành mối nguy hiểm lớn.

Sự kết hợp hoàn hảo nhưng tai hại đó - giữa biển nóng, không khí ẩm ướt và gió yếu - lại tiếp tục được hỗ trợ bởi đường đi của Milton: qua phần phía tây của Vịnh Mexico, nơi chưa chứng kiến nhiều hoạt động bão lớn trong mùa này. Khi một cơn bão đi qua vùng nước nóng, nó sẽ hút phần lớn nhiệt lượng đó, sử dụng nó làm nhiên liệu và hạ nhiệt độ nước. Nhưng ở vùng vịnh phía tây, "không có gì khác ở đó để làm mát nước", Wood nói.

Milton cũng là một cơn bão rất nhỏ gọn với lõi hình tròn, rất đối xứng, Wood nói. Ngược lại, lõi của Helene mất nhiều thời gian hơn để kết hợp và cơn bão vẫn lan rộng hơn. Tốc độ gió bên trong Milton đã tăng khoảng 90 dặm/giờ (145km/h) chỉ trong một ngày, mạnh lên nhanh hơn bất kỳ cơn bão nào khác được ghi nhận ngoài các cơn bão Wilma năm 2005 và Felix năm 2007. 

Các nhà khoa học khí hậu đã lo lắng trong một thời gian rằng biến đổi khí hậu có thể tạo ra những cơn bão mạnh lên nhanh hơn và đạt cường độ đỉnh cao hơn, do chính biến đổi khí hậu thúc đẩy thêm. Milton đang làm điều đó.

Cường độ bão gia tăng - mối đe dọa nhãn tiền

Bão mạnh lên nhanh chóng đã trở nên phổ biến hơn trong những năm gần đây. Ví dụ, cơn bão Otis đổ bộ gần Acapulco (Mexico) vào năm ngoái với sức gió cấp 5, mạnh lên từ một cơn bão nhiệt đới chỉ trong một ngày, khiến các nhà dự báo bối rối và khiến người dân có rất ít thời gian để chuẩn bị. 

Kerry Emanuel - nhà khí tượng học và giáo sư danh dự tại MIT (Mỹ) - đã dự đoán cách đây chưa đầy một thập kỷ rằng cường độ bão mạnh lên nhanh chóng ngay trước khi đổ bộ có thể sẽ trở nên "ngày càng thường xuyên và nghiêm trọng hơn khi trái đất ấm lên" và trong vài năm qua, dự đoán đó đã được chứng minh trong các nghiên cứu mô hình hóa bổ sung. 

Biến đổi khí hậu thực sự có thể làm giảm tổng số các cơn bão nhiệt đới và bão (mặc dù cơ chế gây ra sự suy giảm đó vẫn đang được tranh luận), nhưng những cơn bão hình thành có thể sẽ dữ dội hơn, theo Tom Knutson - nhà khoa học cấp cao tại Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Phòng thí nghiệm Động lực học Chất lỏng Địa vật lý (Mỹ). Nghiên cứu gần đây của ông cho thấy nhiều cơn bão hơn có thể đổ bộ vào Hoa Kỳ với cường độ từ cấp 4 đến cấp 5 vào cuối thế kỷ này. Ngay cả khi chúng ta ít gặp bão hơn, chúng sẽ tồi tệ hơn.

Tác động của biến đổi khí hậu

Milton cũng trông giống như một cơn bão "rất ẩm ướt", Gabriel A. Vecchi - giáo sư khoa học khí hậu tại Đại học Princeton (Mỹ)- nói, và Florida vốn đã quá ẩm ướt. Bang này đã bị ngập trong mưa và sẽ còn nhiều hơn nữa trước khi cơn bão ập đến. Mặt đất đã bão hòa và do đó không thể hoạt động như một miếng bọt biển. Thông thường, nó sẽ đóng vai trò như một bộ đệm một phần chống lại lũ lụt.

Lượng mưa là một trong những lĩnh vực được hiểu rõ nhất về "khoa học phân bổ", bộ môn mô hình hóa mức độ tồi tệ mà biến đổi khí hậu có thể gây ra cho bất kỳ kịch bản thời tiết nào. Và biến đổi khí hậu rõ ràng đang làm cho lượng mưa do bão trở nên tồi tệ hơn. Wehner và hai đồng nghiệp tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley đã đưa ra một phân tích tạm thời cho thấy rằng, ở một số nơi như Georgia và Carolinas, biến đổi khí hậu có thể đã gây ra lượng mưa nhiều hơn tới 50% trong cơn bão Helene. "Thay vì 10 inch, họ nhận được 15 inch ở một số nơi. Thay vì 20 inch, họ nhận được 30 inch", Wehner nói.

Chỉ sau khi Milton đi qua, các nhà khoa học mới cố gắng giải thích những cách mà biến đổi khí hậu đã khiến nó trở nên khủng khiếp hơn so với những gì nó có thể xảy ra. Có lẽ nó vẫn là một cơn bão lớn, nhưng không dữ dội và nhanh đến mức khiến một nhà khí tượng học kỳ cựu phải lạnh sống lưng. 

Và thế giới dự kiến sẽ tiếp tục ấm lên đáng kể trong thế kỷ tới. Những cơn bão như Milton là một minh chứng cho những kiểu bão sẽ trở nên phổ biến hơn, Vecchi nói. Tương lai, thế giới còn phải chống chọi với nhiều “bão Milton khác” nữa.

"Chúng ta đang gặp khó khăn trong việc đối phó với những cơn bão ẩm ướt như thế này", ông nói. "Làm thế nào để chúng ta có thể đối phó với những cơn bão ẩm ướt hơn?" Chắc chắn rằng, những điều đó sẽ gây sốc. Nhưng chúng không nên gây ngạc nhiên: Chúng ta đã biết từ lâu rằng chúng sẽ đến.

Nỗi ám ảnh của những cơn bão nối tiếp

Mùa bão năm nay có thể đang diễn biến chậm hơn một chút so với dự đoán, nhưng "nếu chúng ta nhìn vào tác động thực tế thay vì các số liệu chung, thì đây là một năm thảm khốc", Brian McNoldy, một nhà khoa học nghiên cứu cấp cao tại Đại học Miami, cho biết. 

Tại Florida, người dân vừa mới bắt đầu dọn dẹp đống đổ nát sau cơn thịnh nộ của Helene thì Milton ập đến. Hai tuần là khoảng thời gian quá ngắn ngủi giữa hai cơn bão lớn, mỗi cơn bão đều được dự đoán là sẽ mang đến lượng mưa lớn hơn, cho dù là từ trên trời hay từ biển cả, so với vài thập kỷ trước. 

Các nhà khí tượng học giờ không thể dự đoán chính xác quỹ đạo của bất kỳ mùa bão nào - quá nhiều yếu tố phụ thuộc vào sự may rủi. 

Nguồn: The Atlantic