Đầu năm gặp "ông tổ nghề rửa bát" Phan Minh Đức - Quán quân Olympia hiếm hoi về Việt Nam sau 13 năm ở Úc

Thử làm một thống kê nhỏ về cuộc thi Đường Lên Đỉnh Olympia:

- Trong 25 năm chương trình phát sóng, 24 trận chung kết năm được tổ chức, 24 nhà vô địch được tìm ra thì có 22/24 người chọn đi du học Úc với giải thưởng là suất học bổng trị giá hàng chục nghìn USD. 

- Hai người chọn học trong nước là Trần Thế Trung - Quán quân Đường Lên Đỉnh Olympia năm 2019, còn Võ Quang Phú Đức - Quán quân Đường Lên Đỉnh Olympia năm 2024, vẫn đang học lớp 12 nên chưa đưa ra quyết định cuối cùng.

- Trong số hơn 20 Quán quân Olympia đi du học, có khoảng 5 người lựa chọn quay trở về nước. Con số này có thể du di, nhưng nhìn chung, hầu hết Quán quân chọn ở lại Úc để phát triển sự nghiệp. Và trong 5 người trở về, có Phan Minh Đức (SN 1992, Hà Nội) - Nhà vô địch Olympia năm thứ 10, thường được gọi vui là "ông tổ nghề rửa bát" và cũng là thí sinh đầu tiên của thủ đô Hà Nội chiến thắng Chung kết năm, chọn quay trở lại Việt Nam sau 13 năm sống ở Úc.

Quyết định "ở lại" hay "trở về" đôi khi chỉ là một câu trả lời thoáng qua, nhưng đối với nhiều Quán quân Olympia, đó lại là một lựa chọn không hề dễ dàng, bởi con đường nào cũng mang theo những được - mất riêng.

Phan Minh Đức có những lý lẽ riêng của mình trước quyết định quay trở về nước vào giữa năm 2024. Hiện tại, cuộc sống, công việc tại Việt Nam của Minh Đức đã phần nào ổn định. Nhân dịp đầu Xuân năm mới, cùng ngồi lại với Quán quân Olympia 2010 để lắng nghe những chia sẻ của anh về quyết định này, và cả những điều bản thân muốn nhắn nhủ đến với thế hệ trẻ.

32 tuổi, 16 năm sống ở Úc và quyết định về lại nước trong phút chốc

Năm 2024 là cột mốc đáng nhớ của bạn, nhất là quyết định trở về nước sau khi “tu nghiệp” ở nước ngoài, điều này đồng nghĩa với việc bạn là một trong những Quán quân Olympia hiếm hoi làm điều này. Quyết định đó có khó khăn không?

Khi đưa ra quyết định quay về, tôi không tránh khỏi lo lắng và trăn trở. Hiện tôi 32 tuổi và có 13 năm sống tại Úc, nghĩa là gần một nửa thời gian tôi sống tại đây nên có rất nhiều tâm tư, suy nghĩ. Không biết khi trở về sẽ gặp những khó khăn gì? Thách thức thế nào? Liệu có hòa nhập được không?  

Tuy nhiên, tôi luôn có suy nghĩ, khi ở Úc, tôi sẽ là một du học sinh bình thường như hàng nghìn bạn du học sinh khác. Nhưng khi về Việt Nam, tôi có cơ hội để tạo ra nhiều giá trị hơn, không chỉ cho bản thân, gia đình mà còn cho mọi người xung quanh. Vì vậy, tôi quyết định trở về và bắt đầu hành trình của mình ở quê hương Việt Nam.

Đó có được coi là một sự “liều lĩnh”?

Quyết định về nước của tôi diễn ra rất nhanh nhưng không hẳn là phép thử bởi có nhiều yếu tố tôi đã phải cân nhắc rất kỹ, xuất phát chính từ động lực bên trong của bản thân, đó là có thể tạo ra được nhiều giá trị hơn.

Tôi nghĩ rằng những trải nghiệm và bài học khi sinh sống và làm việc hơn 13 năm tại nước ngoài bao gồm cả những điều tích cực và hạn chế, cũng là một dạng “vốn” khi đầu tư phát triển tại Việt Nam.

Nhưng lý do khiến tôi nhất định quay trở về không chỉ ở công việc, mà ở cả cá nhân, xin được chia sẻ là tôi đã gặp được một nửa của mình và có kế hoạch lập gia đình trong tương lai gần.

Sau khi nghe quyết định về nước của Minh Đức, nhiều người thốt lên “oh wow”. Bạn thấy điều gì ở cái “wow” này? Phải chăng việc một Quán quân Olympia quay trở về nước là một điều hiếm có khó tìm nên mọi người mới bất ngờ như vậy? 

Thực ra trong các anh chị thí sinh Olympia tôi quen có nhiều người quay về Việt Nam sinh sống và làm việc nhưng không nhiều người biết.

Hiện tại, cả điều kiện, cuộc sống và cơ hội làm việc tại Việt Nam đều rất thuận lợi nên không có gì bất ngờ khi không chỉ các thí sinh Olympia mà cả nhiều du học sinh nói chung cũng chọn quay trở về nước làm việc.

Về cá nhân tôi, khi quyết định trở về nước thì những người mới quen có thể thấy ngạc nhiên, còn bạn bè cùng những người đã quen lâu năm vẫn biết tôi thường xuyên về Việt Nam và có kế hoạch quay về từ lâu. Đến năm ngoái là năm 2024, tôi đã thực hiện điều đó.

Sau khi về nước, Minh Đức đã làm gì đầu tiên? 

Đến khoảng tháng 2/2024, sau khi chuyển về hẳn, tôi đã có thể thoải mái thưởng thức bữa cơm vị nhà đúng nghĩa với bố mẹ. Sau đó được đi dạo quanh Hà Nội và ăn một vài món ăn tuổi thơ mà tôi rất thích như bỏng gậy và bắp rang bơ.

Thành lập công ty ở mảng giáo dục giữa sự phát triển như vũ bão của AI

Vậy đã là 1 năm quay trở về, Minh Đức thấy cuộc sống, công việc của mình có sự thay đổi như thế nào?

Cuộc sống của tôi thay đổi khá nhiều. Thứ nhất, nhịp sống ở Việt Nam sôi động hơn so với nơi tôi sống trước đây ở Úc, nhưng chính sự sôi động này lại thúc đẩy tinh thần tôi mỗi ngày.

Thứ hai, công việc của tôi không còn chỉ xoay quanh giảng dạy và làm chuyên môn, mà còn là quản lý đội ngũ, kết nối với đối tác, học sinh và phụ huynh. Bên cạnh đó tôi cũng tham gia nhiều chương trình cộng đồng, những buổi tọa đàm, chia sẻ với các bạn học sinh sinh viên.

Với khối lượng công việc như vậy, đôi lúc tôi không có đủ thời gian dành cho bản thân và gia đình. Điều này trái ngược với cuộc sống của tôi bên Úc, nhưng qua một năm tôi đã dần sắp xếp và thích nghi với nhịp sống này.

Về Việt Nam, nghe nói Minh Đức đã bắt đầu một dự án trong lĩnh vực giáo dục. Hiện tại dự án đó thế nào? Đã đi vào quỹ đạo của nó chưa?

Thực ra đây không phải dự án mới được thành lập khi tôi về Việt Nam, mà dự án giáo dục Future Me của chúng tôi đã ra đời từ năm 2019 khi cả nhóm sáng lập đang sinh sống và học tập tại Úc trong giai đoạn dịch Covid. Khi đó dự án hoạt động 100% online và tập trung vào chương trình định hướng nghề nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm cho các bạn học sinh, sinh viên.

Còn năm ngoái khi trở về Việt Nam, chúng tôi có triển khai dự án trực thuộc Future Me mang tên Future Class, với định hướng phát triển những mô hình và chương trình học hiện đại, giúp học sinh trang bị những kỹ năng phục vụ cho tương lai.

Đội ngũ chúng tôi bao gồm khối chuyên môn các thầy, cô giáo và các anh chị cố vấn cùng nhau xây dựng chương trình học riêng, cùng xây dựng giáo trình, tài liệu, tham gia đào tạo về nghiệp vụ và phương pháp giảng dạy. Bên cạnh đó có đội ngũ vận hành là những bạn trẻ năng động, nhiệt huyết không ngại thử nghiệm những điều mới.

Tại sao Minh Đức lại lựa chọn giáo dục là khởi nguồn kinh doanh của mình? Khi khởi nghiệp dự án này, bạn có sợ phải “đụng độ” với AI không bởi dù gì đi nữa, giáo dục cũng được liệt vào danh sách một trong những ngành nghề bị ảnh hưởng bởi công nghệ?

Tôi có cơ duyên với ngành giáo dục ngay từ khi còn là sinh viên, tôi từng làm trợ giảng tại trường Đại học Swinburne nơi tôi theo học, sau đó cũng có một khoảng thời gian dài tôi làm gia sư cho con em của các gia đình gốc Việt tại Úc.

Trước khi chính thức về Việt Nam, có một số trường Đại học mời tôi hợp tác với vai trò giảng viên.

Tôi nghĩ giáo dục là nền tảng cho mọi sự phát triển, bên cạnh việc khoa học công nghệ đang khiến mọi thứ thay đổi quá nhanh, để chuẩn bị cho một tương lai biến động, khó dự đoán thì việc giúp một thế hệ trẻ không chỉ giỏi kiến thức mà còn vững vàng kỹ năng, tư duy sẽ mang lại lợi ích lâu dài, bền vững.

Quan điểm của tôi về AI hay về công nghệ nói chung đó là công nghệ phát triển nhưng không có nghĩa là con người cạnh tranh với công nghệ, mà là con người sẽ sử dụng công nghệ mới để làm những công việc cũ được nâng cấp, phát triển hơn.

Gia đình nhiều thế hệ tham gia Olympia

Đường Lên Đỉnh Olympia là một cuộc thi danh giá, và gia đình nào có con - cháu tham dự thôi đã là niềm tự hào rồi. Đằng này gia đình Minh Đức có đến mấy người từng tham gia cuộc thi tri thức này, niềm vui chắc tăng gấp n lần nhỉ?

Thực ra khi anh em tôi đi thi, mọi người trong nhà chỉ khuyến khích đi thi để trải nghiệm và học hỏi thôi, chứ không nghĩ gì nhiều. Nhiều năm qua đi, những thành tích mà cả 2 anh em đạt được đều là những kỷ niệm vui mỗi khi nhắc đến.

Thời gian gần đây bỗng nhiên bức ảnh cũ của 2 anh em viral trở lại khiến tôi khá bất ngờ và cảm thấy rất vui vì vẫn được mọi người quan tâm nhớ đến.

Là Quán quân năm thứ 10, 3 năm sau thì em gái tham gia Olympia năm thứ 13, trong khoảng thời gian đó, Minh Đức có nhắn nhủ điều gì với em gái không?

Đến với cuộc thi bằng tâm thế học hỏi, giao lưu và là cơ hội để thử thách bản thân, tôi chỉ khuyên em tự tin, chơi hết mình, không cần đặt nặng vấn đề thành tích.

Và tôi tin rằng đó sẽ là một cột mốc đáng nhớ trong cuộc đời của em gái mỗi khi nghĩ lại.

Trong bức ảnh chụp 2 anh em cách đây chục năm về trước, 2 anh em có mặc chiếc áo mang dòng chữ “take time to make history”, Minh Đức đã “take time” nhiều để chạm được đến nguyện vọng của bản thân, vậy thì cả 2 anh em đã “make history” chưa?

Chúng tôi vẫn còn trẻ và mọi thứ mới chỉ bắt đầu, chúng tôi sẽ cố gắng “take time” để làm những việc có ý nghĩa và tạo ra nhiều giá trị. Còn việc “make history” có làm được hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, mình cứ cố gắng làm tốt vai trò của mình trong gia đình và cộng đồng là điều quan trọng nhất.

Về Việt Nam vì... "một nửa" của mình

Cuộc sống hậu Olympia của các quán quân luôn được dân tình quan tâm. Minh Đức có thể “update” một chút về tình hình hiện tại của bản thân không, ngoài công việc? 

Một trong những lý do khiến tôi quay trở lại Việt Nam đó là tìm được một nửa của mình, và chúng tôi có kế hoạch lập gia đình trong tương lai gần.

Minh Đức có kế hoạch hoặc dự định nào lớn hơn trong tương lai để tiếp tục đóng góp cho nền giáo dục Việt Nam?

Cá nhân tôi muốn trau dồi thêm những kỹ năng về quản lý, lãnh đạo và hợp tác để có thể phát triển đội ngũ chuyên môn một cách nhanh hơn, lớn mạnh hơn theo cả chiều rộng và chiều sâu.

Tôi mong mình có cơ hội học hỏi, rèn luyện và hoàn thiện hơn về nghiệp vụ cũng như phương pháp sư phạm, vì kiến thức chuyên môn ít nhiều chỉ là một phần trong hoạt động giáo dục. 

Tôi cũng rất mong có thể kết nối với nhiều đối tác, nhận được sự ủng hộ của các vị phụ huynh, bởi sức mạnh tổng hợp từ nhiều phía là điều rất quan trọng và là yếu tố quyết định cho sự thành công.

Sau tất cả, tôi mong mình có thể truyền cảm hứng cho các thành viên trong dự án nói riêng cũng như tất cả các bạn học sinh, sinh viên nói chung. Hy vọng các bạn sẽ có niềm tin vào bản thân, khát vọng và sự say mê trong học tập và công việc, để từ đó có thể xây dựng tương lai tốt đẹp cho chính bản thân các bạn và cho cả cộng đồng.

Bạn muốn nói gì với Minh Đức ở năm 2023 và cả Minh Đức ở 2025?

Nếu có thể gửi lời tới bản thân của năm 2023, tôi chỉ muốn nói rằng cảm ơn bản thân đã cố gắng không ngừng, dám nghĩ dám làm, dám chấp nhận thử thách. Và đã đến lúc bản thân cần chuyển sang một trang mới, viết thêm những câu chuyện mới.

Sang năm 2025, tôi muốn nhìn thấy một Minh Đức hoàn thiện hơn cả về chuyên môn và kỹ năng, mang lại nhiều điều có ích cho cộng đồng và không ngừng cố gắng để truyền cảm hứng cho các thành viên trong dự án nói riêng và thế hệ các bạn trẻ nói chung.

Ảnh: NVCC