Đáp án môn Ngữ văn kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 TP.HCM năm 2022

Sáng ngày 11/6, hơn 92.000 sĩ tử TP.HCM đã tham gia kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 với môn thi đầu tiên là môn Ngữ văn. Theo ghi nhận, phần lớn thí sinh đều nhận xét đề thi Văn năm nay không quá đánh đố, song vẫn có sự phân hóa giữa học sinh khá, giỏi.

Đề thi năm nay lấy chủ đề chính về thời gian và sự trưởng thành. Tất cả các câu hỏi đọc hiểu, nghị luận văn học và nghị luận xã hội trong đề đều xoay quanh chủ đề này. Trong số đó, câu 2 (3 điểm) yêu cầu đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: "Phải chăng chỉ cần thời gian trôi qua, bạn sẽ trưởng thành?" được đánh giá là rất hay và thu hút nhiều sự quan tâm của cộng đồng mạng.

Dưới đây là gợi ý giải đề môn Văn kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 TP.HCM năm 2022 do Ban chuyên môn Tuyensinh247 thực hiện:

Câu 1:

1. Ông đã viết trong lời tựa cuốn sách Sài Gòn 1698 – 1998 là: “Thành phố này nói cho cùng là một kí ức nhắc nhở với ta về bao thế hệ con người khác nhau đã tạo dựng nên nó, bao biến cố thăng trầm lịch sử, nhưng đồng thời cũng nói lên bao niềm ước vọng”.

2. Phép liên kết là: Phép lặp: thời gian, mỗi người.

3.

- Thông điệp văn bản 1 chúng ta cần phải thật thận trọng, nghiêm cẩn khi cải tạo các công trình xưa cũ. Chúng ta phải biết ơn và trân trọng quá khứ.

- Thông điệp văn bản 2: Chúng ta phải biết trân trọng thời gian, trân trọng khoảnh khắc hiện tại để sống trọn vẹn từng phút giây.

4. Học sinh lựa chọn theo quan điểm cá nhân và đưa ra lý giải phù hợp.

Câu 2:

1. Giới thiệu vấn đề

- Giới thiệu vấn đề, trích dẫn ý kiến: “Phải chăng chỉ cần thời gian trôi qua, bạn sẽ trưởng thành?”

2. Giải thích, bàn luận

* Giải thích

- Thời gian là thước đo sự thay đổi không ngừng và nhất quán của mọi thứ xung quanh chúng ta là thứ quý giá được cuộc đời ban tặng mà khi đi qua, chúng ta không bao giờ có thể lấy lại được.

- Trưởng thành là khi con người có đầy đủ nhận thức và khả năng tự chịu trách nhiệm về hành động của chính bản thân mình.

- Cần phân biệt giữa trưởng thành và lớn lên, bởi vì lớn lên không có nghĩa là trưởng thành, nhiều người chỉ là đứa trẻ to xác mà hoàn toàn không có suy nghĩ và năng lực tự chịu trách nhiệm.

=> Con người trưởng thành hay không không gắn với thời gian mà họ sống, hay nói cách khác không gắn với tuổi đời mà gắn với tuổi mà họ học hỏi, nhận thức được gì từ những thứ xung quanh. Không phải cứ thời gian qua đi là họ sẽ trưởng thành, mà sự trưởng thành của mỗi người phụ thuộc vào quá trình sống, học hỏi, làm việc và nhận thức của mỗi cá nhân.

* Phân tích

- Tại sao sự trưởng thành của con người không gắn liền với thời gian:

+ Thời gian chỉ nói lên sự tồn tại của con người, chứ không chứng minh được năng lực, bản lĩnh của họ.

+ Thời gian giúp con người lớn lên về mặt thể chất, nhưng không giúp họ lớn lên về mặt tinh thần nếu cá nhân đó không chịu học hỏi, tiếp thu.

- Con người khi trưởng thành thực sự là như thế nào?

+ Người trưởng thành sẽ có đầy đủ những nhận thức về thế giới xung quanh.

+ Người trưởng thành sẽ có bản lĩnh và năng lực suy nghĩ độc lập cũng như có trách nhiệm đối với hành vi của mình.

+ Người trưởng thành sẽ có kế hoạch và định hướng rõ ràng cho tương lai của mình, thay vì ngồi chờ đợi, hay phụ thuộc vào sự sắp xếp của bất kì ai.

- Mỗi cá nhân cần làm gì để trưởng thành, thay vì là những đứa trẻ to xác:

+ Trưởng thành từ trong suy nghĩ : Cần phải có một lối sống lối tư duy độc lập, luôn trau dồi, phát triển bản thân.

+ Biết điều tiết cảm xúc: Cần tạo cho bạn thân sự bình tĩnh, sẵn sàng đối đầu với mọi khó khăn thử thách.

+ Biết tôn trọng cảm xúc của người khác: cần học cách tôn trong cảm xúc và ý kiến của người khác. Khi tôn trọng người khác cũng chính là tôn trọng chính bản thân mình.

+ Biết bản thân muốn gì: Nhìn nhận lại điểm mạnh, điểm yếu của mình biết bản thân cần gì, muốn gì để định hướng cho tương lai.

3. Tổng kết vấn đề

- Khẳng định lại vấn đề rằng không phải cứ thời gian qua đi thì con người sẽ trưởng thành mà sự trưởng thành thực sự phụ thuộc vào quá trình học hỏi và rèn luyện của mỗi cá nhân.

Câu 3:

* Hình thức: Đáp ứng đúng yêu cầu một bài văn nghị luận (đủ bố cục mở bài, thân bài, kết bài).

* Nội dung:

I. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Hữu Thỉnh và tác phẩm Sang thu.

- Khái quát nội dung đoạn trích.

II. Thân bài.

* Vị trí đoạn trích: Đoạn trích là hai khổ thơ cuối của tác phẩm tái hiện lại quang cảnh thiên nhiên ngả dần sang thu và những suy ngẫm về đời ngời lúc chớm thu.

1. Phân tích hai khổ thơ:

a. Quang cảnh thiên nhiên ngả dần sang thu (khổ đầu trong đoạn trích):

- Được tái hiện vừa chân thực lại vừa sống động:

+ “Sông” “dềnh dàng”: tả thực con sông của mùa thu vô cùng trong trẻo, tĩnh lặng, êm đềm. Nghệ thuật nhân hóa khiến con sống như đang được nghỉ ngơi sau một mùa hạ vất vả với bão giông. Đó cũng là hình ảnh ẩn dụ cho con người qua chiến tranh, lửa đạn, giờ đang chậm lại, cho phép mình được nghỉ ngơi.

+ “Chim” “vội vã”: vừa tả thực những cánh chim bay vội về phương Nam tránh rét, vừa gợi những vội vã, tất bật với lo toan thường nhật của đời người.

+ Phép đối “dềnh dàng” >< “vội vã” làm nổi bật hai động thái trái ngược của thiên nhiên mà cũng là sự vận động của thiên nhiên giao mùa.

- Được khắc họa rất ấn tượng:

+ “Đám mây mùa hạ” được hữu hình hóa, vừa thực vừa hư, tái hiện được nhịp điệu của thời gian, là một chiếc cầu nối liền những ngày cuối hạ và đầu thu để sự chuyển giao giữa hai mùa không đứt đoạn.

+ Đám mây mang cả lớp nghĩa thế sự, gợi trạng thái giao thời của đời sống khi đất nước chuyển giao từ chiến tranh sang hòa bình.

=> Khoảnh khắc giao mùa hiện lên tinh tế, sống động qua những câu thơ rất giàu chất tạo hình. Ấn sau những hình ảnh thiên nhiên lúc thu sang ấy còn là hình ảnh của đời sống lúc sang thu.

b. Những biến chuyển của thiên nhiên và suy ngẫm về đời người lúc chớm thu (khổ thứ 2 trong đoạn trích):

- Những biến chuyển của thiên nhiên được tái hiện tài tình:

+ Phép đối: “vẫn còn” – “vơi dần”, “nắng” – “mưa” gợi sự vận động trái chiều của hai hiện tượng thiên nhiên => biểu hiện của sự giao mùa.

+ “Mưa”, “nắng”: là những hiện tượng thời tiết dễ quan sát, nắm bắt, làm cụ thể hóa khoảnh khắc chuyển mùa. Nắng vẫn còn nhưng không chói chang, gay gắt, cơn mưa rào đặc trưng của mùa hạ đã vơi dần => dấu hiệu của mùa thu đậm nét hơn.

+ Những từ ngữ chỉ mức độ “vẫn còn” “vơi” “bớt” được sắp xếp giảm dần cho thấy mùa hạ đang nhạt dần, mùa thu ngày càng rõ nét hơn. Mùa thu đã hiện hình giữa đất trời.

- Suy ngẫm về đời người lúc chớm thu:

+ Tiếng sấm: Theo nghĩa thực, tiếng sấm là dấu hiệu của những cơn mưa rào mùa hạ. Sang thu, tiếng sấm nhỏ dần, không đủ sức làm lay động hàng cây đã bao mùa thay lá. Nghĩa ẩn dụ: chỉ những biến động thất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời, cho những gian nan, thử thách mà con người gặp phải trong cuộc đời.

+ “hàng cây đứng tuổi”: phép nhân hóa gợi cái xế chiều của đời người, gợi hình ảnh những con người đã trưởng thành, trầm tình và vững vàng hơn.

=> Con người khi đã trưởng thành sẽ hiểu biết hơn, bình tĩnh, ung dung hơn trc mọi đổi thay, biến động của cuộc đời.

2. Liên hệ với tác phẩm khác để thấy được những chuyển biến của thiên nhiên hoặc con người theo bước đi của thời gian.

Học sinh có thể tùy chọn tác phẩm liên hệ.

Gợi ý: Tác phẩm Ánh trăng.

- Trong “Ánh trăng” con người có sự thay đổi biến chuyển về tâm lý theo thời gian. Trong khi thiên nhiên từ quá khứ tới hiện tại luôn thủy chung tình nghĩa thì con người lại đổi thay.

- Sự thay đổi của con người theo thời gian:

+ Trong quá khứ con người với ánh trăng gắn bó với nhau qua những kỉ niệm đẹp đẽ: tuổi thơ, chiến tranh ở rừng.

+ Ở hiện tại con người đã lãng quên, vô tâm với vầng trăng trong quá khứ.

+ Sau tình huống bất ngờ gặp lại, con người mới nhận ra tình nghĩa của trăng, giá trị của cuộc sống, của quá khứ.

=> Theo thời gian, con người lớn lên, trưởng thành đi kèm với đó là những mối bận tâm mới khiến người ta dần lãng quên những giá trị của kỉ niệm, quá khứ. Thế nhưng chỉ cần những tác động nhỏ con người có thể lắng lại để rồi nhận ra và trân trọng những giá trị đã từng lãng quên.

III. Tổng kết.

Khái quát lại nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

(Bài giải tham khảo của Ban chuyên môn Tuyensinh247.com)

https://kenh14.vn/dap-an-mon-ngu-van-ky-thi-tuyen-sinh-vao-lop-10-tphcm-nam-2022-20220611145156556.chn