Còn cố chấp giữ những cách tiết kiệm ngược này, bạn sẽ ngày càng nghèo đi

Trong bối cảnh kinh tế biến động, vật giá leo thang và tốc độ lạm phát ngày một rõ rệt, câu hỏi "làm thế nào để tiết kiệm tiền hiệu quả?" trở thành mối quan tâm của rất nhiều người. Tuy nhiên, điều đáng nói là không phải ai cũng đang tiết kiệm đúng cách. Có những thói quen tiết kiệm tưởng như khôn ngoan, thực chất lại là những cái bẫy âm thầm khiến bạn nghèo đi mỗi ngày.

1. Tiết kiệm bằng cách "bóp nghẹt" chi tiêu cơ bản

Một trong những sai lầm phổ biến nhất là tiết kiệm bằng cách cắt giảm quá mức các chi tiêu thiết yếu: ăn uống, chăm sóc sức khoẻ, học tập và giao tiếp xã hội. Người ta thường nghĩ rằng càng tiêu ít tiền thì càng để dành được nhiều. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy.

Khi bạn liên tục ăn uống nghèo nàn, sử dụng đồ rẻ tiền, từ chối khám bệnh định kỳ hay né tránh các hoạt động xã hội vì muốn "giữ tiền", bạn đang phá hủy chất lượng sống của mình. Duy trì thói quen này trong thời gian dài không những làm giảm hiệu suất lao động mà còn dẫn đến những chi phí phát sinh về y tế, tinh thần, các mối quan hệ và cả cơ hội nghề nghiệp.

Tiết kiệm không đồng nghĩa với việc phải sống kham khổ. Sống tối giản một cách thông minh là giảm thiểu những khoản chi không cần thiết, nhưng vẫn phải duy trì được mức sống lành mạnh và bền vững.

2. Mua rẻ để tiết kiệm, nhưng lại tiêu nhiều hơn

Một kiểu tiết kiệm "ngược đời" khác là chọn mua những món đồ rẻ tiền với kỳ vọng giảm được chi phí ban đầu. Điều này có thể đúng với một số sản phẩm ngắn hạn, nhưng lại hoàn toàn sai lầm với những thứ gắn bó lâu dài như đồ gia dụng, thiết bị điện tử, nội thất, xe cộ hay thậm chí là quần áo đi làm.

Nhiều món đồ giá rẻ chất lượng không đảm bảo, tuổi thọ ngắn và ít dịch vụ hậu mãi. Trong khi đó, sản phẩm chất lượng cao tuy giá thành lớn hơn nhưng thường bền, ít hỏng hóc và tiết kiệm chi phí bảo trì, sửa chữa trong dài hạn. Về bản chất, mua rẻ chỉ là tiết kiệm "ngắn hạn", nhưng về dài hạn lại khiến bạn tốn kém hơn rất nhiều.

Một tư duy tài chính khôn ngoan cần tính đến vòng đời sản phẩm và tổng chi phí sở hữu, chứ không chỉ nhìn vào giá mua ban đầu.

3. Gửi toàn bộ tiền vào ngân hàng và ngó lơ đầu tư

Nhiều người xem tiết kiệm là phương pháp duy nhất để giữ tài sản, thậm chí giữ toàn bộ số tiền của mình trong tài khoản tiết kiệm hoặc tiền mặt. Đây là một quan niệm phổ biến nhưng đang dần lỗi thời trong thời đại lạm phát cao và lãi suất thấp.

Lãi suất ngân hàng thông thường chỉ xoay quanh mức 3–6%/năm, trong khi tỷ lệ lạm phát thực tế có thể bằng hoặc vượt con số này. Nghĩa là dù số tiền trong tài khoản của bạn không giảm, nhưng sức mua thực tế lại đang hao hụt theo thời gian. 

Thay vì dồn toàn bộ tiền vào tiết kiệm, bạn nên phân bổ thành nhiều kênh: một phần để dự phòng khẩn cấp, phần còn lại dùng để đầu tư vào các tài sản sinh lời như cổ phiếu, trái phiếu, vàng vật chất, bất động sản hoặc giáo dục cá nhân. Tiền không nên đứng yên, nếu không sinh lời thì ít nhất cũng phải bảo toàn được giá trị theo thời gian.

4. Cày thêm nhiều việc nhưng không có chiến lược phân bổ thu nhập

Nhiều người trẻ hiện nay chọn làm thêm 2–3 công việc với mong muốn tăng thu nhập và tiết kiệm nhanh hơn. Nhưng nếu toàn bộ số tiền kiếm thêm chỉ được gom vào một chỗ rồi "để dành cho an toàn", không có chiến lược sử dụng, thì hiệu quả vẫn gần như bằng không.

Điều quan trọng không chỉ là kiếm được bao nhiêu, mà là bạn dùng số tiền đó như thế nào. Nếu thu nhập tăng lên nhưng chất lượng sống, năng lực bản thân và các nguồn thu nhập thụ động không được cải thiện, thì bạn vẫn chỉ đang đổi thời gian lấy tiền một cách cơ học. Tài chính cá nhân bền vững không đến từ việc làm thêm thật nhiều, mà từ việc ra quyết định đúng với đồng tiền mình đang có.

Làm thêm là tốt, nhưng hãy đảm bảo bạn dùng phần thu nhập tăng thêm để nâng cấp bản thân, ví dụ: học thêm kỹ năng, đầu tư vào công cụ làm việc, mở rộng mạng lưới nghề nghiệp thay vì chỉ để nó ngủ yên trong tài khoản.

5. Không dám đầu tư vào bản thân vì... tiếc tiền

Có một kiểu tiết kiệm tinh vi hơn: tiếc tiền học, tiếc tiền mua sách, tiếc tiền tham gia hội thảo hay khoá đào tạo. Người ta nghĩ "thôi để khi nào dư dả rồi học" mà quên mất rằng tri thức mới chính là loại tài sản tạo ra thu nhập bền vững nhất.

Trong một thế giới đang thay đổi từng ngày, năng lực con người là thứ có thể tăng trưởng và nhân đôi lợi nhuận không giới hạn, trong khi tài sản vật chất thì luôn tiềm ẩn rủi ro trượt giá. Không đầu tư cho bản thân, bạn đang tự cắt đứt khả năng sinh lời dài hạn của chính mình.

Thay vì ngồi yên tiết kiệm, hãy hỏi: "Khoá học này có thể giúp mình tăng thu nhập không? Mối quan hệ này có thể mở ra cơ hội nào? Kỹ năng này sẽ giúp mình cạnh tranh tốt hơn chứ?" Đầu tư cho bản thân là kiểu tiết kiệm lâu dài khôn ngoan nhất mà bạn có thể làm.

Kết luận: Tiết kiệm không sai, sai là cách bạn tiết kiệm

Tiết kiệm là một phần không thể thiếu trong quản lý tài chính cá nhân. Nhưng tiết kiệm không đồng nghĩa với sống khổ, không dám chi tiêu, né tránh đầu tư hay đóng băng chất lượng sống. Tiết kiệm mà không có chiến lược, không gắn với mục tiêu và không làm tiền sinh ra tiền thì sớm muộn cũng khiến bạn bị tụt lại.

Thay vì giữ mãi những thói quen tiết kiệm "ngược đời", hãy bắt đầu bằng việc đánh giá lại mối quan hệ của bạn với đồng tiền: bạn đang kiểm soát tiền hay đang bị ám ảnh bởi nó? Hãy để tiền trở thành công cụ phục vụ bạn, chứ không phải ngược lại.