Con bạn có học giỏi được hay không, nhìn vào 4 điểm này là biết ngay: Đừng cố thúc ép một cách mù quáng!

Một phụ huynh chia sẻ, con trai chị đang học lớp 3, thành tích học tập ở mức trung bình. Dù đã cho con theo học nhiều lớp bổ trợ, nhưng kết quả cải thiện không đáng kể. Ngày nào chị cũng thức khuya cùng con ôn bài nhưng điểm số vẫn không khởi sắc.

Nhìn con học, chị không khỏi thắc mắc: Liệu con mình không có năng khiếu học hành thật không? Nếu vậy, có nên sớm định hướng cho cháu một con đường khác?

Câu hỏi này hẳn là nỗi băn khoăn chung của không ít phụ huynh.

Thực tế, có những đứa trẻ tiếp thu nhanh, học đâu hiểu đó; nhưng cũng có trẻ dù rất cố gắng, thành tích vẫn chỉ ở mức bình thường. Vậy liệu "chất lượng học tập" có thực sự được quyết định bởi trí thông minh?

Câu trả lời là không hoàn toàn. Học tập không phải là một dây chuyền sản xuất chuẩn hóa, và không phải đứa trẻ nào sinh ra cũng có năng khiếu học thuật.

Muốn biết con có phải là "học sinh có tố chất học tập" hay không, cha mẹ cần nhìn vào bốn yếu tố sau:

1. Khả năng tập trung cao độ, giữ được sự tĩnh lặng trong học tập

Bạn có từng để ý thấy: có những trẻ ngồi vào bàn học là trì hoãn, mượn cớ đi lấy nước, đi vệ sinh – nửa tiếng trôi qua vẫn chưa hoàn thành nổi vài dòng bài tập. Trong khi đó, có những trẻ vừa ngồi vào bàn là tập trung cao độ, học liên tục suốt nửa tiếng, thậm chí cả tiếng đồng hồ không rời mắt khỏi sách vở.

Trẻ có khả năng tập trung cao sẽ dễ dàng đi vào "vùng hiệu suất cao", tiếp thu kiến thức nhanh và sâu hơn.

Theo nghiên cứu khoa học, thời gian tập trung tối đa của học sinh tiểu học chỉ khoảng 15–30 phút, trung học cơ sở là 30–45 phút, và trung học phổ thông có thể lên đến 45 phút hoặc hơn.

Nếu trẻ chưa đạt được mức tối thiểu này, kết quả học tập tất nhiên sẽ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, phụ huynh không nên quá lo lắng vì sự tập trung có thể được rèn luyện qua những cách sau:

- Tạo môi trường học tập ít nhiễu: Giữ bàn học sạch sẽ, tránh tiếng ồn, tắt điện thoại, TV khi trẻ học.

- Phân chia nhiệm vụ nhỏ: Thiết lập các mục tiêu ngắn như "làm 5 bài toán đầu tiên", kết hợp với phương pháp Pomodoro: 25 phút học – 5 phút nghỉ.

- Kích thích bằng sở thích cá nhân: Trẻ tập trung hơn khi làm điều mình yêu thích như xếp lego, vẽ tranh... Có thể tận dụng điều này để nuôi dưỡng tính kiên nhẫn.

2. Có động lực nội sinh, học vì mình chứ không vì ép buộc

Thành công của nhiều học sinh xuất sắc không chỉ đến từ tài năng hay nỗ lực, mà còn nhờ động lực nội tại mạnh mẽ. Một đứa trẻ có nội lực sẽ biết mình muốn gì, và kiên trì theo đuổi điều đó. Tin vui là động lực này không hoàn toàn là bẩm sinh, mà có thể được nuôi dưỡng qua thời gian:

- Trao quyền tự chủ: Hãy để trẻ làm chủ kế hoạch học tập, đừng kiểm soát quá mức.

- Xây dựng cảm giác thành công: Khi trẻ đạt được tiến bộ, hãy khen ngợi cụ thể: "Hôm nay con làm đúng thêm hai bài toán, giỏi lắm!"

- Liên kết học tập với sở thích: Nếu trẻ yêu xe cộ, hãy dùng ví dụ về ô tô để dạy toán, vật lý...

Nhớ rằng, ép trẻ học, trẻ chỉ đi được một đoạn; còn khi trẻ yêu học, trẻ sẽ đi cả hành trình.

3. Có hứng thú học hỏi, tò mò với một lĩnh vực nào đó

Câu nói "hứng thú là người thầy tốt nhất" chưa bao giờ sai. Một khi trẻ thực sự yêu thích lĩnh vực nào, trẻ sẽ chủ động tìm hiểu, khám phá sâu hơn.

Phụ huynh có thể giúp con khơi gợi niềm yêu thích bằng cách:

- Khuyến khích đọc sách từ nhỏ, đa dạng thể loại.

- Tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với các lĩnh vực khác nhau (khoa học, nghệ thuật, công nghệ…).

Hãy nhớ, niềm đam mê có thể dẫn đường cho cả tương lai dài phía trước.

4. Biết kiểm soát cảm xúc, giữ tâm lý ổn định

Không ít học sinh, khi gặp bài khó là chán nản, bỏ cuộc; hoặc khi đi thi thì lo lắng, mất bình tĩnh dẫn đến kết quả kém xa năng lực thật. Thực tế, học giỏi không bằng giữ được tâm lý bình ổn. Đừng quá đặt nặng thành tích, điều quan trọng là hành trình chứ không phải kết quả.

Thay vì áp lực hóa việc học, phụ huynh nên giúp con giữ tâm lý thoải mái, không biến mình thành "máy gia tốc lo âu".

Ngoài ra, hãy để con phát triển sở thích, tham gia vận động thể chất như chạy bộ, đạp xe, chơi thể thao để giải tỏa căng thẳng và nâng cao sức khỏe tinh thần.

Lời kết

Nếu con bạn có khả năng tập trung cao, nội lực mạnh mẽ, ham học hỏi và tâm lý vững vàng, thì có thể nói rằng, con bạn là "hạt giống học thuật" lý tưởng.

Tuy nhiên, nếu con không mạnh ở những khía cạnh này, cũng không có gì đáng buồn. Mỗi đứa trẻ đều có thế mạnh riêng – có thể giỏi tay nghề, sáng tạo nghệ thuật, hay năng khiếu thể thao.

Giáo dục không nên ép mọi hạt giống phải mọc thành cây thông hay cây sồi. Hãy để mỗi đứa trẻ được lớn lên đúng theo nhịp điệu và bản chất của chính mình.

Mỗi mùa hoa đều có thời điểm nở rộ riêng. Hãy kiên nhẫn, tin tưởng và đồng hành cùng con.