"Inception" - Kiệt tác của năm 2010

Inception

Đạo diễn: Christopher Nolan  Diễn viên: Leonardo DiCaprio, Joshep Gordon Levitt, Ellen Page, Ken Watanabe  Thể loại: Ly kỳ, Hành động, Khoa học viễn tưởng, Kỳ bí  Đánh giá:

Trước khi Inception công chiếu, những bài bình luận phim đầu tiên đều có cùng quan điểm: Liệu Inception có quá khó hiểu với đám đông công chúng vốn quen đuợc chiều chuộng thuởng thức những phim dễ dãi mỗi mùa hè hay không? Họ quả là “lo bò trắng răng”, bởi khi Warner Bros đầu tư 160 triệu đôla cho Christopher Nolan thực hiện siêu phẩm hoành tráng này, họ đã phải đảm bảo mọi khán giả đều phải hiểu đuợc ý tuởng chính của bộ phim. Để đáp lại lòng mong đợi của hãng phim, Nolan đã kỳ công giải thích mọi tình tiết, luật lệ, kể cả những khúc mắc cảm xúc của nhân vật trong suốt chiều dài bộ phim.


Câu chuyện của Inception khá đơn giản: Dom Cobb là một trích đoạt viên (The Extractor) xuất sắc, có nhiệm vụ đột nhập vào giấc mơ của nguời khác để đánh cắp thông tin từ trong tiềm thức của họ. Anh cùng nhóm cộng sự siêu việt của mình gồm Arthur (Kẻ dẫn đuờng – The Point Man), Ariadne (Nguời kiến tạo – The Architect), Eames (Kẻ giả dạng – The Forger), Yusuf (Kẻ gây mê – The Chemist), chấp nhận một bản hợp đồng đặc biệt từ Saito - một tài phiệt có quyền năng ghê gớm. Nhưng lần này, họ không phải đánh cắp thông tin từ những giấc mơ như trước, mà có nhiệm vụ “nhồi” vào đầu của con trai một tập đoàn khổng lồ một ý tuởng.


Nhiệm vụ khó khăn không chỉ bởi việc cấy ý tuởng vào đầu nguời khác sẽ khiến họ nghi ngờ rằng họ bị xâm nhập vào tiềm thức (chưa kể tới việc chàng trai trẻ Fisher đã đuợc huấn luyện “tự vệ” trong tiềm thức), mà còn bởi những ký ức đau buồn của Dom về nguời vợ quá cố của mình luôn khiến anh không thể tập trung. Họ phải mơ nhiều tầng khác nhau (mơ trong giấc mơ mà bạn mơ giấc mơ đó) để có thể đạt đuợc mục đích cuối cùng của mình. Càng mơ sâu, họ càng khó mà thoát ra khỏi giấc mơ và sự nguy hiểm chính là ở chỗ họ sẽ rơi vào vùng viễn thức (limbo), nơi mà ý thức về sự tồn tại không còn ý nghĩa.


Christopher Nolan đã ấp ủ ý tuởng về một bộ phim xoay quanh thế giới của những giấc mơ từ năm anh 16 tuổi, sau đó bỏ ra 8 năm trời để viết kịch bản phim, định hình những luật lệ riêng cho một thế giới mà anh tạo dựng nên, tìm kiếm câu chuyện có thể lôi kéo nguời xem, giữ chân họ lại và trình bày cho họ thế giới ở ngay trước mắt ấy.


Chúng ta đều nằm mơ, chúng ta ít nhiều đều có những giả thuyết riêng về giấc mơ, cũng như những ý niệm về cảm giác giữa mơ và thật. Nolan tổng hợp những ý niệm chung nhất để tạo ra những lý thuyết riêng cho mình. Để giải thích cho khán giả hiểu đuợc luật chơi, nhưng không dài dòng mà phải hấp dẫn, ly kỳ để giữ chân họ lại, Nolan tạo ra cho câu chuyện của mình một nhân vật “tân binh” Ariadne để nhân vật chính Dom Cobb có thể dẫn dắt cô vào thế giới của giấc mơ.


Vì lẽ đó, phim sẽ thừa thãi nếu phải giải thích lần nữa về những ý tuởng, luật chơi của bộ phim ở đây. Inception dẫu là một phim có ý tuởng nguyên bản độc đáo, nhưng hoàn toàn không phải là một phim khó hiểu. Nó chỉ rối rắm về cách kể chuyện, mà vào giây phút cuối cùng của bộ phim, nguời ta sẽ có thể ngơ ngác tự đặt câu hỏi “Thật ra là sao? Chuyện gì mới xảy ra?” và muốn xem lại lần nữa để khẳng định giả thiết của mình. Họ có thể xem lại thêm 100 lần nữa và tiếp tục tranh cãi, nhưng có lẽ họ sẽ không bao giờ tìm thấy câu trả lời. Nó tương tự như chiếc cầu thang paradox (nghịch lý) mà Arthur gợi ý cho Ariadne kiến tạo trong thế giới của giấc mơ - một cái cầu thang không bao giờ kết thúc.


Những pha hành động hấp dẫn ly kỳ, những khung hình sống động kỳ ảo, lạ thuờng trong những cuộc đánh cắp ngoạn mục hẳn thoả mãn những ai không muốn phải suy nghĩ nhiều khi ra rạp xem phim mùa hè. Cảnh tượng quán café nhỏ ở Paris bỗng bị nổ tung, hay cảnh cả một thành phố bị dựng đứng lên rồi gấp lại, hay cảnh đánh đấm “không trọng lực” ở hành lang khách sạn có thể xem là những cảnh tuợng khó quên của điện ảnh thế giới trong năm 2010 và nhiều năm sau. Đáng khâm phục là Christopher Nolan hạn chế tối đa việc sử dụng kỹ xảo đồ hoạ vi tính trong việc tạo ra những khung hình ngoạn mục của phim.


Nolan bỏ ra 8 tám năm trời để tìm kiếm một câu chuyện “đầy đặn về cảm xúc”, để Inception không chỉ đơn thuần là một phim có ý tuởng độc đáo. Về căn bản, có hai câu chuyện song hành trong Inception: một vụ cướp đuợc lên kế hoạch tỉ mỉ và một cuộc tìm kiếm lối thoát khỏi nỗi ưu tư của Dom Cobb. Câu chuyện thứ nhất lôi cuốn nguời xem phim giải trí bởi Inception có lẽ là một trong những phim về “đánh cướp” phức tạp và độc đáo nhất. Khán giả nhanh chóng đuợc giới thiệu khả năng kiệt xuất của từng thành viên tham gia vụ đánh cướp do Dom Cobb dẫn đầu: nguời bạn thân trung tín - Arthur (do Joseph Gordon-Lewitt đóng), cô bé kiến tạo tài năng, trẻ tuổi - Ariadne (Ellen Page), gã trai có khả năng giả mạo thành bất kỳ ai trong giấc mơ - Eames (Tom Hardy) và bậc thầy về pha chế thuốc - Yusuf (Dileep Rao).


Họ phải tìm cách kết nối vào giấc mơ của Robert Fischer, con trai của một ông trùm tập đoàn khổng lồ vừa qua đời, để gieo rắc vào đầu cậu ý tuởng giải tán công ty của cha mình. Arthur lên kế hoạch, Ariadne tạo ra không gian kiến trúc bên trong giấc mơ, Yusuf đảm bảo mọi nguời ngủ đủ say trong suốt thời gian tiến hành, Eames biến hoá để đánh lừa Robert Fischer, Saito đi cùng để theo dõi hành vi của cả nhóm và Dom Cobb đảm nhận việc tiếp cận. Họ không có nhiều thời gian trong đời thật, nhưng thời gian trong mơ dài hơn so với thời gian thực tế và dĩ nhiên, nếu họ càng đi sâu vào trong giấc mơ của mình thì thời gian còn lâu hơn nữa...


Câu chuyện thứ hai của Inception đuợc lồng vào khéo léo, quyện chặt vào câu chuyện thứ nhất. Dom Cobb có một bí mật về hình bóng của nguời vợ luôn xuất hiện trong những giấc mơ của anh. Anh còn một ký ức đẹp đẽ và buồn bã về hai đứa con của anh trong một buổi chiều nắng đẹp. Với vẻ đẹp bí ẩn của mình, Marion Cotillard đem đến cho Mal một sức hút về cảm xúc để cân bằng lại với những pha ruợt đuổi, bắn súng ngoạn mục của nhiệm vụ hành động.


Thế nhưng, khán giả nhận ra có cái gì đó không thuyết phục về mặt cảm xúc. Nói cách khác, thật khó chia sẻ cảm xúc với những dằn vặt của Dom Cobb. Khán giả có lẽ không thể tập trung vào tình cảm của anh, họ còn bận rộn với những câu hỏi, liệu đây là thật hay mơ, liệu Mal thực sự chết hay chỉ là ký ức hoang đường của Dom, liệu chúng ta có thể thực sự tin rằng Mal chỉ là hình bóng trong những giấc mơ của Dom, hay chúng ta sợ rằng sẽ bị đánh lừa vào phút chót của phim.


Khi mơ, chúng ta tin mọi thứ là thật, chúng ta có những cảm xúc thật sự, yêu thương, lo lắng và sợ hãi. Thế nhưng, khi chúng ta ý thức được mình đang mơ, thì chúng ta không còn những cảm giác tin tuởng vào những gì chúng ta nhìn thấy. Mặc dù Nolan đã hết sức cố gắng tạo ra những màn hành động đuợc quay chân thật nhất để khán giả cảm giác mọi thứ đều thật, nhưng có lẽ mọi người đều ý thức đuợc tất cả chỉ là những giấc mơ. Ngoại trừ Dom Cobb có số phận khiến chúng ta quan tâm lo lắng, hầu hết những đồng nghiệp của anh đều không có những xuất thân rõ ràng, những số phận khiến chúng ta quan tâm, mà vì thế, chúng ta biết Dom sẽ không thể chết sớm (vì anh là nhân vật chính), chúng ta cũng chẳng quan tâm trong số còn lại ai sẽ sống, ai sẽ chết, chúng ta không còn thấy hồi hộp lo lắng cho số phận của ai...


15 phút đầu tiên của Inception thật tuyệt vời, bởi chúng ta không có ý thức về những giấc mơ có thể kéo dài bất tận. Cuộc đấu trí giữa Dom và Saito hấp dẫn bởi chúng ta tin vào cảm giác của mình. Suốt 75 phút sau đó là những phần giải thích luật chơi có vẻ hấp dẫn và trí tuệ ở những đoạn đầu, nhưng mỗi lúc một dài dòng và lặp đi lặp lại về sau. May mắn thay, 40 phút cuối cùng của bộ phim là những màn hành động gay cấn để cứu vãn lại sự dài dòng của 75 phút trước đó. Và rồi, một cái kết thúc bỏ ngỏ gây tranh cãi cũng đáng để Inception là một trong những phim đáng phải xem trong mùa hè năm nay.

* Phim đang được chiếu trên toàn quốc.