Chân dung nhà khoa học Việt chế tạo trái tim nằm ngoài lồng ngực để cứu người

Trái tim robot mềm là gì?

Trong khuôn khổ Diễn thuyết truyền cảm hứng: Công nghệ đột phá tương lai thuộc Tuần lễ Khoa học - Công nghệ VinFuture 2025, PGS Đỗ Thanh Nhỏ, nhà khoa học Việt Nam hiện công tác tại Đại học New South Wales (UNSW), Australia đã có những chia sẻ về “Trái tim robot mềm” - thành quả nghiên cứu của ông và cộng sự.

Nghiên cứu này xuất phát từ trăn trở của nhà khoa học về thực tế bệnh lý tim mạch trong nước và trên thế giới. Theo đó, bệnh lý tim mạch như bệnh hở van tim, suy tim, đột quỵ,... luôn là những mối đe dọa tới sức khỏe, cướp đi hơn 20 triệu sinh mạng mỗi năm và chiếm gần 32% tổng số ca tử vong trên toàn cầu. Dù các phương pháp can thiệp phẫu thuật và thiết bị tim mạch đã phát triển mạnh mẽ, việc đánh giá và lựa chọn giải pháp điều trị tối ưu vẫn là một thách thức. 

Các bác sĩ thường phải dựa vào hình ảnh tĩnh, tiền sử y khoa hoặc mô phỏng để đưa ra quyết định. Trong khi thực tế mỗi trái tim lại có cấu trúc, độ đàn hồi và nhịp đập hoàn toàn khác nhau. Sự thiếu hụt thông tin động học về mô tim khiến việc đánh giá dễ sai lệch, phác đồ điều trị chưa được tối ưu và nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật cao hơn. Động vật cũng được sử dụng trong nghiên cứu và thử nghiệm các thiết bị tim mạch nhưng chúng lại có những khác biệt đáng kể so với con người về mặt sinh lý. 

Vì vậy, PGS Đỗ Thanh Nhỏ đã theo đuổi mục tiêu táo bạo là chế tạo một trái tim nhân tạo mềm có nhịp đập mô phỏng chính xác cấu trúc, chuyển động và huyết động học của trái tim thật - còn được gọi là trái tim robot mềm hay trái tim nhân tạo mềm có nhịp đập. Thiết bị này mở ra khả năng hỗ trợ bác sĩ đánh giá rủi ro chính xác hơn, thực hành các ca phẫu thuật phức tạp an toàn hơn và đặc biệt mang đến hy vọng sống cho những bệnh nhân suy tim đang tuyệt vọng chờ nguồn tim hiến tặng.

“Tôi tin rằng một ngày không xa, trái tim robot mềm có thể thay thế trái tim hiến tặng và cứu sống bệnh nhân tim mạch", PGS Đỗ Thanh Nhỏ chia sẻ.

Xuất thân từ con nhà nông đến Phó giáo sư

Phó giáo sư Đỗ Thanh Nhỏ sinh năm 1980 trong một gia đình làm nông tại huyện Gò Dầu (cũ), Tây Ninh. Năm 2004, ông theo học tại Khoa Cơ khí thuộc Đại học Bách Khoa TP.HCM và được chọn vào lớp Kỹ sư tài năng, chuyên ngành Kỹ thuật chế tạo. Năm 2011, ông nhận học bổng toàn phần cho chương trình tiến sĩ, chuyên ngành robot mổ tại trường Kỹ thuật Cơ khí và Hàng không, thuộc ĐH Công nghệ Nanyang, Singapore. Sau đó, nhà khoa học quê Tây Ninh làm nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại ĐH California, Santa Barbara (UCSB), Mỹ. 

Năm 2018, ông gia nhập Đại học New South Wales (UNSW Sydney), Australia theo Chương trình Scientia, một chương trình của UNSW nhằm thu hút và hỗ trợ các nhà lãnh đạo và cố vấn nghiên cứu xuất sắc. Ông cũng vinh dự nhận cả hai học bổng là Học bổng Phát triển Sự nghiệp New South Wales và Học bổng Scientia của UNSW.

Cũng tại đây, PGS Đỗ Thanh Nhỏ thành lập Phòng thí nghiệm Robot Y tế UNSW và giữ vị trí Giám đốc. Phòng thí nghiệm này tập trung vào các hệ thống phẫu thuật tiên tiến, robot mềm, cơ quan nhân tạo, vật liệu robot, khung xương ngoài và công nghệ xúc giác (haptic). 

PGS Đỗ Thanh Nhỏ được nhận hơn 30 giải thưởng và danh hiệu như Giải thưởng Khoa học Young Tall Poppy năm 2024, Giải thưởng Nghiên cứu của Google, Giải thưởng Người hướng dẫn xuất sắc Arc PGC, Top 4 Robot của năm 2023 do Reuters bình chọn và là người Thúc đẩy Y tế Tương lai do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bình chọn. PGS. Đỗ Thanh Nhỏ đã kêu gọi được hơn 15 triệu đô la tài trợ từ ARC, NHMRC, Quỹ Trái tim (Heart Foundation), NSW Health…

Các nghiên cứu khoa học của ông đã được công bố trên các phương tiện truyền thông hàng đầu như Reuters, The Washington Post, Engineers Australia, IEEE Spectrum, ASME. Ông cũng là nhà phát minh với 12 bằng sáng chế quốc tế, trong đó có một số phát minh đã được cấp phép hoặc thương mại hóa.