Cha mẹ thiên vị, con cái có thể tổn thương đến mức nào? Câu trả lời đáng suy ngẫm

Trên diễn đàn Zhihu từng có một câu hỏi: Cha mẹ có thể thiên vị con cái ở mức độ nào, và con cái có thể tổn thương tâm lý đến mức độ nào? Một câu trả lời đã nhận được hơn 6.000 lượt thích, nhiều người thú nhận rằng, trái tim họ nặng trĩu sau khi đọc.

Tiểu Dung (Trung Quốc), người đã phải chịu đựng sự thiên vị của cha mẹ từ khi còn nhỏ, nói rằng mình không có tuổi thơ. Từ lúc nhỏ, cô đã làm hết việc nhà, không tiền tiêu vặt, không đồ chơi, không phòng riêng, còn anh trai thì có tất cả. Khi bị anh trai bắt nạt, bố mẹ cô lần lượt chửi mắng con gái; khi bố mẹ cãi nhau, cô cũng là một "bao đấm" để họ trút cơn oán giận.

Lớn lên và sống trong ký túc xá trường học, Tiểu Dung hầu như không bao giờ về nhà, vì tổ ấm trong mắt cô là một cực hình. Nhìn thấy mẹ mình đang cười hạnh phúc với anh trai và quay mặt lại nhìn con gái vừa đi xa về với vẻ thờ ơ, Tiểu Dung rất đau lòng.

Vậy nhưng khi mẹ ốm phải nằm viện, lại là Tiểu Dung ngày đêm phục vụ, người anh trai không quan tâm, không đóng góp. Sau này, khi mẹ mất, Tiểu Dung không thể rơi một giọt nước mắt nào trong đám tang. Cô nói, dù muốn khóc nhưng nước mắt như đã cạn khô vì năm tháng tuổi thơ đầy uất ức. Mẹ chỉ sinh ra cô vì nghĩa vụ với gia đình chứ thực sự chưa bao giờ yêu con.

Tiểu Dung bây giờ không tin trên đời có tình yêu, chỉ tin vào bản thân mình, và chỉ muốn một mình mãi mãi. "Nếu có thế giới bên kia, tôi sẽ không bao giờ là con của họ", cô nói.

Cha mẹ là những người thân yêu nhất và được con cái yêu quý nhất. Vậy nên, khi bị cha mẹ đối xử bất công, không được tôn trọng và yêu thương, trong lòng con cái sẽ hình thành một tổn thương sâu sắc. Sự thiên vị thực sự là một điều khủng khiếp. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sự "nhất bên trọng nhất bên khinh" của cha mẹ có thể có tác động xấu đến sức khỏe tâm thần của trẻ.

Loại tổn thương này để lại một "bóng đen" cho sự phát triển của trẻ, thậm chí kéo dài đến khi trưởng thành hay cả cuộc đời, dẫn đến khiếm khuyết nhân cách, trầm cảm và muốn tự tử ở trẻ.

Thiên vị là một hình thức lạm dụng tinh thần

Trong một gia đình đông con, đứa trẻ nào không được quan tâm, không được yêu thương sẽ mất đi sự kỳ vọng đối với người thân, không học được cách yêu bản thân, không học được cách tin tưởng người khác, thậm chí không cảm nhận được giá trị của sự tồn tại của chính mình. Sự thiên vị tước đi tình yêu thương của trẻ là một kiểu hành hạ tinh thần cho trái tim mỏng manh của trẻ.

Cha mẹ thiên vị phá hoại hạnh phúc gia đình

Trong cuộc sống của chúng ta không thiếu những câu chuyện như vậy. Vào năm 2020, một thanh niên sinh năm 1995 ở Hà Bắc (Trung Quốc), vì cha mẹ yêu thương em trai hơn nên đã ghen tỵ và thù hận, làm hại em trong khi cha mẹ ra ngoài. Một gia đình phút chốc bị chia cắt vì sự thiên vị. Người con này khi bị bắt đã hét lên: "Bi kịch này là do cha mẹ tôi. Tôi ghét họ".

Các nghiên cứu của các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng khi cha mẹ không thể cân bằng các mối quan hệ của con cái, mỗi đứa trẻ sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực, bao gồm thúc đẩy hành vi chống đối xã hội và bạo lực hoặc ảnh hưởng đến chức năng nhận thức.

Một đứa trẻ bị cha mẹ bỏ rơi, bỏ mặc lâu ngày không những bị tổn thương về thể chất, tinh thần mà còn có tâm lý mặc cảm, không chỉ mất niềm tin vào bản thân mà còn với mọi người xung quanh và thậm chí trên toàn thế giới. Ngược lại, đứa trẻ được yêu thương chiều chuộng có thể độc đoán, kiêu căng ngạo mạn, không những ỷ lại vào cha mẹ mà còn thiếu khả năng tự chăm sóc bản thân, khó có lòng biết ơn, khó hiếu thảo với người sinh thành.

Làm thế nào để các con yêu thương hòa thuận?

Trong gia đình đông con, làm thế nào để mối quan hệ giữa con cái trở nên hài hòa và mỗi đứa trẻ đều có được tình yêu thương cân bằng là điều mà cha mẹ nào cũng nên suy ngẫm. Ít nhất những điểm này phải được lưu ý:

1. Không nên so sánh hai đứa trẻ

Trong một gia đình đông con, chắc chắn bố mẹ sẽ không tránh khỏi sự so sánh "Nhìn anh/chị làm như thế nào, sao mà ngốc thế?"; "Nhìn em trai/chị ngoan ngoãn mà sao con lại nghịch ngợm thế này". Đừng nói bất cứ điều gì như thế. Việc so sánh có nghĩa là "cha mẹ không yêu con" đối với đứa trẻ. Việc bị giảm giá trị trong một thời gian dài không chỉ làm gia tăng thái độ thù địch với anh chị em mà còn khiến đứa trẻ cảm thấy tự ti hoặc thậm chí từ bỏ chính mình.

2. Ở một mình với con cái

Tạo cơ hội ở một mình với con cái của bạn. Tại thời điểm này, con bạn không cần phải cạnh tranh để được chú ý và cảm nhận được tình yêu độc nhất mà cha mẹ dành cho mình. Có thể cùng con làm đồ thủ công, kể chuyện... Chỉ khi mỗi đứa trẻ tin rằng mình được yêu thương và có đủ tình yêu thương thì chúng mới có thể để yêu thương người khác, anh chị em, gia đình mới được hòa thuận.

3. Giao tiếp với trẻ nhiều hơn, tìm ra vấn đề và sửa chữa kịp thời

Trong "Reply 1988", bố của Duk Sun đã nói một điều rất xúc động: "Lần đầu tiên bố cũng làm bố, bố phải học làm bố...". Cha mẹ thường cần giao tiếp nhiều hơn với con cái, tìm hiểu thêm về suy nghĩ thực sự của con cái, hoặc sau khi giải quyết một vấn đề, hãy hỏi con cái xem chúng có hài lòng không và bố mẹ đang làm gì sai. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể phát hiện ra vấn đề và sửa chữa kịp thời, đồng thời học cách trở thành một người cha, người mẹ tốt trong giao tiếp hàng ngày với con cái.

Nhà tâm lý học giáo dục người Mỹ Jane Nelson cho biết: "Hai đứa trẻ phải được đối xử bình đẳng, để một đứa không nảy sinh tâm lý ‘nạn nhân’, còn đứa kia không nảy sinh tâm lý ‘bắt nạt’. Điều quan trọng không phải là bạn làm gì, mà còn là cách bạn làm trông như thế nào". Cha mẹ phải có ý thức điều chỉnh tâm lý, đối xử công bằng với từng đứa trẻ, làm giảm bớt sự cạnh tranh giữa các con và khiến chúng cảm thấy mình là duy nhất.