Cách nhanh nhất để ngập trong nợ nần

Nợ nần không tự nhiên xuất hiện. Nó đến từ những thói quen tài chính sai lầm lặp đi lặp lại mỗi ngày, những quyết định tưởng nhỏ nhưng tích tụ thành áp lực lớn. Điều đáng nói là phần lớn người mắc vào vòng xoáy nợ tiêu dùng đều không nhận ra mình bắt đầu sai từ đâu, cho đến khi tài khoản cạn kiệt và mất dần khả năng chi trả.

1. Chi tiêu theo cảm xúc và mua sắm để giải tỏa

Một trong những con đường nhanh nhất dẫn đến nợ nần là mua sắm theo cảm xúc. Khi cảm thấy buồn, stress, nhiều người dễ dàng mở ứng dụng mua sắm và đặt hàng liên tục.

Việc mua sắm lúc đó không nhằm giải quyết nhu cầu thật sự mà chỉ để lấp một khoảng trống tinh thần. Chính vì không có mục đích rõ ràng, họ mua nhiều thứ không dùng đến, chỉ để rồi cuối tháng giật mình nhìn lại số tiền đã “bốc hơi”.

Điều nguy hiểm của thói quen này là nó tạo nên một vòng lặp cảm xúc: càng căng thẳng càng mua, càng mua càng lo lắng về tài chính, rồi lại tiếp tục dùng mua sắm để giải tỏa. Khi thu nhập không đủ bù cho những quyết định cảm tính, sự thiếu kiểm soát này nhanh chóng dẫn đến việc phải vay mượn để lấp vào các khoản chi đã phát sinh. Và một khi đã dùng nợ để tài trợ cảm xúc, nợ nần sẽ trở thành lối sống khó thoát ra.

2. Dùng thẻ tín dụng mà không hiểu cách vận hành

Thẻ tín dụng là công cụ tài chính rất hữu ích nếu biết dùng đúng cách. Nhưng với nhiều người, nó lại là nguyên nhân chính khiến họ ngập trong nợ. Lý do là thẻ tín dụng tạo cảm giác “mình còn đầy tiền” khiến người dùng dễ chi tiêu vượt quá khả năng thực tế.

Khi đến kỳ sao kê, nếu không đủ khả năng thanh toán toàn bộ dư nợ, họ chọn trả tối thiểu, và đây chính là bẫy. Lãi suất thẻ tín dụng luôn cao hơn nhiều lần so với các khoản vay khác, nên chỉ cần nợ chuyển sang kỳ sau, số tiền phải trả bắt đầu tăng chóng mặt.

Một khoản mua nhỏ vài trăm nghìn cũng có thể nhân lên nhiều lần chỉ vì lệch vài kỳ thanh toán. Nhiều người thậm chí còn dùng thẻ tín dụng để xoay vòng, lấy thẻ này trả nợ thẻ kia, tạo thành chuỗi nợ chồng nợ. Khi thói quen này kéo dài, đến một lúc nào đó họ sẽ nhận ra mình đang gánh một số nợ khổng lồ mà bản thân không còn khả năng kiểm soát.

3. Sống vượt thu nhập và cố duy trì hình ảnh “ổn định”

Một sai lầm phổ biến khác là tiêu nhiều hơn số tiền kiếm được chỉ để giữ hình ảnh thành công trước mắt người khác. Từ việc mua quần áo hàng hiệu để “trông chuyên nghiệp”, đổi điện thoại theo xu hướng cho hợp thời, đến việc đi ăn uống sang trọng dù tài khoản chỉ còn vài trăm nghìn,... tất cả đều đẩy người ta vào tình cảnh chi vượt thu nhập.

Điều đáng nói là nhiều khoản chi này xuất phát từ áp lực xã hội, nỗi sợ thua kém, hoặc mong muốn được công nhận. Nhưng thực tế, không ai trả nợ thay mình. Khi lối sống vượt khả năng tài chính trở thành thói quen, người ta sẽ phải vay mượn để duy trì nó. Ban đầu có thể là một khoản vay nhỏ, sau đó lớn dần khi nhu cầu vật chất ngày càng leo thang. Cuối cùng, người muốn chứng minh bản thân lại trở thành người bị mắc kẹt trong nợ nần, đánh mất cả sự tự do tài chính lẫn sự tự tin.

4. Không có quỹ dự phòng và luôn sống trong thế bị động

Nhiều người không bị nợ vì chi tiêu quá mức, mà vì không chuẩn bị cho những tình huống bất ngờ. Chỉ cần một biến cố nhỏ như xe hỏng, bệnh nhẹ, hay mất thu nhập tạm thời cũng đủ khiến họ phải vay mượn.

Khi không có quỹ dự phòng, bất cứ rủi ro nào cũng trở thành gánh nặng. Mỗi lần như vậy, họ lại vay thêm một khoản mới, và nếu không đủ khả năng trả đúng hạn, lãi sẽ tăng, các khoản nợ cũ và mới chồng lên nhau. Nợ nần xuất phát từ sự bị động này không ồn ào nhưng bền bỉ. Nó ăn mòn khả năng tiết kiệm, khiến người ta lúc nào cũng trong trạng thái “vừa trả nợ xong lại phát sinh nợ mới”. Dần dần, tài chính trở thành vòng xoáy không lối thoát vì họ luôn phải dùng thu nhập tương lai để trả cho những rủi ro của quá khứ.