Bố mẹ càng la mắng, con càng chậm tiến: Chỉ cần áp dụng 3 cách này, trẻ tự giác học hành gấp 100 lần!

* Chia sẻ của một vị phụ huynh về sự thay đổi trong cách dạy con trên trang Sohu

Chiếc đồng hồ trên tường vẫn không ngừng tích tắc, đã hơn 11 giờ đêm, nhưng con gái tôi vẫn cặm cụi với bài toán thứ sáu. Cô bé nhìn chằm chằm vào quyển vở, không biết đang suy nghĩ gì. Nếu là ba năm trước, tôi chắc chắn sẽ đặt đồng hồ bấm giờ trước mặt con và lạnh lùng tuyên bố: "Bố cho con 5 phút".

Nhưng bây giờ thì khác.

Chiếc đồng hồ bấm giờ đó đã bị con gái lớn của tôi đập vỡ từ lâu và nằm lặng lẽ trong ngăn kéo, còn hai chị em thì đang hào hứng thi đọc thuộc lòng tiếng Anh. Trên bàn, một chiếc đồng hồ cát nhỏ – món đồ thủ công ba chúng tôi tự tay làm – lặng lẽ chảy từng hạt thời gian.

Bất chợt, cô con gái út giơ chiếc đồng hồ cát lên, mắt sáng rực: "Bố ơi, nhìn này! Thời gian có thể phát sáng!".

Tôi tiến lại gần, nhìn chiếc đồng hồ cát lấp lánh dưới ánh đèn, rồi nhìn xuống góc bàn, nơi có một bức vẽ đơn giản: Hai chị em ngồi trên một chiếc đồng hồ cát khổng lồ, xung quanh là những ngôi sao lấp lánh, bên cạnh có dòng chữ: "Đêm nay đẹp quá, chẳng cần bố phải giục, những vì sao vẫn đang tỏa sáng".

Khoảnh khắc ấy, tôi bỗng nhận ra một điều: "Giáo dục không phải là ép buộc hay thúc giục, mà là giúp trẻ hiểu giá trị của thời gian – để mỗi chiếc đồng hồ bấm giờ trở thành một bầu trời đầy sao trong mắt chúng".

Nhiều bậc cha mẹ tin rằng thúc ép, nhắc nhở liên tục hay so sánh điểm số sẽ giúp con học tốt hơn. Nhưng thực tế, những áp lực vô hình ấy lại khiến trẻ mệt mỏi, chán nản và mất đi động lực thật sự. Bí quyết của những bậc cha mẹ thông minh nằm ở chỗ: Không phải ép buộc, mà là khơi dậy hứng thú và tinh thần tự giác.

Thúc giục - "Con dao hai lưỡi" làm tê liệt động lực

Ai chẳng từng sốt ruột khi thấy con chần chừ với bài tập? Nhưng việc liên tục hối thúc, giám sát chặt chẽ lại dễ khiến trẻ cảm thấy ngột ngạt. Khi bị ép quá mức, thay vì bắt tay vào làm, trẻ sẽ lại trì hoãn, thậm chí phản kháng, vì chúng không còn cảm thấy mình làm chủ được việc học.

Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, khi trẻ được tự quyết định, vỏ não trước trán – nơi điều khiển trách nhiệm và sự tập trung – sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn. Do đó, thay vì giám sát chặt chẽ và thúc ép, cha mẹ có thể giúp trẻ hình thành thói quen học tập một cách tự nhiên. Một lịch trình rõ ràng, kết hợp với những khoảng thời gian thư giãn hợp lý, sẽ giúp trẻ không cảm thấy học tập là một nghĩa vụ nặng nề. Đồng thời, có thể áp dụng phương pháp Pomodoro, với chu kỳ 25 phút tập trung – 5 phút nghỉ ngơi, cũng là một cách hiệu quả để duy trì sự tỉnh táo và hiệu suất. Ngoài ra, việc sử dụng những công cụ đo thời gian trực quan như đồng hồ cát hay hẹn giờ có thể giúp trẻ cảm nhận được tiến trình học mà không bị áp lực.

Khi trẻ được trao quyền kiểm soát thời gian của mình, động lực bên trong sẽ được kích hoạt, biến quá trình học tập từ bị động thành chủ động và đầy hứng thú.

Lời phủ định - "Tảng đá" nghiền nát sự tự tin của trẻ

"So với bạn A, con kém xa!", "Sao điểm thấp thế này?" – những câu nói quen thuộc này có thể vô tình khiến trẻ mất niềm tin vào bản thân. Lời phủ định lặp đi lặp lại không chỉ làm giảm động lực, mà còn khiến trẻ nghĩ rằng mình chẳng bao giờ đủ giỏi trong mắt cha mẹ.

Vì vậy, thay vì chỉ tập trung vào lỗi sai hay kết quả cuối cùng, cha mẹ có thể áp dụng phương pháp "phản hồi kiểu sandwich" – bắt đầu bằng lời khen ngợi điểm mạnh, sau đó đưa ra góp ý mang tính xây dựng và kết thúc bằng sự động viên, truyền hy vọng. Bên cạnh đó, việc ghi nhận những tiến bộ nhỏ cũng giúp trẻ cảm thấy được công nhận và có động lực hơn. Không chỉ vậy, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ tự đánh giá lỗi sai, xem đó như một bài học thay vì thất bại. Khi những phản hồi mang tính khích lệ thay thế những lời trách móc, trẻ sẽ tự tin hơn, chủ động hơn và phát triển một tinh thần học tập tích cực.

Đề cao thành tích - Chiếc lồng vô hình giới hạn sự sáng tạo

Nhiều phụ huynh chỉ quan tâm đến điểm 9, điểm 10, mà quên rằng việc học không chỉ là những con số. Khi bị ép chạy theo thành tích, trẻ dần mất đi sự tò mò và khả năng sáng tạo – những thứ quý giá hơn bất kỳ bảng điểm nào.

Đừng để trẻ coi việc học là một nhiệm vụ nhàm chán và bắt buộc, hãy biến nó thành một hành trình khám phá đầy thú vị. Khi trẻ được tự do tìm hiểu về những chủ đề mà chúng yêu thích, sự tò mò tự nhiên sẽ trở thành động lực mạnh mẽ nhất. Một cách hiệu quả là dành riêng một ngày trong tuần làm "ngày khám phá", nơi trẻ có thể nghiên cứu bất cứ điều gì khiến chúng hứng thú, từ thiên văn học, động vật hoang dã cho đến lập trình hay hội họa. Việc tạo ra một "sổ tay sở thích" cũng giúp trẻ ghi chép lại những điều thú vị mà chúng học được bên ngoài sách vở, từ đó hình thành thói quen tự học và tìm tòi. Quan trọng hơn, cha mẹ nên khuyến khích tư duy phản biện, giúp trẻ đặt câu hỏi, suy ngẫm và tự tìm hiểu thay vì chỉ ghi nhớ kiến thức một cách thụ động.

Khi việc học không còn bị bó buộc trong những bài kiểm tra hay áp lực điểm số mà trở thành một cuộc hành trình khám phá đầy màu sắc, trẻ sẽ chủ động hơn, hứng thú hơn và thực sự muốn học hỏi để phát triển bản thân.