Bí ẩn 15 năm được giải mã chỉ sau một đêm? Cú đột phá từ cao răng giải mã bí ẩn 146.000 năm!

Trong thế giới cổ nhân loại học, người Denisovan luôn được ví như những "bóng ma". Được phát hiện lần đầu vào năm 2010 tại Siberia chỉ qua một mẩu xương ngón tay, họ được xác định là một nhánh người hoàn toàn khác biệt với người Neanderthal và người hiện đại (Homo Sapiens). 

Tuy nhiên, suốt hơn một thập kỷ, nhân loại không hề biết gương mặt họ trông như thế nào. Chúng ta biết họ tồn tại, biết dòng máu của họ vẫn chảy trong huyết quản của nhiều cư dân hiện đại, nhưng chưa bao giờ thực sự "nhìn thấy" họ.

Tất cả đã thay đổi nhờ một khám phá chấn động từ nhóm nghiên cứu của nhà khoa học Phó Cửu Muội (Fu Qiaomei).

Tâm điểm của khám phá này là hộp sọ cổ đại được tìm thấy tại Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc. Với dung tích não khổng lồ, vòm mày thô kệch và cấu trúc xương độc đáo, hộp sọ 146.000 năm tuổi này từng gây tranh cãi lớn trong giới học thuật. Nhiều người nghi ngờ đây chính là dung mạo thật sự của người Denisovan, trong khi số khác đề xuất đặt tên là một loài mới: Homo longi hay "Người Rồng".

Tuy nhiên, việc xác minh danh tính gặp phải rào cản kỹ thuật khổng lồ: thời gian. Trải qua gần 150 thiên niên kỷ, DNA trong xương sọ và xương thái dương đã bị phân hủy hoàn toàn. Các phương pháp giám định truyền thống đành bất lực.

Trong lúc bế tắc, nhóm của Phó Cửu Muội đã tìm thấy hy vọng ở nơi ít ai ngờ tới nhất: những mảng bám vôi hóa trên răng, hay còn gọi là cao răng. Chính hỗn hợp cứng của vụn thức ăn, vi khuẩn và canxi này lại trở thành "chiếc hòm bảo mật" tự nhiên, bảo vệ các đoạn mã di truyền khỏi sự tàn phá của thời gian.

Thách thức kỹ thuật là vô cùng lớn. Mẫu cao răng thu được chỉ vỏn vẹn 0,3 miligam, lẫn lộn với hàng triệu tạp chất và DNA của vi sinh vật hiện đại. Bằng các phương pháp tinh chế silica sáng tạo và thuật toán loại bỏ ô nhiễm tiên tiến, các nhà khoa học đã tách chiết thành công DNA ty thể của vật chủ cổ đại.

Kết quả phân tích gen cho thấy sự trùng khớp đáng kinh ngạc. Hộp sọ Cáp Nhĩ Tân có quan hệ huyết thống trực tiếp với những người Denisovan đầu tiên được tìm thấy ở hang động Siberia. Điều này đồng nghĩa với việc: Hộp sọ Cáp Nhĩ Tân chính là người Denisovan. Lần đầu tiên trong lịch sử, nhân loại đã có thể ghép một khuôn mặt cụ thể cho cái tên bí ẩn này.

Phát hiện này không chỉ xác định danh tính của một hộp sọ, mà còn vẽ lại bản đồ phân bố của người cổ đại. Nó chứng minh rằng người Denisovan không chỉ co cụm ở hang động lạnh giá tại Siberia. Từ 146.000 năm trước, họ đã làm chủ vùng Đông Bắc Á rộng lớn. Thậm chí, việc liên kết với mẫu xương hàm Bành Hồ 1 (được nhắc đến trong các nghiên cứu gần đây vào năm 2025) cho thấy dấu chân của họ đã vươn xa đến tận các vùng biển cận nhiệt đới.

Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ sâu sắc giữa người Denisovan và con người hiện đại. Dòng máu của họ không hề biến mất. Trung bình người Đông Á ngày nay mang trong mình 0,2% gen Denisovan. Con số này lên tới 5% ở người Melanesia tại các đảo Thái Bình Dương và 21% người Philippines mang các biến thể protein tương đồng với mẫu vật cổ đại. Điều này gợi ý về một cuộc di cư vĩ đại về phía Nam của chủng người này trong quá khứ.

Việc xác định hộp sọ Cáp Nhĩ Tân là người Denisovan đặt ra câu hỏi thú vị: Liệu cái tên "Người Rồng" (Homo longi) có còn cần thiết? Hay tất cả chỉ là những biến thể đa dạng của một chủng người vĩ đại từng thống trị châu Á?

Hơn thế nữa, việc giải mã thành công DNA từ cao răng mở ra một chương mới cho khoa học. Những bí ẩn về màu da, khả năng ngôn ngữ, và khả năng thích nghi của con người – những điều được quy định sâu trong DNA nhân – đang chờ đợi được hé lộ. Nhờ có "Người Rồng" và công nghệ đột phá của các nhà khoa học Trung Quốc, chúng ta đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc trả lời câu hỏi vĩnh cửu: Chúng ta là ai và chúng ta đến từ đâu?