Bên trong cuộc đua cứu mạng người lúc 12 giờ đêm

Đã gần 20 ngày trôi qua kể từ đêm Mai Anh cầm điện thoại lên và nhắn tin cho Tất Huân: “Huân có đang tiện tay crawl cứu hộ Thái Nguyên luôn không?”. 

Tin nhắn được gửi đi lúc gần 12h đêm. Khi đó, Huân đã định đi ngủ, nhưng chỉ sau vài giây, anh trả lời lại: “Có nguồn nào không chị?”.

Đó là khởi đầu của một hành trình xuyên đêm mà chưa ai từng nghĩ tới. Đêm 7/10, Thái Nguyên rơi vào tình trạng ngập lụt lịch sử, phải bắn pháo sáng để phát tín hiệu SOS. Hàng trăm hộ dân bị mắc kẹt giữa dòng nước lũ đang lên ào ào, không gì cản nổi. Trong tình thế khẩn cấp, mọi người hiểu rằng chỉ khi tận dụng hết mọi phương tiện kết nối với “thế giới bên ngoài”, họ mới có cơ hội tự cứu mình. Từ những cuộc gọi, tin nhắn cho tới các bài đăng Facebook, từng người một cố gắng gửi đi lời cầu cứu: “Cứu tôi với!”.

Những tín hiệu đó đã chạm đến Mai Anh - một chuyên gia phát triển sản phẩm AI đang sống ở TP.HCM và Tất Huân - kỹ sư công nghệ, lập trình viên với gần 10 năm kinh nghiệm phát triển phần mềm đang ở Hà Nội. 

Ở cách Thái Nguyên hàng nghìn cây số, họ cùng mở máy tính, bắt đầu “cuộc chạy đua” chung một mục tiêu: Làm sao để kết nối được thông tin cầu cứu ấy đến đúng nơi, đúng người.

Chỉ sau 4 tiếng, trang web thongtincuuho.org ra đời. Nền tảng này được thiết kế để thu thập và tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn, giúp các đội cứu hộ dễ dàng xác định khu vực đang cần hỗ trợ khẩn cấp nhất tại Thái Nguyên. Từ một dự án khẩn cấp được tạo ra trong đêm, trang web nay đang dần được hoàn thiện và phát triển, với mong muốn trở thành “cánh tay nối dài” giữa lực lượng cứu hộ và người dân trong thiên tai, để những lời cầu cứu không còn rơi vào khoảng trống.

Không cần hoàn hảo, chỉ cần xử lý đúng vấn đề

Khi quyết định “code cứu người”, điều nào chạm mạnh nhất khiến các bạn không thể ngồi yên thêm một phút nào nữa?

Mai Anh: Đó là khoảnh khắc cả Facebook mình, hàng loạt fanpage lớn đều đăng tải topic: “Cập nhật tình trạng của bạn tại Thái Nguyên”. Ở phía dưới mỗi bài đăng, mình đọc cả nghìn bình luận cầu cứu, mọi người đều rất gấp rút, thông tin khá hỗn loạn. 

Tất Huân: Ngay khi đọc những thông tin đầu tiên trong nhóm “Cứu hộ Thái Nguyên” mà chị Mai Anh gửi, mình đã được thôi thúc phải hành động để có thể hỗ trợ phần nào cho những người đang cần giúp đỡ tại đây. 

Khi một người ở Hà Nội, một người ở Sài Gòn, làm sao để hiểu nhau trong vài phút - trong khi các đội chuyên nghiệp có thể mất vài tháng?

Cả hai: Chúng mình là đồng nghiệp cũ, làm việc chung với nhau từ lúc mới đi thực tập cũng phải 5 năm rồi. Do đó, hai chị em phần nào hiểu phong cách làm việc của nhau, kết hợp cũng rất ăn ý. Bên cạnh đó, các công cụ hay stack công nghệ sử dụng chúng mình cũng đều quen cả rồi nên việc bắt nhịp với nhau cũng rất nhanh gọn. 

Chủ yếu, chúng mình sẽ phân chia đầu việc sao cho hiệu quả nhất, dựa trên thế mạnh của từng người. Tất Huân sẽ xử lý chính phần code, còn Mai Anh chịu trách nhiệm thu thập và xử lý dữ liệu bằng AI.

Không ai làm điều gì nhanh và quyết đoán khi bản thân họ chưa có trải nghiệm tương tự, điều đó có đúng với các bạn? Các bạn cũng đã từng có trải nghiệm khó khăn?

Mai Anh: Bản thân mình làm trong môi trường startup công nghệ 10 năm nên cũng đã có nhiều trải nghiệm về các tình huống phải ra quyết định nhanh và áp lực cao. Do đó những lúc như vậy, mình phải dựa vào kinh nghiệm, thậm chí trực giác, quyết đoán để làm ngay lập tức, không thể chần chừ.

Tất Huân: Cả mình và Mai Anh đều không có kinh nghiệm cũng như trải nghiệm trong mảng cứu hộ, cứu nạn. Vì vậy làm 1 ứng dụng hỗ trợ cứu hộ cứu nạn cũng có thể coi là một thách thức lớn với nhóm mình. Vì vậy, nhóm mình lựa chọn định hướng xuyên suốt quá trình: “Không lan man nhiều tính năng, lấy người dùng làm trọng tâm, tìm cách tối đa hoá sự đơn giản trong việc sử dụng nền tảng”. 

Khi bắt đầu 1 dự án cộng đồng, có điều gì các bạn “chưa kịp nghĩ đến” nhưng vẫn quyết tâm thực hiện?

Tất Huân: Thứ mình chưa từng chuẩn bị là phản ứng từ cộng đồng mạnh tới vậy. Bởi ngay sáng hôm sau, hệ thống đã xử lý hơn 1000 tin cứu hộ và ghi nhận hơn 3000 người dùng cùng lúc. Sau 24h thì số lượng người dùng tăng lên là 57.000. 

Trong quá trình làm sản phẩm này, mình chỉ có mục tiêu duy nhất là mong muốn giúp đỡ phần nào cho công tác cứu hộ cứu nạn, giúp tổng hợp và trực quan hoá dữ liệu tại 1 nơi. Vì vậy mà mọi người có thể thấy, với nền tảng này, người dùng không cần cài thêm app, không  cần học cách sử dụng, họ vẫn chia sẻ lên MXH như trước đó họ vẫn đang làm, hệ thống sẽ tự động tìm đến thông tin của họ.

Mai Anh: Mục tiêu lớn nhất lúc đó của chúng mình là giúp được phần nào cho công tác cứu hộ cứu nạn chứ chưa kịp nghĩ tới số lượng người dùng hay bất kỳ thứ gì khác. Chúng mình chỉ nghĩ đơn giản rằng phiên bản đầu không cần hoàn hảo, chỉ cần hoạt động được.

Từ khi vận hành, có lúc nào các bạn phải “đặt lại định nghĩa” về thế nào là công nghệ hiệu quả?

Tất Huân: Với kinh nghiệm và trải nghiệm của mình trong ngành phát triển sản phẩm, công nghệ chỉ là công cụ, quan trọng là bạn đang giải bài toán gì. 

Qua đây mình cũng muốn chia sẻ một thông điệp: “Không cần phải giải những bài toán quá phức tạp mới tạo ra giá trị. Điều quan trọng là tập trung vào một mục tiêu cụ thể, thực tế, sau đó công nghệ chỉ là công cụ”. 

Mai Anh: Thực ra đây không phải là lần đầu tụi mình xây dựng sản phẩm công nghệ. Trong quá khứ mình cũng từng “lậm” công nghệ, muốn sử dụng những công nghệ fancy nhưng cuối cùng lại không tạo ra giá trị. Dó đó mình nghĩ, việc lựa chọn đúng vấn đề đáng để làm quan trọng hơn.

Một chút liều lĩnh, nhiều thấu cảm và sức mạnh AI tạo ra “thứ phải wow”

Thời điểm bắt tay vào làm, hai bạn có sợ mình đang “nhỏ bé” giữa một vấn đề quá lớn không?

Tất Huân: Mình không dự định sẽ giải một bài toán tổng thể vì mình biết, công tác cứu hộ cứu nạn không đơn giản là nhận một tin cầu cứu rồi tới đó. Mà đằng sau đó là cả một đội ngũ hoạt động có quy trình, vận hành chặt chẽ. Vì vậy, mình đặt một sứ mệnh rất rõ ràng cho sản phẩm này là tổng hợp và trực quan hoá tình hình cứu hộ cứu nạn tại một nơi duy nhất, giúp cộng đồng và các đội cứu hộ dễ dàng hình dung và khoanh vùng các điểm cần trợ giúp.

Mai Anh: Nếu như trước đây thì mình nghĩ điều đó đúng. Mình từng không dám làm nhiều thứ, có lúc chùn chân hay cảm thấy bất lực trước những vấn đề to lớn của xã hội vì không biết sức mình có thể góp được gì hay không. Thế nên mình chọn cách quay về với phạm vi nhỏ hơn, chỉ làm những thứ an toàn. 

Tuy nhiên 2 năm gần đây thì mình thấy AI đã thay đổi luật chơi, trao quyền cho bất kỳ ai cũng có thể đứng lên, xây dựng một thứ gì đó. Và sâu bên trong mình vẫn luôn mong muốn, có niềm tin rằng mình có thể làm gì đó to lớn hơn và có ý nghĩa hơn. 

Vậy, khoảnh khắc nào khiến hai bạn cảm giác “mọi công sức bỏ ra thật sự đáng giá”?

Mai Anh: Có lẽ là khi một số trang fanpage lớn đã bắt đầu chia sẻ bài và nền tảng trở nên viral hơn. Mọi người bắt đầu biết đến, báo tin về nhiều hơn, tag nhau vào. Chúc mình bắt đầu nhận nhiều tin nhắn hơn, có cả những bạn chưa từng quen biết cũng gửi lời cảm ơn đến nền tảng và bày tỏ mong muốn được đóng góp, hỗ trợ. 

Và hiện tại, những người bạn từ xa lạ ấy lại đang trở thành những tình nguyện viên trực page, nhận thông tin từ sáng tới khuya của team chúng mình.

Chi tiết kỹ thuật nào dù nhỏ nhưng khiến hai bạn tự hào trong dự án này?

Tất Huân: Với mình thì đó là tốc độ, sự đơn giản và tính thực dụng, dễ tiếp cận đến nhiều người. 

Mai Anh: Còn với mình thì là sử dụng “no-code low-code tool” (một phương pháp phát triển phần mềm sử dụng các công cụ trực quan với giao diện kéo và thả, cho phép tạo ứng dụng mà không cần kiến thức lập trình chuyên sâu hoặc chỉ cần rất ít mã) giúp tiết kiệm thời gian rất nhiều cho những luồng dữ liệu “trông có vẻ là phức tạp”.

Khi đọc những phản hồi đầu tiên, hai bạn cảm thấy điều gì sâu sắc nhất?

Tất Huân: Chúng mình thật sự rất trân trọng những phản hồi mang tính đóng góp, vì đây là điều mình và nhóm cần để phát triển sản phẩm sát nhất với nhu cầu người dùng.

Mai Anh: Những câu chuyện về gia đình leo lên mái nhà, ở đến ngày thứ 2 chưa được ăn, có người già trẻ nhỏ cũng đã phát đi tín hiệu và được cứu hộ kịp thời. 

Liệu mô hình như thongtincuuho.org có thể nhân rộng hoặc trở thành nền tảng thường trực cho các tình huống khẩn cấp sau này không?

Tất Huân: Hiện tại dự án vẫn mang tính tự phát, đội ngũ đối mặt với rất nhiều khó khăn khi hợp tác với các cơ quan khác. Vì vậy nhóm cũng rất mong có được sự hỗ trợ từ các cơ quan, tổ chức công hoặc tư, giúp dự án có thể đi sâu và dài hơn.

Mai Anh: Nhóm chúng mình đang đặt ra mục tiêu chuẩn hóa nền tảng, để có thể nhanh chóng kích hoạt hệ thống khi có thiên tai ở bất kỳ địa phương nào, đồng thời cải thiện mô hình AI, nâng độ chính xác lọc tin gần như tuyệt đối.

Trong một thế hệ mà nhiều người chọn “đứng ngoài” các vấn đề xã hội, điều gì khiến hai bạn vẫn chọn “bước vào”?

Mai Anh: Mình nghĩ có khi là vì “máu liều” của bản thân từ những ngày làm startup cũng đã quen rồi. Ngoài ra thì đơn giản thôi, chúng mình cứ bắt tay vào làm, cùng lắm thì thất bại nhưng lại có thêm một bài học kinh nghiệm. Nhưng nếu không làm thì chắc chắn thất bại và cũng không được gì cả. 

Nếu được gửi một thông điệp đến những bạn đang nghĩ rằng “một cá nhân nhỏ bé thì có thể làm được gì”, hai bạn sẽ nói gì?

Tất Huân: Như mình có chia sẻ, đừng nghĩ rằng chúng ta cần phải giải những bài toán quá phức tạp mới tạo ra giá trị. Hãy cứ tập trung vào một mục tiêu cụ thể, thực tế, công nghệ sẽ là công cụ để hỗ trợ mọi người làm nên chuyện, tạo nên những sự lan toả. 

Mai Anh: Thế giới hiện tại đã rất khác trước đây rồi và thực sự mình nghĩ đây là làn sóng hiếm hoi trong lịch sử mà công nghệ đang trao quyền cho những cá nhân nhỏ bé cũng có thể tạo nên điều khác biệt. Vì vậy đừng chờ đến khi giỏi mới bắt đầu, hãy bắt đầu để trở nên giỏi hơn.

Cảm ơn hai bạn về những chia sẻ!