Báo động xu hướng dùng bạo lực để phân chia tài sản

Xu hướng coi trọng giá trị vật chất, che mờ đi đạo đức, giá trị con người trong các vụ án chia thừa kế, đặc biệt là thừa kế đất đai đang diễn ra ngày càng nhiều hiện nay. Mặc dù dưới góc độ luật pháp, việc chia tài sản thừa kế tưởng chừng rất đơn giản chỉ là việc xác định rõ di sản thừa kế, hàng thừa kế, công sức tồn tại và các yếu tố liên quan. Nhưng thực tế lại khác rất nhiều, có nhiều vụ đâm, chém, giết người hoặc tìm mọi cách tẩu tán, chiếm đoạt tài sản thừa kế cho thấy sự phức tạp của các vụ án chia thừa kế.

Luật sư chỉ ra nguyên nhân xảy ra tranh chấp thừa kế

Vụ án ba cô con gái đốt nhà mẹ tại thôn Thiên Lộc, xã Trung Hòa, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên gây rúng động và nhận được sự quan tâm rất lớn của dư luận. Vụ án đã được khởi tố tội “Giết người” để điều tra làm rõ hành vi, động cơ, mục đích phạm tội và xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Văn Hùng, trưởng văn phòng Luật kết nối cho rằng, có rất nhiều vấn đề đáng bàn liên quan vụ án này nói riêng, cũng như các vụ án chia thừa kế nói chung.

Theo luật sự Hùng, đầu tiên phải kể đến nguyên nhân của các vấn đề tranh chấp chia thừa kế. Theo đó, cùng với sự phát triển của xã hội, giá trị tài sản thừa kế thường rất lớn và có giá trị. Các chuẩn mực đạo đức, con người thay đổi khi chú trọng vào giá trị vật chất hơn tình cảm. Chính vì thế, nhiều khi con người trở nên tham lam, ích kỷ, vụ lợi hơn, sẵn sàng chà đạp lên mọi chuẩn mực, giá trị, đạo đức và thậm chí là vi phạm pháp luật để được hưởng lợi nhiều hơn từ tài sản thừa kế. Hậu quả nhiều vụ chia thừa kế cũng dẫn đến việc chia cắt, ly gián tình cảm, anh em bất hòa, đổ vỡ tình cảm, thậm chí dẫn đến cả việc đâm giết nhau để tranh giành tài sản. Xu hướng coi giá trị vật chất, tài sản là yếu tố quyết định, trên hết đã làm che mờ đi các giá trị nhân văn, đạo đức. Đây là vấn đề rất đáng báo động và lưu tâm trong xã hội này.

Theo vị luật sư Hùng, nguyên nhân có thể dẫn đến tranh chấp về chia thừa kế gồm: Việc phân chia tài sản không công bằng, sự công bằng này không thể chỉ căn cứ luật là chia đều theo hàng thừa kế mà còn tính đến cả công sức của các thành viên (tôn tạo tài sản, nuôi dưỡng người để lại di sản), việc quản lý tài sản, thờ cúng, thừa kế, kế vị hoặc tạo dựng di chúc gây bất lợi cho người thừa kế khác.

Xuất phát từ lòng tham con người muốn độc chiếm tài sản, hoặc lợi dụng sự thiếu hiểu biết về quy định pháp luật, sơ hở của người để lại di sản để muốn chiếm hết tài sản của người có di sản để lại. Vi phạm các nghĩa vụ về thờ cúng, trông coi tài sản, chăm sóc người được chỉ định nuôi dưỡng, chăm sóc.

Hay các hành vi vi phạm đạo đức, thuần phong mỹ tục của người quản lý tài sản, gây bức xúc, ức chế cho những người thừa kế khác, dòng họ. Hoặc các hành vi liên quan ứng xử, sự thiên vị về tình cảm, chia tài sản của bố hoặc mẹ khi còn sống khiến cho các thành viên khác trong gia đình bức xúc.

Yếu tố thứ 2, theo vị luật sư này phải kể đến xu hướng sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề. Trong các vụ việc này, sự phức tạp của vấn đề chia thừa kế thể hiện vừa phải chia tài sản sao cho “công bằng” vừa giải quyết đảm bảo được yếu tố kết nối tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. Sự công bằng ở đây chưa hẳn việc chia đều di sản thừa kế theo như quy định pháp luật mà còn xét ở khía cạnh hoàn cảnh gia đình, yếu tố tâm lý trọng nam, khinh nữ, công sức nuôi dưỡng người để lại di sản, trách nhiệm thờ cúng và công sức tôn tạo của người quản lý tài sản… Thực tế để chia đều cho các hàng thừa kế, đảm bảo quyền lợi chung cho mọi người trong nhiều trường hợp lại là bài toán rất khó khăn, phức tạp.

Giải pháp để hạn chế tranh chấp khi phân chia thừa kế

Nhìn nhận từ vụ án xảy ra ở Hưng Yên, khi ba người con gái dùng xăng đốt nhà mẹ có thể thấy một thực trạng đáng báo động về xu hướng sử dụng bạo lực để giải quyết tranh chấp? Báo động ở đây không phải chỉ có riêng, duy nhất vụ án này mà thực tế cũng có nhiều vụ án liên quan đến việc chia thừa kế mà các thành viên trong gia đình lựa chọn giải pháp dùng bạo lực để giải quyết tranh chấp.

Luật sư Nguyễn Văn Hùng, trưởng văn phòng Luật kết nối

“Sự bí bách trong việc lựa chọn các giải pháp, không nắm bắt quy định pháp luật, chưa tin tưởng vào các quy trình tố tụng cũng là một trọng các nguyên nhân xảy ra tình trạng mong muốn sử dụng bạo lực trong các vụ án giải quyết tranh chấp chia thừa kế” - luật sư Hùng nói.Về các giải pháp để ngăn chặn, giảm bớt tình trạng sử dụng bạo lực trong các vụ án chia thừa kế, luật sư Hùng phân tích. Thực tế Bộ luật dân sự 2015 quy định rất rõ ràng về tài sản thừa kế (di sản), hàng thừa kế, cách chia, cũng như các yếu tố liên quan đến việc chia thừa kế. Vấn đề cốt lõi vẫn là yếu tố con người. Để ngăn chặn tình trạng sử dụng bạo lực trong việc giải quyết tranh chấp chia thừa kế cần thiết phải tìm đến Luật sư, các chuyên gia, người am hiểu pháp luật để tìm hiểu kĩ các quy định pháp luật, quyền, nghĩa vụ của các bên trong các vụ án chia thừa kế, các quy định về quá trình giải quyết tranh chấp cũng là sự lựa chọn hàng đầu. Theo luật sư Hùng, sự am hiểu pháp luật cũng là giải pháp triệt để, vì thế người dân nên có lựa chọn cho giải pháp này để nắm rõ vấn đề tranh chấp, cũng như các quy trình, giải pháp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp chia thừa kế.

Bên cạnh đó, lựa chọn các giải pháp hòa giải tranh chấp chia thừa kế thông qua các cơ chế hòa giải cơ sở, của người thân, UBND xã/phường cũng là giải pháp.

“Khi có bất cứ mâu thuẫn nào nhen nhóm cần được can thiệp, hòa giải sớm để tránh tranh chấp, khiếu nại, bức xúc kéo dài. Trong trường hợp này, cũng mong chính quyền, các đoàn thể ở địa phương, tổ dân phố, làng xóm chủ động hơn nữa nắm bắt tình hình, chủ động có phương án hòa giải, giải hòa cho người dân. Trường hợp phát sinh tranh chấp không thể hòa giải, có thể lựa chọn các giải pháp khởi kiện ra Tòa án để giải quyết tranh chấp. Đây là cách thức vừa văn minh, an toàn và phù hợp quy định pháp luật” - luật sư Hùng phân tích.

Ngoài ra, theo trưởng văn phòng Luật Kết nối cũng cần phát huy các yếu tố văn hóa, tình cảm, sự gắn kết theo truyền thống trọng tình nghĩa của người Việt Nam. Sự gắn kết, động viên, chia sẻ của cộng đồng dân cư từng địa phương để khuyên ngăn, hòa giải bất hòa. Vụ việc xảy ra ở Hưng Yên rất đáng buồn, đau lòng, nhưng cũng là bài học giá trị cho nhiều gia đình khác trong việc xử lý tài sản chia thừa kế làm sao công bằng, giữ được tình cảm, gắn kết gia đình.