"Bad Genius": Kịch tính như phim điều tra, nhức nhối như phim xã hội!

Bad Genius (tên tiếng Việt: Thiên tài bất hảo) ngay khi vừa ra mắt tại Thái Lan đã thu về 76 tỷ đồng doanh thu, được chọn chiếu mở màn tại LHP Châu Á ở New York, chứng tỏ sức hút rất mạnh mẽ của bộ phim lấy đề tài học đường. Thêm một lần nữa điện ảnh Thái Lan chứng tỏ với khán giả rằng họ hiểu được thế mạnh và vận dụng nó tốt như thế nào.

Như chính tựa phim "Thiên tài bất hảo", bộ phim xoay quanh Lyn, một thiên tài với số điểm trong học bạ luôn đẹp rực rỡ, được các trường học săn đón và ước mơ du học bằng học bổng luôn nằm trong tầm tay. Câu chuyện bắt đầu khi Lyn chuyển đến một trường cấp III với học phí đắt hơn, nhưng tỉ lệ đậu du học cao hơn. Bố của Lyn là một giáo viên cấp II, hoàn cảnh không khá giả, lại gà trống nuôi con nhưng ông vẫn quyết tâm muốn con theo học ở đây, vì một tương lai sáng sủa về sau. Đoạn mở đầu gần gũi với tất thảy chúng ta; những người đã, đang và sẽ là học sinh ở đất nước láng giềng của Thái Lan, với rất nhiều những nỗi lo về trường lớp cũng như áp lực thi cử, tương lai.

Tất nhiên, bộ phim này không đơn thuần là thuật lại cuộc sống học đường. Nó bắt đầu bằng một góc tối trong nhà trường và nới rộng ra những trăn trở và gút mắc của cả ngành giáo dục. Vấn nạn quay cóp, gian lận thi cử là luôn luôn tồn tại. Những trò ghi "phao", mánh lới trong phòng thi dường như nhẵn mặt với bất kì một học sinh nào trên đời này. Bad Genius tập hợp rất đầy đủ những thứ đó, rồi đẩy chúng lên một tầm cao mới nghiêm trọng hơn, bất khả hơn nhưng cực kì hấp dẫn.

Đầu óc thiên tài nhanh nhạy của Lyn kết hợp với tiền bạc bao la của cặp đôi "gà bông" Pat - Grace, một mạng lưới quay cóp hình thành trong nhà trường và lớn mạnh rất nhanh. Khán giả xem chắc chắn sẽ chỉ biết vỗ đùi đen đét rồi vỗ tay rầm rầm theo những kì thi nghẹt thở, bởi những trò ma mãnh tuổi học trò của chính mình thì ra lại có thể nguy hiểm và "ngầu" như thế này!

Nhưng trò vui chưa được lâu thì xuất hiện một nhân vật "khó ưa" dù vẻ ngoài rất đáng yêu: Bank - con trai tiệm giặt ủi, học sinh nghèo vượt khó, cực kì nghiêm túc và căm ghét gian lận. Bank có thể đọc vanh vách dãy số Pi nhanh cấp kì, là ứng viên nặng kí của Lyn trong cuộc thi giành học bổng nước ngoài. Cùng là thiên tài giống nhau nhưng cũng chính là thiên địch.

Thực sự, thứ hay nhất ở Bad Genius chính là kịch bản. Có cái nền tưởng như rất hấp dẫn, rất dễ "vẽ vời" nhưng nếu không tỉnh táo để mở rộng thì nó cũng sẽ chỉ là một bộ phim con nít. Bộ phim thực sự có một đường dây câu chuyện vừa kịch tính, sâu sát, vừa bao quát được rất nhiều vấn đề liên quan. Cách mà các nhân vật "nâng cấp" lãnh địa gian lận của mình từ những cuộc thi trong trường đến kì thi quốc tế STIC khiến cho nhịp phim càng về sau càng cuốn hút, không khí căng thẳng được đẩy cao và hay nhất chính là nó phanh phui rất trọn vẹn những góc tính cách của các nhân vật.

Phải làm sao để vừa duy trì sự chú ý của khán giả trên màn hình bằng một kế hoạch gian lận tầm quốc tế vừa xây dựng được nhân vật thật tròn trịa để chỉ ra những trúc trắc trong cách vận hành của bộ máy giáo dục - gia đình - xã hội!? Bad Genius làm được chuyện đó, còn làm rất tốt là khác!

Hai nhân vật chính Lyn và Bank được miêu tả rất rõ ràng, thể hiện sự đối lập lẫn đồng cảm rất chuẩn xác. Cả hai đều là đại diện cho nhóm học sinh không nhiều điều kiện, gánh trên vai thứ trách nhiệm vô hình mà đôi khi người lớn chẳng nhận ra. Chúng không chỉ đi học mà còn phải chiến đấu với cuộc sống, với những suy nghĩ mới lớn dễ bị tác động, với những cám dỗ luôn nằm sẵn.

Nhưng chúng cũng rất khác nhau ở cách suy nghĩ và đối lại với cuộc sống. Nếu Lyn khôn ngoan, biết bản thân có gì và sẽ được gì trong những cuộc mạo hiểm thì Bank lại là một kẻ hèn nhát, tự chui sâu vào con đường vốn đã không được đẹp đẽ của bản thân để nhân danh một kẻ nghiêm túc, đàng hoàng. Cuộc đời xô chúng vào những sai lầm, càng ngã càng sai nhưng thoát ra được hay không, đúng đắn hay không hoàn toàn nằm ở cách chúng chọn lựa.

Một điểm hay ho ở bộ phim này chính là cách nó tạo được vấn đề với góc nhìn đa chiều. Quay cóp thực chất chỉ là những "trò ma" tuổi học trò, ai mà chẳng từng quay cóp. Nhưng quay cóp cũng có những khi trở thành một phương tiện tô đậm sự dối trá. Tất nhiên, phạm tội quay cóp trong một cuộc thi cấp quốc tế sẽ không thể vào tù nhưng cách bạn có đủ bản lĩnh để dấn thân vào con đường biết sai ngay từ đầu kia không mới là quan trọng. Bank là một ví dụ rõ nhất trong trường hợp này, cậu thay đổi theo cách vừa có thể hiểu được, vừa đáng thương mà cũng vừa đáng trách.

Chẳng thể nói ai là nạn nhân của ai. Cũng như câu "Nếu không gian lận thì cuộc đời cũng gian lận chúng ta" mà Lyn đã nói, nó phản ảnh những góc nhìn rất đa chiều của nhận thức. Ở bất kì một sự việc nào, có gian lận hay không là do cách chúng ta nhìn vào nó.

Đối với Lyn, việc phải đóng tiền "bồi dưỡng" ở trường là bất công, nhưng đối với bố Lyn đó là chuyện bình thường. Đối với Lyn và Bank, việc họ phải chật vật với tấm vé du học đến nỗi phải trở thành kẻ xấu chính là bất công. Nhưng đối với Grace và Pat, những kẻ giàu có với tương lai được dọn sẵn lại cảm thấy trí khôn của Lyn và Bank mới là thứ họ muốn nhưng không thể có được. Bất công luôn tồn tại, nhưng có thật là bất công hay không là do chính ta. Bad Genius là một câu chuyện xoay quanh những tiểu xảo nhưng lại nói ra những vấn đề rất to.

Bên cạnh kịch bản cùng diễn xuất rất thuyết phục của dàn diễn viên thì phim còn gây được sức hấp dẫn với cách khai thác tình huống. Ngoài việc đưa những mánh mung quen thuộc trong gian lận thi cử mà hầu như ai cũng từng trải qua vào phim, phải làm sao để khán giả "Ồ" lên mới chính là thử thách! Chắc chắn bạn sẽ há hốc mồm và tâm phục khẩu phục với những thứ mà bọn con nít quỷ này nghĩ ra cho cái kế hoạch kinh khủng kia. Làm sao để có thể gửi đáp án của một kì thi quốc tế cho nhau chỉ với những cây bút chì? Xem đi rồi sẽ hết hồn!

Cách mà đạo diễn biến những điều đó thành một cuộc đấu về chiến lược, quảng bá, xử lý khủng hoảng kinh doanh thực sự rất thú vị. Chúng ta sẽ được nhìn thấy cảnh một "Steve Jobs" đang thuyết phục người tiêu dùng về sự mạo hiểm mới nhưng đầy hấp dẫn. Hay cảnh một cô thủ phạm tìm mọi cách rời khỏi hiện trường trong một nhà ga tàu điện ngầm. Hay cảnh đội quân cả trăm chiếc xe ôm chờ đến giờ thực thi nhiệm vụ như chuẩn bị đi đánh cướp một ngân hàng. Tất cả đều có trong Bad Genius, xoay quanh một kế hoạch gian lận của 4 đứa học sinh cấp III, thật không đùa!

Xem rồi mới thấy người Thái hay ho như thế nào trong cách triển khai ý tưởng và thực hiện nó đến cùng trên một bộ phim điện ảnh. Không đao to búa lớn, không kĩ xảo tốn kém, cũng không có những lời thọai hoa mỹ sách vở, mọi thứ ở Bad Genius vừa gần gũi vừa tự nhiên nhưng vẫn khơi được những vấn đề rất nhức nhối.

Về kết phim, chắc chắn sẽ có nhiều ý kiến trái chiều trong cách xử lý. Nhưng đối với riêng người viết bài, kết phim phải như thế thì mới đúng với bối cảnh và tính cách nhân vật được xây dựng. Như đã nói bên trên, hai nhân vật hay nhất Lyn và Bank sẽ chính là chìa khoá để bộ phim giải quyết tất cả vấn đề. Phàm là những kẻ tin vào lề thói như Bank một khi phải chấp nhận sự thay đổi thì sẽ thay đổi đến mức không ai dám tưởng tượng. Còn một người luôn nhận ra mình đứng đâu, biết kẻ thù trong mọi cuộc chiến là ai như Lyn thì khác. Lyn sẽ luôn chiến thắng, kể cả là trong cuộc chiến tâm lý cuối cùng với Bank. Bởi nếu cô thoả hiệp vào giây phút đó, cô mới chính là người thua cuộc.

Nói tóm lại, Bad Genius thực sự là một phim đáng xem. Không chỉ để giải trí, trải nghiệm mà còn là để học hỏi và thán phục đất nước láng giềng có chiến lược và hướng đi rất rõ ràng trong điện ảnh như thế nào. Với kĩ thuật và nền tảng văn hoá, Việt Nam hoàn toàn có thể có những bộ phim như thế này. Nhưng vẫn không có là bởi chúng ta đã quen với cách suy nghĩ trong một cái khung và sợ phải phá vỡ nó, ám ảnh bởi chuyện kiểm duyệt, cắt cúp. Nếu chúng ta nhìn được một vấn đề bằng nhiều chiều như người Thái thì hẳn đã khác.