Mới đây, dòng tâm sự của một bà mẹ có con gái tuổi teen gây chú ý trong cộng đồng phụ huynh. Trong bài viết, chị chia sẻ nỗi lo lắng khi con gái đang học THCS nhưng đã yêu sớm, thậm chí tỏ tình với nhiều bạn trai từ năm lớp 5 đến giờ (hiện chuẩn bị lên lớp 9).
"Bạn thích là bạn tỏ tình, không quan tâm người ta có thích hay khó chịu hay như thế nào. Có bạn bị làm phiền quá còn nổi nóng văng tục lại", chị viết. Dù đã nhiều lần góp ý nhẹ nhàng lẫn nghiêm khắc, con vẫn tiếp tục dấn sâu vào những rung động đầu đời và ít chú tâm đến việc học. Người mẹ này thừa nhận: "Mình cũng ráng đồng hành với con trong học tập nhưng đầu óc con đầy chuyện tình cảm nên khó tập trung".
Không dừng lại ở chuyện học sa sút, chị còn bày tỏ lo ngại con có thể bị kẻ xấu dụ dỗ, bởi con có xu hướng thích tiếp cận, nhắn tin nhiều và chủ động trong tình cảm. Dù con chưa có điện thoại riêng, nhưng thỉnh thoảng vẫn dùng máy tính của mẹ hoặc laptop học nhóm. Việc kiểm soát không dễ, và chị cũng lo nếu cấm hoàn toàn thì con sẽ lén lút tạo tài khoản riêng mà mình không theo dõi được. "Nhiều lúc thấy buồn và nản lòng quá", chị kết lại, và hy vọng nhận được chia sẻ, lời khuyên từ các phụ huynh có con tuổi dậy thì.
Ảnh minh hoạ
Tuy nhiên, bài viết vừa đăng chưa lâu thì ngay lập tức có một người khác để lại bình luận gây sốc: "Cho hỏi con chị học trường nào để tránh? Môi trường ảnh hưởng đến con người". Câu hỏi này khiến nhiều người phẫn nộ. Một phụ huynh phản bác: "Nếu người ta hỏi mẹ vậy thì mẹ có trả lời không? Trường nào chẳng có hàng nghìn học sinh, đâu thể quy chụp cả môi trường chỉ vì một bạn như vậy".
Người này nhấn mạnh, trách nhiệm giáo dục con không thể đổ lỗi hoàn toàn cho nhà trường hay bạn bè, mà còn phụ thuộc rất lớn vào sự đồng hành của cha mẹ.
Bên cạnh tranh cãi, cũng có nhiều phụ huynh từng trải qua giai đoạn "dậy thì nổi loạn" cùng con, chia sẻ cách tiếp cận đầy thấu hiểu và kiên nhẫn. Một bà mẹ có con gái học lớp 9 viết: "Ưu điểm là con bạo dạn, tự tin, dám bày tỏ cảm xúc, cũng không che giấu mẹ. Đây là biểu hiện của cá tính lãnh đạo, không ngại giao tiếp. Ở tuổi này, hormone thay đổi, con gái dễ mơ mộng, cần sự chú ý, thích cảm giác đặc biệt với ai đó".
Theo chị, quan trọng là không chỉ trích hay cấm đoán con, mà hãy hướng dẫn con hiểu rằng: tình cảm không phải là giá trị duy nhất. "Hãy giúp con thấy mình còn có ước mơ, sở thích, còn cả một thế giới để khám phá. Cho con cơ hội tham gia câu lạc bộ, lớp năng khiếu để tìm niềm vui khác ngoài chuyện yêu đương".
Một bà mẹ khác thì chia sẻ bí quyết của gia đình mình: "Không biết có phải con mình chưa có người yêu nên mình nói mạnh miệng không, nhưng vợ chồng mình luôn nói chuyện với con cởi mở. Hỏi con: dạo này có crush ai không? Hay thấy con hay nhắc đến một bạn thì sẽ hỏi thẳng: con đang thích bạn đó à? Bạn ấy có điểm gì thú vị?... Chúng tôi không cấm yêu, mà từ bé đã dạy con phân biệt đâu là quý mến, đâu là rung động. Có khi thích ai đó cũng là động lực để học tốt hơn".
Từ câu chuyện của người mẹ trên, có thể thấy rằng tuổi dậy thì là giai đoạn rất đặc biệt: trẻ bắt đầu có ý thức mạnh mẽ về bản thân, muốn được khẳng định, muốn yêu và được yêu. Nếu cha mẹ phản ứng cực đoan, cấm đoán, giám sát, lên án thì chỉ càng đẩy con vào trạng thái phản kháng hoặc che giấu. Trong khi đó, cởi mở, tôn trọng và đồng hành là điều quan trọng hơn cả.
Tất nhiên, việc yêu sớm có thể ảnh hưởng đến học tập, nhưng cũng là một phần của quá trình trưởng thành nếu được định hướng đúng. Cha mẹ có thể trò chuyện để giúp con phân biệt giữa cảm xúc thoáng qua và một mối quan hệ có ý nghĩa, giữa yêu và sự lệ thuộc, giữa được quan tâm và bị lợi dụng.
Thay vì chỉ nói: "Đừng yêu!", có thể hỏi: "Con thích bạn ấy ở điểm nào?", "Con mong đợi điều gì từ mối quan hệ đó?", "Nếu buồn, con sẽ làm gì để vượt qua?"... Những câu hỏi như vậy giúp con học cách hiểu bản thân và biết tự đặt giới hạn.
Ngoài ra, cha mẹ cũng cần chú trọng giáo dục giới tính cho con, không phải đợi đến tuổi dậy thì mới bắt đầu. Trẻ cần được hướng dẫn nhận biết đâu là hành vi xâm phạm, biết tôn trọng ranh giới cơ thể, và hiểu rằng các mối quan hệ, dù là tình bạn hay tình cảm đều cần xuất phát từ sự an toàn và tôn trọng.
Việc con tỏ tình với ai đó dù người đó đã tỏ rõ sự khó chịu là hành vi cần được cha mẹ uốn nắn ngay từ sớm. Trẻ cần hiểu rằng tình cảm phải xuất phát từ hai phía và luôn đi kèm với sự tôn trọng ranh giới cá nhân. Nếu con tiếp tục theo đuổi một cách ép buộc, điều đó có thể bị xem là quấy rối trong xã hội trưởng thành.
Cha mẹ nên dạy con nhận biết cảm xúc của người khác, rằng nếu ai đó không hồi đáp, né tránh hoặc từ chối, nghĩa là con cần dừng lại. Hãy giúp con hiểu rằng yêu quý một người không đồng nghĩa với việc phải có được họ. Thay vào đó, con nên học cách trân trọng tình bạn, biết quan sát và đồng cảm.
Đây là một phần quan trọng trong giáo dục giới tính: dạy con rằng tình yêu là sự tự nguyện, không phải theo đuổi bằng mọi giá. Dù con còn nhỏ, cha mẹ vẫn cần gieo cho con nhận thức đúng về ranh giới, sự tôn trọng và giá trị của một mối quan hệ lành mạnh.
Tuổi dậy thì là giai đoạn cha mẹ không thể kiểm soát tuyệt đối, mà cần chuyển sang vai trò làm bạn đồng hành vừa lắng nghe, vừa định hướng.
Câu chuyện của bà mẹ trên không phải cá biệt. Đó là lời nhắc nhở rằng, thay vì vội vàng đánh giá, chỉ trích hay đổ lỗi cho môi trường, điều mỗi phụ huynh cần làm là xây dựng một mối quan hệ tin tưởng với con, nơi con có thể thành thật bày tỏ cảm xúc và tìm thấy ở cha mẹ sự hiểu biết, dẫn dắt và yêu thương không điều kiện.