Ai bảo cá heo hiền lành dễ thương? Từng có một chủng cá heo đã gieo rắc kinh hoàng cho đại dương, đến cá mập trắng cũng phải khiếp sợ

Chẳng biết từ khi nào, cá heo thường gắn với tính cách hiền hòa, dễ mến, gần gũi với con người. Nhưng thực ra thì chúng cũng chẳng hiền lắm đâu! Cá heo cũng săn mồi, có những con gây nhiều phiền toái cho ngư dân, thậm chí còn tấn công con người.

Và thậm chí, từng có một chủng cá heo khổng lồ vươn mình trở thành một thế lực lớn giữa lòng đại dương, đủ khả năng săn mồi kích cỡ lớn ở tốc độ cao. Đây là phát hiện của các chuyên gia hải dương tại Mỹ.

Dù bây giờ chủng loài này không còn tồn tại nữa, nhưng vẫn là một phát hiện hết sức quan trọng đối với hiểu biết của chúng ta về quá trình tiến hóa. Nó cho phép khoa học hiểu hơn về 2 nhánh tiến hóa của cá voi hiện đại, bao gồm chủng cá voi có răng như cá heo, và cá voi sừng như cá voi lưng gù.

Cụ thể, các nhà khoa học xác định được bộ xương hóa thạch của một chủng cá heo dài 4,8m tại bang Nam Carolina, hoành hành trên các đại dương ở thời điểm ước tính là 25 triệu năm trước, thuộc kỷ Oligocene. Chúng mang tên Ankylorhiza.

Ankylorhiza được xem là loài săn mồi định vị bằng sóng âm (echolocating) cấp cao đầu tiên. Chúng có kích cỡ rất lớn, sở hữu bộ răng dài, cứng và nhọn hoắt. Theo đánh giá, chúng có thể đi săn ở tốc độ cao, tương tự như cá voi sát thủ ngày nay.

Được biết, bộ xương được tìm thấy từ thập niên 1990, nhưng ban đầu đã bị định dạng sai và phải đến lúc này mới giải đáp được các bí ẩn đằng sau. Các phát hiện lớn nhất liên quan đến sọ và đuôi, phần xương vây và hình dạng của răng. Nó cho thấy 2 chủng cá voi hiện đại đã hấp thu rất nhiều đặc tính của tổ tiên, nhưng lại rẽ ra 2 nhánh song song để tạo ra các chủng khác biệt.

Ước tính, thời kỳ hoàng kim của loài cá heo nay đã chấm dứt từ 23 triệu năm trước, và đã rơi vào cảnh tuyệt chủng. Kể từ đó, những loài cá voi và cá heo khác chiếm lấy vị trí của chúng, nhưng chỉ duy nhất một loài lên được đỉnh chuỗi thức ăn là cá voi sát thủ thôi.

Điểm thú vị ở đây là việc loài săn mồi kinh hoàng như cá voi sát thủ hóa ra lại có mối liên hệ với cá heo hiền lành. Dẫu vậy theo nhà cổ sinh vật học từ ĐH Charleston - ông Robert Boessenecker, thì Ankylorhiza có tập tính săn mồi khá giống với cá voi sát thủ ngày nay.

Cần biết rằng hiện tại nếu không tính con người, cá voi sát thủ là kẻ thù đáng sợ nhất với cá mập trắng khổng lồ. Ankylorhiza không sống cùng thời, nhưng dựa trên đặc điểm này thì có thể thấy chúng đủ khả năng gieo rắc kinh hoàng cho lũ cá mập nếu phải chạm mặt.

"Cá voi và cá heo có lịch sử tiến hóa khá dài và phức tạp, nhưng nhìn vào các loài hiện đại sẽ không cho bạn cảm giác đó," - Boessenecker cho biết. "Các mẫu hóa thạch như Ankylorhiza sẽ giúp chúng ta nhận định được chuyện đã xảy ra với chúng từ hàng triệu năm trước kia."

Khoa học vốn nghĩ rằng cá voi đã tiếp nhận khả năng sử dụng đuôi giống bánh lái tàu từ khoảng 35 triệu năm trước. Tuy nhiên với mẫu hóa thạch của Ankylorhiza cùng nhiều nghiên cứu phía trước, Boessenecker cho rằng sẽ có nhiều thứ cần phải đánh giá lại.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Current Biology.