6 bệnh nguy hiểm hàng đầu ở trẻ nhỏ bố mẹ cần bỏ túi kiến thức phòng ngừa

Vì sao trẻ nhũ nhi, trẻ nhỏ dễ mắc bệnh?

Theo bác sĩ Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và còn non nớt. Điều này khiến trẻ không đủ sức chống chọi hiệu quả với hàng loạt tác nhân gây bệnh xung quanh.

Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có sức đề kháng kém nên có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm cao. Ảnh minh họa: Shutterstock

Thêm nữa, trẻ nhỏ còn có thói quen bò, trườn trên sàn nhà và cho bất cứ vật gì cầm nắm được vào miệng, tạo cơ hội cho vi khuẩn, virus dễ xâm nhập. Bên cạnh đó, trẻ cũng có thể tiếp xúc với nguồn bệnh từ chính những người thân trong gia đình như bố mẹ, trẻ lớn đi học, ông bà…

Các con đường lây nhiễm phổ biến

Bác sĩ Ngọc cho biết 3 bệnh bạch hầu, ho gà và viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib lây qua đường hô hấp khi trẻ hít phải các giọt bắn li ti từ mũi họng của người bệnh hoặc người mang vi khuẩn không có triệu chứng. Đặc biệt, trong không gian kín hoặc nơi đông người, mầm bệnh dễ dàng lây lan hơn.

Virus bại liệt lây qua đường tiêu hóa khi trẻ ăn phải thực phẩm, nước uống bẩn hoặc ngậm bàn tay, đồ vật dính mầm bệnh.

Trẻ nhỏ có thói quen cầm nắm, trườn bò, dễ tiếp xúc mầm bệnh. Ảnh minh họa: Shutterstock

Còn viêm gan B lây qua đường máu, từ mẹ sang con. Trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm viêm gan B có nguy cơ mắc bệnh rất cao nếu không được can thiệp kịp thời. Cuối cùng, uốn ván tấn công qua những vết thương hở, dù chỉ là một vết xước nhỏ.

Mức độ nguy hiểm của các bệnh truyền nhiễm

Trước khi vắc-xin trở nên phổ biến, các bệnh truyền nhiễm kể trên từng là nỗi ám ảnh của các gia đình. Ho gà với những cơn ho rít kéo dài khiến trẻ tím tái, khó thở, lồng ruột, viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí gãy xương. Cứ 10 trẻ mắc ho gà sẽ có 1 trẻ tử vong.

Bạch hầu với lớp giả mạc bám chặt đường thở, gây biến chứng viêm cơ tim, suy đa tạng, khiến 20% trẻ không qua khỏi chỉ trong vài ngày. Dù đã có vắc-xin, những ổ dịch ho gà, bạch hầu vẫn bùng phát rải rác, chủ yếu ở những trẻ chưa tiêm đủ liều. Như năm 2024, Việt Nam ghi nhận 10 trường hợp mắc bệnh bạch hầu, trong đó 2 trường hợp tử vong. Từ đầu năm đến nay, cả nước có hàng chục ca mắc ho gà, 3 ca tử vong, chủ yếu ở các trẻ chưa tiêm và tiêm chưa đầy đủ vắc-xin.

Trẻ nhỏ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy cơ trở nặng cao. Ảnh minh họa: Vecteezy

Uốn ván khiến trẻ co giật dữ dội, gãy xương, suy hô hấp, tỷ lệ tử vong tới 95% ở trẻ sơ sinh. Bại liệt, lây qua đường tiêu hóa, gây liệt tay chân, teo cơ, suy hô hấp và tử vong. Cứ 200 người nhiễm bệnh sẽ có một người biến chứng liệt vĩnh viễn, thường ở chân. Dù Việt Nam đã thanh toán bại liệt từ năm 2000, WHO cảnh báo nguy cơ bệnh quay lại khi tỷ lệ tiêm chủng giảm và virus âm thầm lây lan trong cộng đồng.

90% trẻ sơ sinh mắc viêm gan B trong năm đầu đời sẽ tiến triển viêm gan mạn tính, 25% trong số đó có nguy cơ mắc xơ gan hoặc ung thư gan sau này. Vi khuẩn Hib là tác nhân hàng đầu gây viêm màng não và viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi, để lại di chứng nặng nề như điếc, bại não, rối loạn trí tuệ, hoặc dẫn đến tử vong.

Trẻ mắc các bệnh truyền nhiễm có thể bị tàn tật vĩnh viễn. Ảnh minh họa: Shutterstock

Phòng 6 bệnh hiệu quả trong cùng 1 mũi tiêm

Bác sĩ Ngọc cho biết hiện Việt Nam đã vắc-xin phối hợp 6 trong 1 phòng được 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm kể trên. Ba mẹ cần hoàn thành phác đồ tiêm cho trẻ trước 2 tuổi.

Nếu không tiêm đủ mũi theo phác đồ, kháng thể tạo ra sẽ không tối ưu, trẻ vẫn có nguy cơ cao mắc bệnh. Ví dụ hiệu quả phòng bệnh bại liệt chỉ đạt 40%, với ho gà và bạch hầu chỉ đạt 30% nếu trẻ chỉ được tiêm 1 mũi đầu tiên. Cụ thể phác đồ như sau:

- Mũi 1 khi trẻ 2 tháng tuổi (sớm nhất là 6 tuần tuổi);

- Mũi 2 tiêm sau mũi 1 là 1 tháng;

- Mũi 3 tiêm sau mũi 2 là 1 tháng;

- Mũi 4 thường từ 16 – 18 tháng (cách mũi 3 tối thiểu 6 tháng).

Vắc-xin 6 trong 1 có thành phần ho gà được chọn lọc để đủ tạo được đáp ứng miễn dịch hiệu quả, nhưng hạn chế được một số phản ứng sau tiêm như sốt, sưng đau tại vị trí tiêm so với vắc-xin ho gà toàn tế bào. Hơn nữa, trẻ tiêm vắc-xin 6 trong 1 đã có thành phần Bại liệt, nên không cần uống 3 liều và tiêm thêm 2 liều vắc-xin Bại liệt để phòng bệnh này như khi tiêm vắc-xin 5 trong 1, giúp giảm số lần tiêm chủng cũng như phản ứng sau tiêm cho trẻ, tiết kiệm thời gian cho phụ huynh.

Trẻ nhỏ tiêm vắc-xin 6 trong 1 tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Mộc Thảo

Hiện có hai loại vắc-xin 6 trong 1, đều có hiệu quả và độ an toàn như nhau và dùng được cả cho trẻ sinh non. Một loại cần pha hồi chỉnh với lọ bột Hib đông khô trước khi tiêm, trong khi loại còn lại ở dạng pha sẵn trong bơm tiêm, không cần pha hồi chỉnh trước khi tiêm.

Bố mẹ hãy tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ về loại vắc-xin và lịch tiêm phù hợp để bảo vệ con yêu một cách trọn vẹn trong giai đoạn đầu đời.