Tết Hàn thực là một ngày lễ truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam, thường diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch. Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, bày tỏ lòng thành kính và cầu mong một năm mới bình an, may mắn, tài lộc dồi dào. Tuy nhiên, để giữ được ý nghĩa thiêng liêng của ngày lễ và tránh những điều xui xẻo có thể ảnh hưởng đến vận mệnh cả năm, người ta thường tuân thủ một số điều kiêng kỵ đặc biệt. Dưới đây là ba điều kiêng kỵ quan trọng trong Tết Hàn thực mà mỗi gia đình nên lưu ý để đảm bảo gia đạo bình an, tài lộc sung túc.
Tết Hàn thực gắn liền với món bánh trôi, bánh chay – hai loại bánh truyền thống được làm từ bột gạo nếp, tượng trưng cho sự tinh khiết, trọn vẹn và lòng thành kính dâng lên tổ tiên. Chính vì vậy, việc sử dụng nguyên liệu sạch, tinh khiết để làm bánh là điều vô cùng quan trọng. Người xưa quan niệm rằng nếu bột gạo không sạch, bị lẫn tạp chất hay không được chọn lựa kỹ càng, thì bánh làm ra sẽ không thể hiện được sự trang nghiêm, thậm chí có thể khiến tổ tiên "không hài lòng". Điều này được cho là sẽ mang lại vận xui, làm ảnh hưởng đến sự may mắn và tài lộc của gia đình trong cả năm.
Để tránh điều kiêng kỵ này, các gia đình thường chuẩn bị nguyên liệu từ trước, chọn loại gạo nếp thơm, trắng, không bị mốc hay lẫn sạn. Quá trình nhào bột và làm bánh cũng cần được thực hiện cẩn thận, sạch sẽ, với tâm thế vui vẻ, thành tâm. Người Việt tin rằng khi bánh trôi, bánh chay được làm ra từ sự tỉ mỉ và lòng biết ơn, tổ tiên sẽ phù hộ cho gia đạo yên ấm, công việc thuận buồm xuôi gió.
Trong ngày Tết Hàn thực, việc dâng cúng bánh trôi, bánh chay lên bàn thờ tổ tiên là nghi thức không thể thiếu. Tuy nhiên, một điều kiêng kỵ lớn là đặt mâm cúng ở những nơi ô uế, bừa bộn hoặc để bàn thờ bụi bẩn, thiếu trang nghiêm. Theo quan niệm dân gian, bàn thờ là nơi linh thiêng, kết nối giữa con người và tổ tiên, thần linh. Nếu bàn thờ không được lau dọn sạch sẽ, hoặc mâm cúng được đặt ở nơi không thanh tịnh, điều này sẽ làm mất đi sự tôn kính, thậm chí "mời" những năng lượng xấu vào nhà, khiến gia đình gặp trắc trở, tài lộc hao hụt.
Để tránh điều này, trước ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch, các gia đình thường dọn dẹp nhà cửa, đặc biệt là khu vực bàn thờ. Bàn thờ cần được lau chùi sạch sẽ, bày biện gọn gàng, thắp hương thơm để tạo không khí trang nghiêm. Mâm cúng, dù đơn giản chỉ có bánh trôi, bánh chay và một ít hoa quả, cũng cần được chuẩn bị chu đáo, đặt ở vị trí sạch sẽ, tránh xa những khu vực như bếp núc hay nơi có nhiều tạp âm. Khi mọi thứ được thực hiện với sự thành tâm, gia đình sẽ nhận được sự che chở, phù hộ từ tổ tiên, đảm bảo một năm bình an.
Tết Hàn thực không chỉ là ngày tưởng nhớ tổ tiên mà còn là dịp để gia đình sum họp, gắn kết tình thân. Vì vậy, một điều kiêng kỵ quan trọng khác là tránh tranh cãi, cãi vã hay nói những lời không hay trong ngày này. Người xưa tin rằng những lời nói tiêu cực, sự bất hòa trong gia đình vào ngày lễ sẽ tạo ra năng lượng xấu, làm ảnh hưởng đến vận may và sự hòa thuận của cả năm. Đặc biệt, khi không khí gia đình căng thẳng, tổ tiên có thể cảm thấy không yên lòng, từ đó không ban phước lành cho con cháu.
Để giữ được sự hài hòa, các thành viên trong gia đình thường nhắc nhở nhau giữ hòa khí, nói lời nhẹ nhàng, tránh to tiếng hay trách móc. Thay vào đó, mọi người cùng nhau làm bánh, trò chuyện vui vẻ, chia sẻ những câu chuyện tích cực để tạo nên một bầu không khí ấm cúng. Việc giữ tâm trạng vui vẻ, lạc quan trong ngày Tết Hàn thực không chỉ giúp gia đạo yên ấm mà còn thu hút tài lộc, may mắn đến với gia đình.
Tết Hàn thực không chỉ là một ngày lễ truyền thống mang ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên mà còn là dịp để mỗi gia đình gửi gắm mong ước về khoảng thời gian giao mùa an lành, một năm sung túc. Việc tuân thủ ba điều kiêng kỵ trên không chỉ thể hiện sự tôn kính với tổ tiên mà còn là cách để bảo vệ vận may, tài lộc của gia đình. Dù xã hội hiện đại có nhiều thay đổi, những giá trị văn hóa này vẫn được gìn giữ như một lời nhắc nhở về cội nguồn và lòng thành kính. Hãy thực hiện những điều này với tất cả sự chân thành, để Tết Hàn thực trở thành một ngày lễ ý nghĩa, mang lại phước lành cho cả năm.
(Thông tin mang tính chiêm nghiệm)