200.000 nhân viên ngân hàng sẽ mất việc, AI chỉ tốn 10 giây cho công việc cần 10 tiếng, 54% vị trí có thể tự động hóa, bão sa thải đang đến rất gần

Trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành "đòn bẩy" giúp các ngân hàng cải thiện hiệu quả hoạt động, tiết giảm chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Tuy nhiên, cùng với cơ hội, AI cũng đặt ra thách thức lớn, đó là khả năng thay thế nhiều vị trí nhân viên ngân hàng truyền thống.

Công nghệ AI hiện có thể tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại như nhập liệu, phân tích dữ liệu, gánh bớt khối lượng công việc cho bộ phận văn phòng. Thậm chí vào tháng 1/2025, Bloomberg Intelligence dự báo các ngân hàng toàn cầu sẽ cắt tới 200.000 vị trí trong 3–5 năm tới nhờ AI và tự động hóa.

Đồng quan điểm, tờ New York Times (NYT) cho hay ngành tài chính ngân hàng là một nghề béo bở với nhiều bạn trẻ. Hàng năm, hàng chục nghìn sinh viên mới ra trường cố gắng chạy đua ứng cử cho 200 vị trí của mỗi ngân hàng lớn với bản hợp đồng 2 năm.

Tất cả cũng chỉ vì giấc mơ thu nhập hơn 100.000 USD mỗi năm chưa kể tiền thưởng.

Thế nhưng viễn cảnh này đang phải đối mặt nguy cơ biến mất vì trí thông minh nhân tạo (AI), khi công nghệ có thể thay thế được lao động cho vô số nhiệm vụ đơn giản vốn chỉ dành cho sinh viên mới ra trường.

Xu thế tất yếu

Thức xuyên đêm làm bài thuyết trình PowerPoint, nhập số liệu cho bảng tính Excel, tinh chỉnh ngôn ngữ trên các tài liệu...cùng vô số nhiệm vụ vất vả như vậy từ lâu đã trở thành "nghi thức" phổ biến cho sinh viên mới ra trường vào làm ngân hàng tài chính.

Khó khăn là vậy nhưng với mức lương hấp dẫn, hàng chục nghìn sinh viên vẫn đổ xô vào ngành này.

Thế rồi AI xuất hiện với khả năng xử lý dữ liệu tuyệt vời khiến cả Phố Wall bất ngờ.

Hàng loạt ngân hàng bắt đầu lên kế hoạch thay thế nhân lực bằng công nghệ AI để tiết kiệm chi phí, loại bỏ những sinh viên năng lực yếu kém chỉ biết làm các công việc đơn giản, hoặc có doanh số quá thấp, hay thậm chí là toàn bộ phòng ban không thiết yếu.

Theo NYT, không riêng gì nhân viên mới mà ngay cả các chuyên viên phân tích cũng đối mặt nguy cơ mất việc trong ngành ngân hàng.

Trong khi những lao động này phải dành hàng giờ để tìm hiểu các chỉ số tài chính doanh nghiệp thì AI đã có thể thực hiện rất nhiều nhiệm vụ đơn giản một cách nhanh chóng mà lại chẳng bao giờ than phiền lương thưởng.

Các hệ thống tự học máy có khả năng phân tích hàng triệu giao dịch mỗi giây, phát hiện gian lận hay rủi ro tín dụng chính xác hơn con người.

"Trong ít nhất 10 năm qua, cấu trúc của mảng phân tích tài chính ngân hàng gần như không có thay đổi lớn. Câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có cần nhiều chuyên gia phân tích đến thế không khi đã có AI?", chuyên gia Julia Dhar của BCG nhận định.

Thêm nữa, áp lực từ công ty công nghệ BigTech và các startup tài chính Fintech buộc ngân hàng phải đẩy mạnh đổi mới, trong đó AI là nhân tố then chốt.

Hiện nay một số ngân hàng lớn ở Phố Wall đã bắt đầu thử nghiệm AI để phân tích công việc trong vài giây thay vì đợi hàng giờ hay cả ngày từ đội ngũ chuyên gia.

Dù còn nhiều lỗi nhưng với sự phát triển như vũ bão, tương lai mảng nhân lực ngành ngân hàng chắc chắn sẽ có sự thay đổi chưa từng có khi doanh nghiệp sẽ chẳng cần tuyển dụng quá nhiều sinh viên mới ra trường nữa.

Sa thải hàng loạt

Nguồn tin của NYT cho hay các giám đốc điều hành của Goldman Sachs, Morgan Stanley và nhiều tập đoàn lớn khác đang thảo luận họ có thể cắt giảm đội ngũ chuyên gia phân tích của mình đến mức nào để tránh ảnh hưởng lan rộng.

Một số ý kiến cho rằng ngân hàng có thể sa thải đến 2/3 đội ngũ phân tích cấp thấp, cắt giảm lương cho nhân viên mảng này vì đã có AI.

"Việc chỉ cần thay thế cấp dưới bằng công cụ AI là một ý tưởng quá dễ dàng", Giám đốc chiến lược công nghệ Christoph Rabenseifner của Deutsche Bank nói dù vẫn nhận định sự cần thiết của nhân lực tham gia vào.

Báo cáo của Citigroup ước tính 54% vị trí trong ngành ngân hàng có nguy cơ bị tự động hóa. Số liệu của McKinsey thì dự báo gần 30% công việc ngân hàng toàn cầu có thể tự động hóa trước năm 2030.

Tại châu Á, DBS (ngân hàng lớn nhất khu vực Đông Nam Á) lên kế hoạch giảm khoảng 4.000 vị trí trong 3 năm tới do AI.

Mặc dù đại diện của Goldman, Morgan Stanley, Deutsche Bank và các tổ chức khác đều nói với truyền thông rằng còn quá sớm để bình luận về việc AI thay thế con người. Tuy nhiên hãng tư vấn Accenture khẳng định AI có thể thay thế hoặc bổ sung gần ¾ số giờ làm việc của nhân viên toàn ngành ngân hàng.

Giám đốc điều hành Jamie Dimon của JPMorgan Chase thì bày tỏ trong bức thư gửi cổ đông về rằng AI có thể giảm bớt một số công việc hay vai trò nhất định, đồng thời coi đây là vấn đề quan trọng nhất mà một ngân hàng lớn phải đối mặt.

Thậm chí, CEO Dimon còn so sánh AI như một cuộc cách mạng chẳng khác gì máy in, động cơ hơi nước, điện, máy tính và Internet đã từng làm trên thế giới.

Mới đây, JPMorgan công bố sẽ cắt giảm 10% nhân sự bộ phận vận hành nhờ áp dụng AI để tối ưu quy trình, trong khi vẫn ưu tiên tuyển dụng ở mảng sinh lợi.

10 giây

"Công nghệ AI sẽ cho phép chúng tôi thực hiện các nhiệm vụ vốn mất 10 tiếng thì nay chỉ trong 10 giây," Giám đốc Jay Horine tại JPMorgan nói về mảng phân tích tài chính.

Theo truyền thống, ngân hàng đầu tư là một ngành có thứ bậc và các hợp đồng với sinh viên trẻ thường không quá 2 năm.

Nếu đạt doanh số và có thể kiên trì thì những bạn trẻ này sẽ dần thăng tiến hoặc chuyển qua các bộ phận mà họ yêu thích. Dù mệt mỏi nhưng cuộc sống của một nhân viên ngân hàng cấp cao có thể rất hào nhoáng, liên quan đến việc đi du lịch khắp thế giới để thuyết phục khách hàng và thực hiện các thương vụ sáp nhập doanh nghiệp trị giá lớn.

Một số người thậm chí trở thành những tỷ phú như Michael Bloomberg và Stephen Schwarzman, vốn cũng bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng đầu tư.

Tuy nhiên khởi đầu chung của các nhân viên ngân hàng cấp dưới luôn là những công việc nhàm chán và mệt mỏi.

Tuy nhiên với việc các tập đoàn công nghệ như Microsoft, Google phát triển mạnh AI, ngành ngân hàng sẽ không cần tuyển dụng quá nhiều nhân lực để làm công việc mệt nhọc nữa. Những bài kiểm tra đơn giản hay các chỉ tiêu về doanh số có thể nhanh chóng khiến ngân hàng ra quyết định sa thải một nhân viên thay vì xem xét chuyển họ đến những vị trí nhàm chán. 

Tờ NYT khẳng định công nghệ AI sẽ định hình lại thị trường lao động ngân hàng, cũng tương tự như tất cả các ngành kinh tế khác.

Hàng loạt những công nghệ mới như chatbot và trợ lý ảo đang hỗ trợ tư vấn, giải đáp thắc mắc khách hàng 24/7.

Tập đoàn Bank of America cho biết hơn 90% nhân viên của họ đang sử dụng trợ lý ảo nội bộ để tăng năng suất.

Nhiều ngân hàng khác cũng đang thử nghiệm AI trong việc phân tích rủi ro tín dụng, phát hiện gian lận hay tự động hóa quy trình giấy tờ.

Hiện Deutsche Bank đã tải dữ liệu lên công cụ AI để trả lời tự động các giao dịch đại chúng, đồng thời tóm tắt nhanh chóng tài liệu tài chính bổ sung cho khách hàng thay vì tốn thời gian chờ đợi nhân lực làm điều đó.

Giám đốc Horine thậm chí cho biết nhiều ngân hàng đã dùng AI để xác định, phân loại khách hàng nhằm chào bán loại trái phiếu nào, hay dùng dịch vụ nào để mời chào cho hiệu quả nhất.

Giờ đây, các chuyên gia phân tích còn chẳng cần thức đêm khi AI có thể tự động đọc dữ liệu kinh tế và tạo bảng phân tích cơ bản cho sáng hôm sau.

Tháng 1/2024, giám đốc Michael Pizzi của Morgan Stanley đã nói thẳng rằng AI sẽ được tích hợp vào mọi công việc, bao gồm cả mảng quản lý tài sản, vốn đang tuyển dụng hàng nghìn nhân lực cho mỗi phòng ban.

Trong khi đó, Goldman Sachs đã dùng AI để chuyển đổi nội dung tài liệu dạng Power Point sang "S-1", định dạng tiêu chuẩn cho các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Công nghệ này chỉ mất 1 giây để làm điều đó thay vì chờ đợi nhân lực tốn hàng tiếng đồng hồ.

Rõ ràng, một cuộc sa thải với quy mô lớn chưa từng có trong lịch sử ngành ngân hàng đang đến gần.

*Nguồn: NYT, BI, Fortune