10 triệu con cá "bốc hơi" ngay trước mắt các nhà khoa học trong vài giờ: "Điều đó đủ khiến bạn rùng mình"

Điều gì khiến hơn 10 triệu con cá trên biển Barents "mất tích" sau vài giờ?

Theo nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Communications Biology (Nature Group) do nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và Na Uy thực hiện, sự kiện diễn ra vào ngày 27/2/2024 được ghi lại bằng công nghệ hình ảnh âm thanh tiên tiến – Hệ thống Cảm biến Từ xa Sóng dẫn Âm thanh Đại dương (OAWRS).

Khi Mặt Trời mọc, hàng triệu con cá trích vốn rải rác khắp khu vực biển Barents bất ngờ tụ tập lại để sinh sản. Đàn cá dày đặc tạo thành một "đám mây sinh học" khổng lồ dưới nước, kéo dài hàng chục kilomet. Cảnh tượng tưởng chừng an toàn khi đi theo chiến lược nhiều cá giảm nguy hiểm, nhưng chính sự tập trung ấy lại thu hút sự chú ý của loài săn mồi đáng sợ nhất vùng biển này: cá tuyết Đại Tây Dương.

Ngay sau đó, một đàn cá tuyết khổng lồ ước tính khoảng 2,5 triệu con đã tổ chức một cuộc tấn công chớp nhoáng. Dưới sự quan sát của hệ thống OAWRS, các nhà nghiên cứu ghi nhận toàn bộ quá trình săn mồi dữ dội này. Chỉ trong vài giờ, khoảng 2,5 triệu con cá tuyết đã tiêu thụ hơn 10 triệu con cá trích, chiếm gần một nửa đàn.

Olav Rune Godø, một nhà khoa học biển thuộc Viện Nghiên cứu Biển đã vô cùng kinh ngạc khi xem lại những gì được lưu giữ trong các bản ghi. Ông chia sẻ với Sciencenorway rằng "Điều đó đủ khiến bạn rùng mình".

"Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, chúng tôi có thể chứng kiến quy mô thật của một cuộc săn mồi tự nhiên lớn đến vậy dưới biển," Giáo sư Nicholas Makris, đồng tác giả nghiên cứu tại MIT, cho biết. "Cuộc tấn công diễn ra nhanh đến mức toàn bộ quần thể con mồi gần như bị xóa sổ chỉ trong nửa ngày."

Khi bong bóng cá lên tiếng

Nhóm nghiên cứu sử dụng sóng âm để phân biệt giữa hai loài: tiếng vọng trầm của cá tuyết và âm thanh the thé của cá trích, phát ra từ bong bóng bơi trong cơ thể chúng. Nhờ đó, hệ thống có thể tái hiện hình ảnh chuyển động và mật độ của từng đàn cá theo thời gian thực.

Theo báo cáo, cá tuyết có khả năng "đọc" tín hiệu của đàn cá trích và đồng loạt tấn công khi con mồi đạt đến mật độ đủ cao điều mà Makris mô tả là điểm kích hoạt của sự hủy diệt sinh học.

"Đó là cuộc chiến sinh tồn hoàn hảo của tự nhiên, tàn khốc nhưng có trật tự," Makris nói.

Hồi chuông cảnh báo cho hệ sinh thái biển

Dù sự kiện này không làm thay đổi đáng kể tổng số lượng cá trích trên toàn cầu, nhưng nó phản ánh sự mong manh của chuỗi thức ăn đại dương. Cá trích là nguồn dinh dưỡng chủ yếu của cá tuyết, hải cẩu, chim biển và nhiều sinh vật khác. Nếu đàn cá trích bị suy giảm do biến đổi khí hậu hoặc đánh bắt quá mức, cân bằng sinh thái sẽ sụp đổ dây chuyền.

Các nhà khoa học cảnh báo: sự ấm lên của Bắc Cực đang khiến băng tan nhanh, buộc cá trích phải di cư xa hơn đến vùng nước sâu để sinh sản, nơi chúng dễ trở thành mồi ngon cho cá tuyết và các loài săn mồi khác.

"Chúng ta đang thấy những dấu hiệu đầu tiên của một hệ sinh thái đang biến đổi," Makris nói thêm. "Nếu các điểm nóng sinh thái này bị phá vỡ, những sự kiện săn mồi cực đoan có thể lặp lại với quy mô lớn hơn, đẩy nhiều loài đến bờ vực tuyệt chủng."

Khi đàn cá cuối cùng biến mất

Nhóm MIT cho biết họ sẽ tiếp tục sử dụng hệ thống OAWRS để theo dõi những vùng biển trọng yếu khác, nhằm phát hiện sớm các biến động trong mối quan hệ giữa kẻ săn mồi và con mồi.

"Khi một quần thể sắp sụp đổ, bạn thường thấy một đàn cá cuối cùng rất dày đặc và tuyệt đẹp," Makris chia sẻ. "Nhưng khi đàn cá cuối cùng ấy biến mất, đó là lúc đại dương bước vào giai đoạn trống rỗng."

Sự kiện 10 triệu con cá biến mất trong vài giờ ở biển Barents không chỉ hé lộ bức tranh sống động về quy luật sinh tồn dưới đáy đại dương, mà còn là hồi chuông cảnh báo về sự mất cân bằng đang đến gần khi thiên nhiên không còn đủ thời gian để tự điều chỉnh.

 (Theo Nature, Sciencenorway, IE)