Số phận đàn cá tương đồng gene với con người, được Trung Quốc đưa lên trạm vũ trụ sau 1 tháng ra sao?

Hành động lạ của đàn cá

Vào ngày 25 tháng 4 năm 2024, Trung Quốc đã phóng tàu vũ trụ có người lái Thần Châu-18, đưa 3 phi hành gia lên trạm vũ trụ. Lần này, đi cùng với họ có một đàn cá gồm 4 con cá ngựa vằn và 4 gram tảo. Chúng được nuôi trong một bể nước trên trạm vũ trụ.

Theo thông tin trên trang Phys, những con cá ngựa vằn này được đưa lên không gian là một phần của thí nghiệm về sự phát triển của động vật có xương sống trong môi trường vi trọng lực. Được biết, dự án này do Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS) khởi xướng. Dự án nhằm nghiên cứu tác động của trọng lực và hệ sinh thái bị giới hạn với sự tăng trưởng, phát triển và hành vi của động vật có xương sống.

Trạm vũ trụ Thiên Cung quay quanh Trái đất ở độ cao 340 – 450 mm, xấp xỉ độ cao quỹ đạo của Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS).

Hình ảnh của đàn cá ngựa vằn được đưa lên trạm vũ trụ Thiên Cung hồi tháng 4. (Nguồn: CGTN)

Chia sẻ cùng trang Space, các phi hành gia cho biết, đàn cá ngựa vằn trong bể nước trên trạm vũ trụ Thiên Cung có một số hành vi bất thường như bơi ngược và quay vòng, nhưng vẫn khỏe mạnh. Điều này chứng tỏ tình trạng vi trọng lực có ảnh hưởng đến nhận thức về không gian của chúng. Họ đã thành công thu thập mẫu nước 2 lần và thay thế hộp thức ăn cho cá một lần.

Loài cá giúp giải mã ý nghĩa sinh học của du hành vũ trụ

Vì sao các chuyên gia lại lựa chọn cá ngựa vằn để nghiên cứu ngoài không gian?

Cá ngựa vằn hay còn gọi là cá sọc ngựa (tên khoa học: Danio rerio) là một loài cá nước ngọt thuộc họ Cá chép, bộ Cá chép. Có nguồn gốc từ Nam Á, nó là một loài cá cảnh phổ biến, thường được bán dưới tên thương mại là cá ngựa vằn danio (và do đó thường được gọi là "cá nhiệt đới" mặc dù nó là cả cá nhiệt đới và cá cận nhiệt đới).

Cá ngựa vằn được đặt tên do có năm sọc ngang, có sắc tố, màu xanh lam ở bên thân, gợi nhớ đến các sọc của ngựa vằn, và kéo dài đến hết vây đuôi. Hình dạng của nó có dạng hình trục chính và bị nén về phía bên, với miệng hướng lên trên. Con đực có hình ngư lôi, giữa các sọc xanh có sọc vàng; con cái có bụng lớn hơn, màu trắng và có sọc bạc thay vì vàng. Con cái trưởng thành có một nhú sinh dục nhỏ ở phía trước gốc vây hậu môn.

Cá ngựa vằn có thể dài tới 4–5 cm, mặc dù chúng thường dài 1,8–3,7 cm trong tự nhiên với một số biến thể tùy thuộc vào vị trí. Tuổi thọ của nó trong điều kiện nuôi nhốt là khoảng hai đến ba năm, mặc dù trong điều kiện lý tưởng, thời gian này có thể kéo dài đến hơn năm năm.

Cá ngựa vằn phân bố chủ yếu tại Pakistan, Ấn Độ, Bangladesh, Nepal và Bhutan. Cá ngựa vằn thường sống ở vùng nước chảy mức độ vừa phải đến nước trong và đọng ở độ sâu khá nông trong suối, kênh, mương, hồ Oxbow, ao và ruộng lúa. Thường có một số thảm thực vật, ngập nước hoặc nhô ra khỏi bờ, và đáy là cát, bùn hoặc phù sa, thường lẫn với cuội hoặc sỏi.

Trong các cuộc khảo sát về các địa điểm nuôi cá ngựa vằn trên khắp phần lớn phân bố ở Bangladesh và Ấn Độ, nước có độ pH gần như trung tính đến hơi cơ bản, và chủ yếu dao động trong nhiệt độ khoảng 16,5–34 °C. Một địa điểm sinh sống lạnh bất thường chỉ có nhiệt độ là 12,3 °C và một địa điểm ấm bất thường khác là 38,6 °C, nhưng chúng vẫn trong khỏe mạnh. Nhiệt độ lạnh bất thường là tại một trong những địa điểm có cá ngựa vằn cao nhất được biết đến ở 1.576 m trên mực nước biển, mặc dù loài này đã được ghi nhận đến 1.795 m.

Đây không phải là lần đầu tiên cá ngựa vằn được đưa lên vũ trụ. Kể từ năm 2012, một dự án nghiên cứu của Nhật Bản đã đưa cá medaka và cá ngựa vằn lên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) để nghiên cứu môi trường sống của chúng.

Năm 1976, cá ngựa vằn cũng từng được gửi lên trạm vũ trụ Salyut 5 của Liên Xô.

Sở dĩ, loài cá này được chọn làm đối tượng thí nghiệm là bởi chúng có sự tương đồng gene với con người. Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho biết, cá ngựa vằn có chu kỳ sinh sản, phát triển ngắn. Ngoài ra trứng của cá ngựa vằn còn trong suốt nên việc nghiên cứu chúng sẽ dễ dàng và hiệu quả hơn nhiều.

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), khoảng 70% gene của người có điểm tương đồng với bộ gene của cá ngựa vằn. Điểm tương đồng đặc biệt này có thể cung cấp những hiểu biết sâu sắc liên quan đến sức khỏe con người. Cụ thể là khi các phi hành gia phải thực hiện nhiệm vụ dài ngày ở ngoài vũ trụ thì việc hiểu về ý nghĩa sinh học của du hành vũ trụ là rất cần thiết.

*Nguồn: Phys, Space